Nowotwory u kobiet to temat trudny, ponieważ słowo „rak” wzbudza niepokój i czasem nadal niechęć do rozmowy. Wiele kobiet nie wie, które kobiece nowotwory zagrażają im najczęściej. Często też nie mają świadomości, co zwiększa ryzyko ich rozwoju i na czym polega profilaktyka. A ponieważ to wiedza ratuje życie, warto rozmawiać z bliskimi kobietami właśnie na ten temat. Warto wiedzieć, które nowotwory u kobiet występują częściej niż inne, i jakie dają objawy.
Nowotwory u kobiet – 5 najczęściej występujących rodzajów raka u Polek
Według statystyk najczęściej występujące nowotwory u kobiet to przede wszystkim rak piersi (ponad 1/5 zachorowań na nowotwory), tuż za nim plasuje się rak jelita grubego (10% zachorowań na nowotwory u kobiet). Na trzeciej pozycji tej niechlubnej listy znajduje się rak płuca (9%), następnie u kobiet diagnozowane są: nowotwory trzonu macicy (7%) oraz rak jajnika (5%).
Najczęstsze nowotwory u kobiet — I miejsce: rak piersi
Rak piersi otwiera listę, na której widnieją najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet. Niestety liczba zachorowań na niego wciąż rośnie, i choć dotyka najczęściej panie między 55-65 rokiem życia, chorują na niego także znacznie młodsze kobiety. Co powoduje, że ryzyko rozwinięcia się tego typu nowotworu wzrasta?
- wiek – po 35. roku życia zwiększa się liczba zachorowań, a szczyt przypada pomiędzy 50. a 70. rokiem życia;
- mutacja genów tzw. BRCA1/— panie obciążone tą mutacją są od 50 do 90% bardziej narażone na wystąpienie raka piersi. Ryzyko wzrasta bardziej, jeśli choroba wystąpiła u mamy lub siostry;
- wpływ hormonów — ryzyko podnosi m.in.: wczesna pierwsza miesiączka, menopauza po 55. roku życia, brak ciąż lub późne posiadanie pierwszego dziecka, przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych z estrogenami lub hormonalnej terapii zastępczej opartej na estrogenach;
- niezłośliwe choroby piersi oraz wcześniejsze przejście raka piersi w jednej z piersi;
- szkodliwa dieta – ryzyko podnosi picie alkoholu, dieta bogata w tłuszcze zwierzęce oraz otyłość.
Fot. iStock/Nowotwory u kobiet
Objawy raka piersi
- guzek wyczuwalny pod palcami w piersi;
- zmiana wielkości, kształtu, obrysu i napięcia skóry piersi;
- wciągnięcie brodawki sutkowej — pojawiające się nagle;
- wciągnięcie skóry piersi i zmiany w obrębie skóry piersi lub skóry brodawki: wgłębienia w skórze, objaw skórki pomarańczy; zaczerwienienia, napięcia, usztywnienia i inne;
- wyciek z brodawki sutkowej, szczególnie krwisty;
- poszerzenie żył skóry piersi;
- powiększenie węzłów chłonnych w dole pachowym;
- owrzodzenie i martwica skóry piersi;
- jeśli dojdzie do przerzutów, mogą pojawić się inne objawy, takie jak np. kaszel, bóle kości, problemy neurologiczne.
Zaobserwowanie któregoś z powyższych objawów raka piersi nie musi oznaczać od razu najgorszego, ale zdecydowanie powinno skłaniać kobietę do jak najszybszej konsultacji u specjalisty. Warto w tym miejscu przypomnieć, jak ważne jest comiesięczne samobadanie piersi, które pozwala na wyłapanie nieprawidłowości jak najwcześniej.
Najczęstsze nowotwory u kobiet — II miejsce: rak jelita grubego
Mimo że rak jelita grubego kojarzony był głównie z mężczyznami, to jednak statystyki bezlitośnie pokazują, że ten rodzaj nowotworu wysunął się na drugie miejsce na liście, która wskazuje najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet. Zachorowań na ten typ nowotworu jest coraz więcej, na co wpływ może mieć unikanie badań profilaktycznych, podtrzymywanie złych nawyków żywieniowych i bierny tryb życia. Wiadomo, że częściej rozwija się u osób otyłych, z polipami w jelicie grubym oraz palących tytoń. Zwiększone ryzyko stwierdzono także u osób cierpiących na chorobę Leśniowskiego i Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Większość przypadków raka jelita grubego rozpoznaje się u pacjentów powyżej 50 roku życia, ale chorują na niego także młodsi.
Objawy raka jelita grubego
Objawy raka jelita grubego mogą przez długi czas nie pojawiać się wcale, ponieważ choroba latami rozwija się w ukryciu. Do najczęstszych objawów raka jelita (w zależności od dokładnej lokalizacji) należą:
- krwawienie z odbytnicy,
- obecność krwi w stolcu po defekacji – często składane na karb hemoroidów;
- naprzemienne zaparcia i biegunki,
- zmiana w kształcie i rozmiarach stolca – często pojawia się „stolec ołówkowaty”;
- bóle i skurcze brzucha;
- trudności z oddaniem stolca;
- anemia – w przypadku krwawienia z guza do światła jelita grubego;
- osłabienie, brak apetytu i utrata masy ciała – w zaawansowanej już chorobie.
