Nadczynność tarczycy – choroba, która dotyka przede wszystkim kobiety

Nadczynność tarczycy to zaburzenie, na skutek którego tarczyca produkuje za dużo hormonów w stosunku do potrzeb organizmu. To wpływa negatywnie na jego funkcjonowanie i może powodować różne problemy zdrowotne. Jakie objawy powoduje nadczynność tarczycy, jakie leczenie i dieta będą najlepsze dla pacjenta?

Nadczynność tarczycy nie jest oczywistą chorobą. Zazwyczaj osoba, która cierpi na nią, odczuwa negatywne jej skutki, ale nie ma świadomości, że stoi za tym nieprawidłowa praca tarczycy. Najczęściej chorują na nie kobiety w wieku 20–40 lat.

Nadczynność tarczycy – przyczyny

Tarczyca odpowiada za wytwarzanie i uwalnianie hormonów: trijodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). Hormony te  regulują działanie większości tkanek organizmu, wpływających na metabolizm oraz produkcję ciepła. Pracę tarczycy kontroluje przysadka mózgowa,  produkująca hormon tyreotropowy (TSH), który pobudza tarczycę do wytwarzania hormonów: T3 i T4.

Czynność tarczycy i przysadki są od siebie zależne. Podwyższone stężenie hormonów tarczycy powoduje zmniejszenie uwalniania TSH przez przysadkę, a zbyt mała ilość zwiększa produkcję TSH, pobudzając tym samym tarczycę do większej produkcji T3 i T4.

Do najczęstszych przyczyn powstawania nadczynności tarczycy zaliczamy:

• chorobę Gravesa i Basedowa,
• guzki tarczycy.

Rzadziej nadczynność tarczycy mogą powodować: podostre zapalenie tarczycy oraz poporodowe zapalenie tarczycy.

Nadczynność tarczycy – objawy 

Nadczynność tarczycy wywołuje objawy, które najczęściej nie są specyficzne i trudno je dopasować do tego zaburzenia. Objawy mają różne oblicza i nasilenie u różnych pacjentów, dlatego nie ma jednego szablonu objawów, które mogą wystąpić w tym przypadku u osoby z nadczynnością.

Nadczynność tarczycy może mieć objawy takie jak :

• uczucie gorąca – pojawia się nawet wtedy, gdy osoby chore przebywają w niskiej temperaturze. Fali gorąca może towarzyszyć zaczerwienienie skóry twarzy i szyi;
• wzmożona potliwość – jest efektem wzmożoną termogenezy (produkcji ciepła) oraz nadaktywności gruczołów potowych;
• nerwowość, płaczliwość, niepokój, rozdrażnienie – to częste objawy, które daje nadczynność tarczycy, co wynika z nadmiernego pobudzenia układu nerwowego. Ponieważ najczęściej chorują kobiety w wieku 20 – 40 lat,  objawy te bywają mylone z PMS lub menopauzą;
• drżenie rąk – drżenie rąk zazwyczaj zrzucamy na nadmiar stresu, ale gdy problem trwa cały czas, może wynikać z nadczynności tarczycy;
• chudnięcie – następuje pomimo zwiększonego apetytu, co jest efektem przyśpieszenia metabolizmu oraz zaburzeń wchłaniania substancji odżywczych przez w jelitach;
• częstsze oddawanie stolca – tarczyca powoduje zwiększoną perystaltykę jelit, z czego wynikają zaburzenia trawienne i częste biegunki;
• przyśpieszenie czynności serca, uczucie kołatania serca – w przypadku nadczynności tarczycy, problemy te wynikają z negatywnego wpływu nadmiaru hormonów na pracę mięśnia sercowego;
• osłabienie siły mięśniowej – może pojawić się problem z chodzeniem po schodach, wstawaniem z pozycji siedzącej, wykonywaniem zwyczajnych czynności;
• wypadanie włosów – w chorobach tarczycy (zarówno nadczynności jak i niedoczynności) to proces odwracalny po wdrożeniu leczenia wyrównującego poziom hormonów;
• objawy oczne – charakterystyczny dla choroby  Gravesa – Basedowa wytrzeszcz, podwójne widzenie, obrzęk i zaczerwienienie powiek lub spojówek;
• zaburzenia miesiączkowania, niepłodność – nadczynność tarczycy zaburza funkcjonowanie układu rozrodczego, w tym wpływa na zaburzone miesiączkowanie. Nieleczona nadczynność tarczycy powoduje cykle bezowulacyjne oraz problemy z zajściem w ciążę.

Odnotowanie u siebie części z wyżej wymienionych objawów powinno skłonić do wizyty u endokrynologa.

Nadczynność tarczycy – dieta 

Stwierdzona nadczynność tarczycy wymaga, by dieta opierała się na zasadach zdrowego żywienia. Przede wszystkim należy zapobiegać wyniszczeniu organizmu, ponieważ nadczynności towarzyszy szybka utrata masy ciała. Dieta nie wyleczy choroby, ale w połączeniu z dobrze dobranym leczeniem, może przynieść załagodzenie choroby.

Nadczynność tarczycy dieta – podstawowe zasady:

Dieta wysokokaloryczna – jeśli nastąpił ubytek masy ciała (występuje niedowaga i/lub towarzyszy zanik mięśni), choremu proponuje się dietę wysokokaloryczną. Powinno się spożywać nawet 6–7 niewielkich posiłków wzbogaconych w produkty wysokoenergetyczne (suszone owoce, orzechy, nasiona, oleje, awokado). Gdy w trakcie leczenia nastąpi wyrównanie hormonalne, należy przejść na dietę normokaloryczną, by uniknąć nadwagi.

