Insulinooporność nie funkcjonuje jako samodzielna jednostka chorobowa, ale może przyczyniać się do rozwoju poważnych chorób – cukrzycy typu 2, cukrzycy ciążowej czy chorób układu krążenia. Często idzie w parze z otyłością i w dodatku może ją potęgować. Czym jest insulinooporność, jakie daje objawy i jak można z nią walczyć?
Czym jest insulinooporność?
Insulinooporność to obniżona wrażliwość tkanek na działanie insuliny. Insulina produkowana przez trzustkę, to hormon wpływający na metabolizm węglowodanów, tłuszczów i białka. Insulina wpływa na pozyskiwanie energii z glukozy przez komórki – dzięki niej poziom glukozy we krwi obniża się, a zaczyna wzrastać w komórkach, odżywiając je i dając energię do funkcjonowania.
Insulinooporność, czyli mówiąc ogólnie – obojętność na insulinę – powoduje, że trzustka jest zmuszona do produkowania coraz większej ilości insuliny, by skutecznie pozyskiwać dla komórek energię. Nadmiar insuliny nasila odkładanie tłuszczów w tkance tłuszczowej, a tym samym powoduje tycie. Długotrwała nadprodukcja hormonu wpływa poważnie na funkcjonowanie całego organizmu.
Insulinooporność – kto jest szczególnie narażony?
Najbardziej narażone na wystąpienie zaburzenia są osoby, które posiadają nadmiar tłuszczu trzewnego – najczęściej dotyczy to mężczyzn. I nie zawsze są to osoby otyłe – nawet osoba o zwykłej budowie ciała, może mieć nadmiar tkanki tłuszczowej trzewnej wokół organów. Tłuszcz trzewny jest o tyle niebezpieczny, że sam wytwarza hormon glukagon o działaniu odwrotnym do działania insuliny. Obecność tłuszczu w jamie brzusznej wpływa na nieprawidłowe stężenie cholesterolu i trójglicerydów oraz podwyższone ciśnienie tętnicze. To sprawia, że osoby cierpiące na insulinooporność są narażone na większe ryzyko nie tylko rozwoju cukrzycy, ale także chorób układu krążenia.
Fot. iStoock/insulinooporność
Każda osoba ma indywidualną wrażliwość na insulinę, a czasem się zdarza, że na jej wystąpienie wpływają predyspozycje genetyczne. Dodatkowo nieodpowiednia dieta i brak ruchu zwiększają ryzyko wzrostu insulinooporności. U osób otyłych często zauważamy tu pewien schemat – najpierw z otyłości rozwija się insulinooporność, która następnie nasila istniejącą otyłość.
Insulionooporność – objawy
Ponieważ insulinooporność nasila zaburzenia metaboliczne, osoby nią dotknięte najczęściej skarżą się na niewystarczające efekty diet odchudzających i stosowanej aktywności fizycznej. To najczęściej jednej z pierwszych sygnałów, że występuje obniżona wrażliwość na insulinę. Poza tym, zauważane są objawy takie jak:
- szybkie przybieranie na wadze, „łapanie” tłuszczu w okolicy talii,
- senność po posiłkach,
- ciągłe zmęczenie,
- wysokie ciśnienie tętnicze
- bóle głowy,
- zaburzenia koncentracji,
- zaburzenia snu,
- wzmożona potliwość,
- u kobiet zaburzony cykl miesiączkowy, wpływający na płodność,
- chęć podjadania i napady głodu po posiłkach bogatych w węglowodany,
- chęć na słodycze.
Fot. iStock/insulinooporność
Zaobserwowanie u siebie objawów insulinooporności to nie wszystko. Do zdiagnozowania problemu potrzeba odpowiednich badań. Zazwyczaj przeprowadza się oznaczenie poziomu insuliny w surowicy na czczo. Można wykonać również pomiar poziomu adiponektyny oraz proinsuliny w surowicy.
Insulinooporność a tycie
Podobnie jak otyłość wpływa na powstanie insulinooporności, tak insulinooporność nasila problem z tyciem. Wysoki poziom insuliny w organizmie prowadzi do wzrostu komórek i tkanek, wpływając na rozbudzenie apetytu. To utrudnia utrzymywanie diety, a komórki organizmu stają się wręcz „przekarmione” nadmiarem glukozy. Należy tu jeszcze wspomnieć o glukagonie, czyli hormonie działającym przeciwstawnie do insuliny. Glukagon przyczynia się do pozyskiwania energii z tłuszczów. Jeśli przy insulinooporności stężenie glukagonu jest zbyt niskie, tłuszcze nie są zużywane i następuje odkładanie tej energii w tkance tłuszczowej. Stąd istniejące problemy ze schudnięciem, oraz tyciem z powodu wysokiego stężenia insuliny.
Insulinooporność – dieta
Fot. iStock/Insulinooporność
Insulinooporność w pierwszej kolejności leczy dieta, następnie dopiero wdraża się leki. Dieta w pierwszej kolejności ma na celu zmniejszenie masy ciała u osób z nadwagą i otyłością. Należy przestrzegać zasad takich jak:
- zmniejszenie ilości, a najlepiej zupełne pozbycie się z diety cukrów prostych – słodyczy, miodu, owoców, soków owocowych i napojów słodzonych. Łatwo przyswajalny cukier powoduje szybki wzrost glikemii, co wpływa na wydzielanie zbyt dużych ilości insuliny;
- planowanie posiłków niskokalorycznych i zróżnicowanych,
- należy dostarczyć odpowiedniej ilości błonnika w diecie (produkty pełnoziarniste), warzyw i owoców, ryb morskich, sięgać po produkty o niskim indeksie glikemicznym,
- planowanie niewielkich posiłków w regularnych odstępach czasu, unikanie długich przerw między posiłkami,
- wprowadzenie aktywności fizycznej dostosowanej do indywidualnych możliwości. Należy zacząć od łagodnych treningów i wybrać taką aktywność, która sprawi najwięcej radości, by ćwiczenia nie odbywały się jak za karę. Przyjemność płynąca z ruchu przełoży się na motywację i efekty.
Jedynie przestrzeganie diety i zmiana stylu życia na zdrowszy spowoduje, że wzrasta szansa na ucieczkę przed chorobami takimi jak cukrzyca, miażdżyca czy udar.
