Niedobór witaminy D to częsta przypadłość, pojawiająca się zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych. Obecność tej witaminy jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, a jej niedostatek może powodować dokuczliwe objawy, których nie należy ignorować. Co może świadczyć o tym, że pojawił się niedobór witaminy D? W jaki sposób można zadbać o właściwy poziom witaminy D?
Niedobór witaminy D i jej rola w organizmie
Witamina D to ogólne określenie związków o działaniu przeciwkrzywiczym. Do najważniejszych z nich zaliczamy cholekalcyferol – witaminę D3 i ergokalcyferol – witaminę D2. Mówiąc o niedoborze witaminy D nie sposób jest pominąć jej roli w organizmie. Jej odpowiedni poziom jest konieczny do prawidłowego wchłanianie wapnia i fosforu, co jest ważne dla zdrowych zębów i kości. Utrzymuje w dobrej formie mięśnie i stawy. Równie ważne jest dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, ponieważ pobudza komórki do wytwarzania przeciwciał. Wiadomo również, że witamina D zmniejsza ryzyko wystąpienia nadciśnienia, chorób autoimmunologicznych (stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów czy cukrzyca typu 1) oraz chorób nowotworowych. Może być istotna w profilaktyce alergii, anemii, cukrzycy, nadciśnienia i chorób serca, alergii.
Niedobór witaminy D, który jest częstą przypadłością, ma negatywny wpływ zdrowie. W Polsce i w innych krajach na północy jest to wręcz problem powszechny. Dzieje się tak ze względu na zbyt mały kąt padania promieni słonecznych w ciągu wielu miesięcy w roku, co jest utrudnieniem dla syntezy witaminy D w skórze.
Fot. iStock/Niedobór witaminy D
Niedobór witaminy D — objawy neurologiczne
Są to objawy związane z pracą mózgu i układu nerwowego. Badania wykazały związek różnych zaburzeń w ich funkcjonowaniu z niedoborem witaminy D.
Obniżenie nastroju i depresja
Badacze z Harvard Medical School stwierdzili, że witamina D jest istotna dla uwalniania się serotoniny i dopaminy w mózgu. Te neuroprzekaźniki odgrywają ogromną rolę dla samopoczucia. Niedobór witaminy D wiąże się z odczuwaniem złego nastroju, smutku, przygnębienia, stanów depresyjnych. Badanie przeprowadzone na Teherańskim Uniwersytecie Nauk Medycznych sugeruje, że u pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi witamina D3 może okazać się skutecznym dodatkiem do klasycznych metod leczenia.
Zwiększona drażliwość
Niedobór witaminy D, przez wpływ na serotoninę i dopaminę powoduje, że stajemy się bardziej poddenerwowani, mniej cierpliwi i bardziej podatni na destrukcyjne działanie stresu.
Przewlekłe zmęczenie i senność
Niedostateczna ilość witaminy D w organizmie skutkuje odczuwaniem senności, brakiem energii i chęci do działania.
Fot. iStock/Niedobór witaminy D
Niedobór witaminy D — objawy fizyczne
Brak kondycji fizycznej
Gorsza kondycja, brak sił fizycznych wiążą się również z niedoborem witaminy D. Badanie opublikowane w „European Journal of Preventive Cardiology”, wskazuje na związek poziomu witaminy D z kondycją fizyczną. Im niższy jej poziom, tym gorsza wydolność. Witamina D zwiększa wytrzymałość i wydolność tlenową.
Problemy z kośćmi
Niedostatek witaminy D zwiększa podatność na bóle i choroby kości i zębów oraz złamania przeciążeniowe.
Bóle mięśni a niedobór witaminy D
Eksperyment przeprowadzony przez naukowców z Uniwersytetu w Bern wykazał, że u 71 % pacjentów z chronicznym bólem mięśni, stwierdzono zbyt niski poziom witaminy D we krwi. Ból najczęściej dotyczył pleców.
Niedobór witaminy D a wypadanie włosów
Według ustaleń badaczy z Uniwersytetu w Kairze istnieje związek między niedoborem witaminy D a tendencją do wypadania włosów u kobiet. Brak witaminy D zakłóca produkcję nowych mieszków włosowych i hamuje prawidłowy cykl wzrostu włosa.
Częste infekcje
Niewystarczający poziom witaminy D zwiększa podatność na infekcje, ponieważ układ odpornościowy nie pracuje w pełni skutecznie. Jeśli jedna infekcja się ledwie kończy, a już zaczyna się kolejna, warto zbadać poziom witaminy D w organizmie.
Jeśli pojawiają się niepokojące objawy, należy wykonać odpowiednie badanie krwi. Witaminę D oznacza się przez badanie stężenia metabolitu 25(OH)D3 w surowicy krwi. Pozwala ono stwierdzić, czy pacjent cierpi na niedobór tej witaminy.
Źródła witaminy D
Witaminę D można dostarczyć do organizmu na trzy sposoby.
Słońce
Witamina D3 syntetyzowana jest w skórze pod wpływem promieniowania UVB. Dzięki temu organizm pozyskuje powstaje aż 80–100% tej witaminy. Jednak ten sposób sprawdza się jedynie od maja do września, pomiędzy godziną 10:00 a 15:00, przy bezchmurnym niebie. Już 15-minutowa ekspozycja na słońce w tym czasie u osób z jasną karnacją wystarczy, aby wytworzyła się odpowiednia ilość witaminy D (2000–4000 IU/dobę). Natomiast od października do marca w Polsce synteza skórna nie jest efektywna, dlatego niedobór witaminy D należy uzupełnić.
Dieta
Stosując odpowiednią dietę można pokryć jedynie do 20% dziennego zapotrzebowania na witaminę D. Można ją znaleźć w dwóch postaciach (witamina D2 i D3) w następujących produktach: drożdże i grzyby, tłuste ryby morskie (łosoś, sardynka, makrela), oleje rybie (tran), jaja, wątróbka, mięso czerwone i drobiowe, podroby i produkty mlecznych. Ponadto, aby organizm przyswoił witaminę D, konieczna jest właściwa ilość tłuszczu w pożywieniu.
Fot. iStock/Dieta przy niedoborze witaminy D
Suplementy
Witaminę D wprowadza się noworodkom od dnia narodzin i powinna być ona kontynuowana przez cały czas. Osobom mieszkającym w Polsce specjaliści zalecają przyjmowanie witaminy D od września do kwietnia. Natomiast w okresie od maja do września nie trzeba jej suplementować, o ile najmniej 15 minut między godziną 10:00 a 15:00 przebywa się na słońcu z odsłoniętym ciałem. Jeśli nie ma takiej możliwości, należy kontynuować suplementację witaminy D.
Przy suplementacji dla zdrowej populacji górne dopuszczalne dobowe dawki witaminy D wynoszą w przypadku:
- noworodków i niemowląt: 1000 IU/dzień
- dzieci w wieku 1–10 lat: 2000 IU/dzień
- młodzieży w wieku 11–18 lat: 4000 IU/dzień
- dorosłych i seniorów: 4000 IU/dzień.
Nie należy ich mylić z dawkami rekomendowanymi w procesie leczenia niedoboru witaminy D.
Niedobór witaminy D a suplementacja
W przypadku potwierdzenia przez badania poważniejszego niedoboru witaminy D (< 20 ng/ml) zaleca się właściwą suplementację jej po ustaleniu dawki przez lekarza. Ryzyko nadmiaru witaminy D jest tak samo niebezpieczne, jak jej zbyt niskie stężenie.