Najczęstsze nowotwory u kobiet — III miejsce: rak płuca
Rak płuc stanowi przyczynę aż jednej trzeciej wszystkich zgonów spowodowanych nowotworami złośliwymi, a w Polsce zabija więcej kobiet, niż rak piersi, o którym znacznie więcej się mówi. Przyczyna nikogo nie zaskoczy — do rozwoju raka płuc u kobiet, jak i mężczyzn, przyczynia się w 80% nałogowe palenie papierosów. Do pozostałych zachorowań przyczyniają się głównie styczność z radonem, azbestem i metalami ciężkimi, narażenie na przemysłowe zanieczyszczenie powietrza, niehigieniczny tryb życia, oraz osoby z nieleczonymi lub źle leczonymi infekcjami dróg oddechowych. Rak płuc rozwija się bardzo długo, więc jest dużo czasu i sposobności, by wykonać kontrolne RTG klatki piersiowej. Niestety to proste badanie jest zaniedbywane i stąd do gabinetów lekarskich trafiają pacjentki już w zaawansowanym stadium.
Fot. iStock/Nowotwory u kobiet
Do objawów raka płuc należą:
- zmęczenie;
- poranny kaszel;
- odkasływanie;
- ból w klatce piersiowej;
- stany podgorączkowe;
- zapalenia płuc;
- przewlekła chrypka;
- krwioplucie;
- obrzęk twarzy i szyi;
- trudności w przełykaniu;
- inne objawy pochodzące z zaatakowanych przerzutami organów.
Najczęstsze nowotwory u kobiet — IV miejsce: rak trzonu macicy
Rak trzonu macicy (rak endometrium) w Polsce co roku dotyczy ponad 3000 nowych zdiagnozowanych przypadków raka błony śluzowej macicy. Najczęściej chorują panie po 70 roku życia, ale nawet 5% przypadków dotyczy kobiet przed 40 rokiem życia. Ryzyko rozwoju raka trzonu macicy podnosi pobudzenie organizmu estrogenami, zaburzenia hormonalne, otyłość, nadciśnienie tętnicze, rodzinne występowanie nowotworu piersi, trzonu macicy i jelita grubego. Wpływ może mieć także niepłodność lub urodzenie tylko jednego dziecka, lub hiperplazja złożona z atopią błony śluzowej macicy. Rozwojowi raka trzonu macicy mogą sprzyjać pierwotne zaburzenia owulacji, stymulacja owulacji, guzy hormonalnie czynne.
Fot. iStock/Nowotwory u kobiet
Objawy raka trzonu macicy to:
- krwawienia z dróg rodnych już po miesiączce i między miesiączkami;
- upławy z pochwy;
- bóle podbrzusza;
- spadek wagi i osłabienie.
Najczęstsze nowotwory u kobiet — V miejsce: rak jajnika
Rak jajnika to kolejny cichy zabójca kobiet. Najczęściej chorują na niego kobiety pomiędzy 5. a 7. dekadą życia, ale wiele pacjentek jest znacznie młodszych, szczególnie obciążonych genetyczną skłonnością do zachorowania na ten rodzaj nowotworu. Rak jajnika jest zabójczy ze względu na późną wykrywalność choroby oraz tendencję do rozsiewania komórek nowotworowych na inne narządy.
Ryzyko zachorowania na raka jajnika podnosi (aż 20-krotnie!) nosicielstwo wadliwego genu BRCA1 lub BRCA2. Do innych czynników ryzyka zaliczamy również: niepłodność, otyłość, dieta, w której brakuje witamin i błonnika. Z kolei mniej narażone są na zachorowanie kobiety po dużej ilości ciąż i karmieniu piersią, oraz stosujące antykoncepcję hormonalną.
Jakie objawy mogą wskazywać na raka jajnika?
- uczucie pełności w brzuchu;
- odbijanie, niestrawność, nudności, wymioty, wzdęcia, brak łaknienia;
- uczucie ciężkości w jamie brzusznej;
- wodobrzusze (występuje u 30% chorych kobiet);
- okresowo bolesne stosunki płciowe;
- nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych;
- uczucie parcia na mocz;
- trudności w oddawaniu stolca.
Zazwyczaj objawy te świadczą o zaawansowaniu nowotworu i pojawieniu się przerzutów.
Statystyki zapadalności na poszczególne nowotwory u kobiet mogą martwić, dlatego tak ważna jest świadomość istnienia tych chorób i ich profilaktyki, oraz umiejętność rozpoznania objawów, jakie one wywodują. A im szybciej wykryty nowotwór, tym większe szanse na jego wyleczenie.
