Jemioła jest częstym elementem dekoracyjnym, który pojawia się w naszych domach w okolicy Bożego Narodzenia. Ale to nie tylko sposób na ozdabianie mieszkania i echo dawnej tradycji. To również roślina, która posiada zastosowanie lecznicze, choć niektóre gatunki jemioły bywają niebezpieczne, bo trujące. Co skrywa jemioła pospolita i jakie ma właściwości lecznicze?
Czym charakteryzuje się jemioła?
Mianem jemioły określa się aż ok. 70 gatunków roślin występujących w Afryce, Azji, Australii i Europie. W Polsce najczęściej spotykana jest jemioła pospolita (Viscum album). Tę wiecznie zieloną, kulistą roślinę, można znaleźć na gałęziach drzew, takich jak na topole, brzozy, lipy, klony, czy na drzewach owocowych. Jemioła na nich pasożytuje, choć jest zdolna do przeprowadzania procesu fotosyntezy. Latem, gdy na drzewach liści nie brakuje, trudno jest zauważyć jemiołę, natomiast zimą jej zielone skupiska od razu zwracają na siebie uwagę w nagich gałęziach.
Jemioła ma na tyle charakterystyczny wygląd, że trudno ją pomylić z inną rośliną. Ma grube, skórzaste liście, a od lutego do kwietnia wytwarza też ładnie pachnące, ale mało widoczne kwiaty koloru żółto-zielonego, o przyjemnym zapachu. W listopadzie pojawiają się na jemiole charakterystyczne owoce, pod postacią białych „kulek”, które stanowią pokarm dla ptaków. Ptaki, które spożywają owoce jemioły, roznoszą następnie niestrawione nasiona, wydalając je na drzewach.
Fot. iStock/jemioła
Jemioła — roślina o magicznych mocach
Jemioła jest rośliną cenioną ze względów leczniczych od czasów starożytnych, była także ważnym elementem ludowych wierzeń. Uważano ją za symbol wiecznego życia oraz płodności, bowiem, jak żadna inna roślina, jemioła rośnie i wydaje zimą owoce, gdy w przyrodzie dominuje cisza i pustka. To spowodowało przypisanie jej magicznych mocy.
Zgodnie z powyższymi przekonaniami na wsiach podawano jemiołę zwierzętom gospodarskim, aby licznie się rozmnażały. Innym zwyczajem dotyczącym jemioły było wkładanie jej gałązek do ula, aby pszczół i miodu nie zabrakło. Jemioła stała się również dekoracją domu, gdzie podwieszona pod sufit miała chronić przed uderzeniem pioruna, demonami i urokami rzucanymi przez zawistnych ludzi. Miała także gwarantować zgodę i szczęście między mieszkańcami. Niegdyś jemiołę zdejmował z drzewa ojciec i musiał robić to tak, by magiczny krzew nie dotknął ziemi. W innym przypadku roślina mogła utracić swoją moc. Co ważne, jemioła powinna wisieć, najlepiej nad stołem, nad drzwiami lub w kuchni, a nie stać w wazonie.
Mówiąc o jemiole, nie sposób pominąć milczeniem jednego ze zwyczajów z nią związanych, czyli pocałunków pod jej gałązkami. Całowanie ukochanej osoby pod jemiołą miało być dobrą wróżbą dla pary. Zwyczaj ten nadal cieszy się niemałą popularnością.
Fot. iStock/Pocałunek pod jemiołą
Ponieważ jemioła traktowana była jako roślina magiczna, noszono ją jako talizman. Miała ona zapewniać płodność, leczyć choroby skóry czy epilepsję. Współcześnie preparaty z jemiołą nadal stosowane są jako środki wspomagające leczenie różnych chorób. Nauka potwierdziła pewne fakty, warto więc wiedzieć, na czym polegają właściwości lecznicze jemioły.
Jemioła — właściwości lecznicze
Jemioła posiada pewne właściwości lecznicze, i zależą one od obecności poszczególnych substancji, które z kolei uzależnione są od gatunku jemioły, oraz drzewa, z którego roślina pobiera składniki odżywcze. Znajdziemy w niej m, in.: pektyny, polisacharydy, alkohole cukrowe, aminokwasy, awonoidy, fitosterole, peptydy. Dzięki ich obecności jemioła znalazła szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej i nie tylko.
Jemioła działa immunostymulująco oraz immunomodulująco
Lektyny i wiskotoksyny obecne w jemiole są substancjami, które mogą wykazywać działanie cytotoksyczne (niszczyć komórki nowotworowe, ale nie uszkadzać zdrowych). Lektyny są białkami hamującymi aktywność enzymu odpowiedzialnego za długowieczność komórek rakowych. Wpływają również na zwiększenie aktywności układu odpornościowego organizmu. Ponadto tzw. peptydy Kuttana mogą wpływać na zwiększenie liczby limfocytów we krwi, co również wzmacnia działanie układu odpornościowego.
Chroni serce
Jemioła wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia i chroni tętnice przed tworzeniem się blaszek miażdżycowych. Obecna w niej kwercetyna wpływa na obniżenie ciśnienia i rozszerzenie naczyń krwionośnych. Działa moczopędnie, co zmniejsza ilość płynu w naczyniach krwionośnych, i wpływa na obniżenie ciśnienia krwi. Dzięki temu wchodzi w skład mieszanek działających profilaktycznie przeciwko nadciśnieniu tętniczemu, miażdżycy, choroby wieńcowej i zawałowi mięśnia sercowego.
Jemioła na kobiece dolegliwości
Ponieważ jemioła rozszerza naczynka krwionośne, wykorzystywana jest w medycynie naturalnej do łagodzenia bólu menstruacyjnego. Można ją znaleźć również jako element w składzie preparatów łagodzących dolegliwości powodowane przez menopauzę.
Fot. iStock/jemioła
Jak zbierać jemiołę?
Suszone ziele jemioły można kupić w zielarniach i aptekach, można również zebrać je samodzielnie. Świeże gałązki jemioły można pozyskiwać z drzew w okresie zimowym, od grudnia do marca. Owoce należy odrzucić, natomiast liście oraz łodygi należy oddzielić od siebie zaraz po zerwaniu jemioły. Jemiołę suszy się w temperaturze nie wyższej niż 25ºC, aby wszystkie cenne dla zdrowia substancje zostały zachowane. Jeśli jemioła zostanie wysuszona prawidłowo, jej suche już ziele powinno zachować kolor zielony lub żółtozielony. Jemiołę przechowuje się w papierowej torbie ustawionej w suchym i przewiewnym miejscu.
Warto przy tym wspomnieć, że zjedzenie owoców jemioły, zwłaszcza w dużych ilościach, może skutkować objawami zatrucia — wymiotami, nudnościami, bólami brzucha i biegunką.