Białko – w ilości 12–15% wartości energetycznej diety. Jeśli nadczynność tarczycy powoduje duży ubytek masy ciała, białka powinno być więcej. Przede wszystkim należy sięgać po: chude mięsa, ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych.

Tłuszcz – powinien stanowić 20–35% wartości energetycznej diety. Przede wszystkim należy dostarczać organizmowi potrzebną ilość NNKT (wielonienasyconych kwasów tłuszczowych) z rodziny omega-3, wspierające funkcjonowanie układu odpornościowego. Kwasy omega-3 dostarcza: oleje roślinne, oliwa z oliwek, orzechy włoskie, nasiona lnu, pestki dyni, słonecznika, awokado oraz oliwki.

Węglowodany – powinny stanowić 50–70% wartości energetycznej diety. Równie ważna jest odpowiednia ilość błonnika pokarmowego (20–40 g/d), który wraz z węglowodanami dostarczymy z pełnoziarnistymi produktami zbożowymi, warzywami i owocami.

Nadczynność tarczycy dieta – ważne składniki odżywcze

Wapń i witamina D – wpływają na homeostazę kostną, co jest ważne, ponieważ nadczynność tarczycy podnosi ryzyko osteopenii/osteoporozy. Wapń znajdziemy w mleku i jego przetworach, w warzywach zielonolistnych, brokułach, amarantusie, pestkach dyni, migdałach, sezamie, maku. Witaminę D (wapń również) dostarczymy w sardynkach, śledziach, szprotkach. Wiosną i latem konieczna jest 15-minutowa ekspozycja słoneczna, a jesienią i zima odpowiednia suplementacja;

Jod – jest potrzebny do prawidłowej pracy tarczycy, w ilości około 150 μg jodu dziennie. Zaleca się umiarkowaną konsumpcję ryb morskich (2-3 razy w tygodniu) oraz unikania pokarmów szczególnie bogatych w jod (wodorosty, algi, produkty wzbogacane w jod, suplementy diety z jodem). Zbyt duża ilosć jodu może przyczynić się do powstania nadczynności tarczycy;

Kwasy omega-3 – mają działanie przeciwzapalne i stymulują układ odpornościowy. Kwasy omega-3 znajdziemy w olejach roślinnych, orzechach, pestkach, nasionach, awokado oraz rybach morskich (2-3 razy w tygodniu);

Goitreny – zmniejszą ilość hormonów produkowanych przez tarczycę, co przy nadczynności jest zaletą. Jeśli pacjent cierpi na nadczynność tarczycy, powinien spożywać brokuły, kalafior, kapustę, jarmuż;

Antyoksydanty – przeciwutleniacze takie jak: witamina E, C, beta-karoten, polifenole, wzmacniają układ immunologiczny. Znajdziemy je w olejach (z kiełków zbożowych, kukurydzianym, sojowym, rzepakowym, oliwie z oliwek), w kiełkach zbożowych, orzechach, migdałach, owocach dzikiej róży, białej i czerwonej kapuście, brukwi, cytrusach, marchwi, pietruszce i wielu innych owocach i warzywach.

Nadczynność tarczycy – leczenie

Sama dieta w nadczynności tarczycy nie uleczy choroby, ale w połączeniu z leczeniem może przynieść dużą ulgę pacjentowi. Jeśli zdiagnozowano nadczynność tarczycy, leczenie zależy od indywidualnego przypadku. W zależności od wskazań, można zastosować:

• leczenie farmakologiczne – odbywa się za pomocą leków przeciwtarczycowych (tyreostatyków). Tyreostatyki hamują produkcję hormonów w tarczycy i ich działanie ujawnia się po ok. 2–4 tygodniach stosowania. Każdorazowo lekarz indywidualnie ustala dawkę wyjściową leku.
• leczenie jodem promieniotwórczym (¹³¹I) – podanie jodu promieniotwórczego ma na celu  nieodwracalne uszkodzenie komórek tarczycy, które aktywnie wychwytują jod z krwi. W efekcie skutecznego leczenia po kilku miesiącach rozwija się trwała niedoczynność tarczycy. Tego rodzaju leczenia nie wolno zastosować u kobiet w ciąży i w trakcie karmienia piersią.
• leczenie operacyjne – stosuje się je w przypadku raka tarczycy, oraz rozważane u chorych z dużym wolem uciskającym tchawicę. Po usunięciu tarczycy występuje niedoczynność tarczycy, która wymaga stałego leczenia preparatami tyroksyny.

Choroby nie wolno lekceważyć, gdyż prowadzi do poważnych powikłań:

• zaburzenia rytmu serca,
• niewydolność serca,
• osteoporoza,
• przełom tarczycowy z niebezpiecznym dla życia wzrostem stężeń T3 i T4.

Jeśli pacjent choruje na nadczynność tarczycy, odpowiednie leczenie, przestrzeganie zaleceń lekarskich i zasad diety, pomaga utrzymać chorobę w ryzach. Możliwość całkowitego wyleczenia (bez przyjmowania leków związanych z tarczycą) zależy od przyczyny nadczynności tarczycy.

---

źródło:  www.mp.pl ,ncez.pl