Insulinooporność nie funkcjonuje jako samodzielna jednostka chorobowa, ale może przyczyniać się do rozwoju poważnych chorób – cukrzycy typu 2, cukrzycy ciążowej czy chorób układu krążenia. Często idzie w parze z otyłością i w dodatku może ją potęgować. Czym jest insulinooporność, jakie daje objawy i jak można z nią walczyć?
Czym jest insulinooporność?
Insulinooporność to obniżona wrażliwość tkanek na działanie insuliny. Insulina produkowana przez trzustkę, to hormon wpływający na metabolizm węglowodanów, tłuszczów i białka. Insulina wpływa na pozyskiwanie energii z glukozy przez komórki – dzięki niej poziom glukozy we krwi obniża się, a zaczyna wzrastać w komórkach, odżywiając je i dając energię do funkcjonowania.
Insulinooporność, czyli mówiąc ogólnie – obojętność na insulinę – powoduje, że trzustka jest zmuszona do produkowania coraz większej ilości insuliny, by skutecznie pozyskiwać dla komórek energię. Nadmiar insuliny nasila odkładanie tłuszczów w tkance tłuszczowej, a tym samym powoduje tycie. Długotrwała nadprodukcja hormonu wpływa poważnie na funkcjonowanie całego organizmu.
Insulinooporność – kto jest szczególnie narażony?
Najbardziej narażone na wystąpienie zaburzenia są osoby, które posiadają nadmiar tłuszczu trzewnego – najczęściej dotyczy to mężczyzn. I nie zawsze są to osoby otyłe – nawet osoba o zwykłej budowie ciała, może mieć nadmiar tkanki tłuszczowej trzewnej wokół organów. Tłuszcz trzewny jest o tyle niebezpieczny, że sam wytwarza hormon glukagon o działaniu odwrotnym do działania insuliny. Obecność tłuszczu w jamie brzusznej wpływa na nieprawidłowe stężenie cholesterolu i trójglicerydów oraz podwyższone ciśnienie tętnicze. To sprawia, że osoby cierpiące na insulinooporność są narażone na większe ryzyko nie tylko rozwoju cukrzycy, ale także chorób układu krążenia.
Każda osoba ma indywidualną wrażliwość na insulinę, a czasem się zdarza, że na jej wystąpienie wpływają predyspozycje genetyczne. Dodatkowo nieodpowiednia dieta i brak ruchu zwiększają ryzyko wzrostu insulinooporności. U osób otyłych często zauważamy tu pewien schemat – najpierw z otyłości rozwija się insulinooporność, która następnie nasila istniejącą otyłość.
Insulionooporność – objawy
Ponieważ insulinooporność nasila zaburzenia metaboliczne, osoby nią dotknięte najczęściej skarżą się na niewystarczające efekty diet odchudzających i stosowanej aktywności fizycznej. To najczęściej jednej z pierwszych sygnałów, że występuje obniżona wrażliwość na insulinę. Poza tym, zauważane są objawy takie jak:
- szybkie przybieranie na wadze, „łapanie” tłuszczu w okolicy talii,
- senność po posiłkach,
- ciągłe zmęczenie,
- wysokie ciśnienie tętnicze
- bóle głowy,
- zaburzenia koncentracji,
- zaburzenia snu,
- wzmożona potliwość,
- u kobiet zaburzony cykl miesiączkowy, wpływający na płodność,
- chęć podjadania i napady głodu po posiłkach bogatych w węglowodany,
- chęć na słodycze.
Zaobserwowanie u siebie objawów insulinooporności to nie wszystko. Do zdiagnozowania problemu potrzeba odpowiednich badań. Zazwyczaj przeprowadza się oznaczenie poziomu insuliny w surowicy na czczo. Można wykonać również pomiar poziomu adiponektyny oraz proinsuliny w surowicy.
Insulinooporność a tycie
Podobnie jak otyłość wpływa na powstanie insulinooporności, tak insulinooporność nasila problem z tyciem. Wysoki poziom insuliny w organizmie prowadzi do wzrostu komórek i tkanek, wpływając na rozbudzenie apetytu. To utrudnia utrzymywanie diety, a komórki organizmu stają się wręcz „przekarmione” nadmiarem glukozy. Należy tu jeszcze wspomnieć o glukagonie, czyli hormonie działającym przeciwstawnie do insuliny. Glukagon przyczynia się do pozyskiwania energii z tłuszczów. Jeśli przy insulinooporności stężenie glukagonu jest zbyt niskie, tłuszcze nie są zużywane i następuje odkładanie tej energii w tkance tłuszczowej. Stąd istniejące problemy ze schudnięciem, oraz tyciem z powodu wysokiego stężenia insuliny.
Insulinooporność – dieta
Insulinooporność w pierwszej kolejności leczy dieta, następnie dopiero wdraża się leki. Dieta w pierwszej kolejności ma na celu zmniejszenie masy ciała u osób z nadwagą i otyłością. Należy przestrzegać zasad takich jak:
- zmniejszenie ilości, a najlepiej zupełne pozbycie się z diety cukrów prostych – słodyczy, miodu, owoców, soków owocowych i napojów słodzonych. Łatwo przyswajalny cukier powoduje szybki wzrost glikemii, co wpływa na wydzielanie zbyt dużych ilości insuliny;
- planowanie posiłków niskokalorycznych i zróżnicowanych,
- należy dostarczyć odpowiedniej ilości błonnika w diecie (produkty pełnoziarniste), warzyw i owoców, ryb morskich, sięgać po produkty o niskim indeksie glikemicznym,
- planowanie niewielkich posiłków w regularnych odstępach czasu, unikanie długich przerw między posiłkami,
- wprowadzenie aktywności fizycznej dostosowanej do indywidualnych możliwości. Należy zacząć od łagodnych treningów i wybrać taką aktywność, która sprawi najwięcej radości, by ćwiczenia nie odbywały się jak za karę. Przyjemność płynąca z ruchu przełoży się na motywację i efekty.
Jedynie przestrzeganie diety i zmiana stylu życia na zdrowszy spowoduje, że wzrasta szansa na ucieczkę przed chorobami takimi jak cukrzyca, miażdżyca czy udar.