Niestrawność jest często występującą przypadłością i może wynikać z różnych przyczyn. Polega ona na zaburzeniu pracy układu pokarmowego, z czego wynikają przykre dolegliwości. Zazwyczaj niestrawność nie świadczy o czymś poważnym, ale warto jej się przyjrzeć, jeśli często nawraca lub wyjątkowo dokuczliwa. Czym jest niestrawność i jakie sposoby mogą ją złagodzić?
Czym jest niestrawność (dyspepsja)?
Niestrawność to nieprzyjemny stan, który najczęściej pojawia się po przejedzeniu. Określamy tym mianem zespół dolegliwości układu pokarmowego, wynikające m.in. z zaburzonej motoryki żołądka lub jelit.
Często powodują ją zwykłe błędy dietetyczne: przejedzenie, spożywanie posiłków w pośpiechu, ciężkostrawna dieta, lub też spożywanie alkoholu. Również nadmiar kawy w ciągu dnia, lub picie napojów gazowanych, palenie papierosów i przeżywanie stresu. Na tę dolegliwość narzekają także kobiety ciężarne, co wynika ze zmian hormonalnych, oraz uścisku na żołądek i jelita powiększającej się macicy, które ustępuje po porodzie. Przyczyną niestrawności mogą być także różne zaburzenia i choroby, tak jak ma to miejsce przy niestrawności organicznej.
Fot. iStock/ Niestrawność
Niestrawność organiczna
Niestrawność organiczna spowodowana jest istnieniem różnych zaburzeń lub chorób w obrębie układu pokarmowego. Przyczyniają się do niej zarówno problemy przełyku, żołądka, jak i jelit. Zaliczamy do nich mi.n.: refluks, wrzody żołądka lub dwunastnicy, zmiany zapalnych w obrębie dróg żółciowych lub trzustki. Powodem mogą być alergie i nietolerancje pokarmowe. Problemu nie należy ignorować, ponieważ niestrawność organiczna może wynikać także z toczących się chorób nowotworowych. Niestrawność organiczną może także powodować przyjmowanie leków (np. NLPZ, antybiotyków, tabletki z żelazem czy potasem), co określane bywa mianem dyspepsji polekowej.
Niestrawność czynnościowa
Nie powoduje jej istnienie konkretnej choroby. Najpewniej do niestrawności czynnościowej przyczyniają się zaburzenia motoryczne związane z kurczliwością mięśniówki gładkiej żołądka. Należą do nich m.in.: zbyt wczesne lub zbyt późne przechodzenie pokarmu z żołądka, czy nadwrażliwość na jego rozciąganie. Niestrawność czynnościowa zazwyczaj charakteryzuje się bólem w nadbrzuszu i towarzyszącymi jej zaburzeniami poposiłkowymi. Można o niej mówić, jeśli dolegliwości nawracają co najmniej 3 miesiące.
Niestrawność nerwicowa (nerwica żołądka)
Niestrawność nerwicowa zaliczana jest do niestrawności czynnościowej, ponieważ nie jest powodowana chorobami układu pokarmowego. Pojawia się ona w momencie silnego stresu i towarzyszą jej objawy takie jak: ucisk w żołądku, często też wymioty i mdłości u osób wrażliwych na sytuacje stresowe.
Fot. iStock/Niestrawność
Niestrawność — objawy
Niestrawność daje charakterystyczne objawy, takie jak: uczucie przepełnionego brzucha, zgagą, wzdęcia, nudności, czkawka, uczucie wczesnej sytości, brak łaknienia, wymioty, biegunka czy zaparcia. Może pojawić się także pieczenie, odbijanie się oraz nieprzyjemny posmak w ustach.
Ponieważ objawy, jakie daje niestrawność, mogą być powodowane przez inne choroby, warto udać się do lekarza, który w razie potrzeby zleci odpowiednie badania i rozwieje wątpliwości. Wizyta konieczna jest w przypadku, gdy objawy utrzymują się dłużej, niż 2-3 tygodnie, objawy się zaostrzą lub dołączą do nich nowe. Szczególnie pilnej konsultacji lekarskiej wymaga sytuacja, w której pojawiają się smoliste stolce i fusowate wymioty (świadczą o krwawieniu w przewodzie pokarmowym), oraz nasilające się bóle, uczucie kłucia w klatce piersiowej.
Leczenie niestrawności
Doraźnie przy wystąpieniu problemów trawiennych można sięgnąć po preparaty dostępne w aptece, takie jak:
- leki zobojętniające – stosowane w leczeniu refluksu i zgagi;
- leki rozkurczowe;
- preparaty wspierające wydzielanie żółci;
- leki prokinetyczne – pobudzające perystaltykę przełyku, żołądka i dwunastnicy.
Jeśli sytuacja tego wymaga, należy odwiedzić lekarza. Specjalista przed podjęciem decyzji o leczeniu niestrawności przeprowadzi szczegółowy wywiad, zleci badania laboratoryjne, USG i badania endoskopowe. Leczenie niestrawności organicznej wymaga w pierwszej kolejności zajęcia się leczeniem choroby podstawowej lub zmianą leków. W przypadku niestrawności czynnościowej konieczna bywa konsultacja z psychologiem.
Fot. iStock/Niestrawność
Domowe sposoby na niestrawność
Doraźnie pomocny może być roztwór łyżeczki sody w szklance przegotowanej wody. Soda oczyszczona neutralizuje kwas solny i przynosi ulgę, ale nie należy nadużywać jej, gdyż nadmiar sody może wpłynąć na zatrzymanie procesów trawiennych. Do domowych sposobów zalicza się także wypijanie szklanki wody z łyżką octu jabłkowego i łyżką miodu, co jest pomocne, jeśli żołądek nie produkuje odpowiedniej ilości soku trawiennego.
Domowe sposoby na niestrawność to również wypijanie naparu z mięty pieprzowej, która ma właściwości rozkurczowe, podobnie jak rumianek, czy koper. Uwaga! Mięty nie należy stosować przy zgadze i refluksie żołądkowo-przełykowym, ponieważ nasila dolegliwości.
Do tego pamiętaj o kilku ważnych zasadach:
- Jedz bez pośpiechu i dokładnie przeżuwaj pokarm.
- Przygotowuj małe posiłki w regularnych odstępach czasu.
- Nie kładź się od razu po posiłku, a kolację jedz około 3 godziny przed snem.
- Unikaj pokarmów tłustych oraz ostro przyprawionych.
- Sięgaj po posiłki lekkostrawne, przygotowane w wodzie lub na parze, pieczone i duszone.
- Sięgaj po przyprawy i zioła poprawiające trawienie, np.: siemię lniane, dziurawiec, karczochy, miętę, imbir, koper, kminek, kolendra, bazylia, cynamon, melisa.
- Jeśli masz alergię bądź nietolerancję pokarmową, unikaj ryzykownych pokarmów.
