Hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie u kobiet, które występuje w nietypowych miejscach, jest objawem mogącym świadczyć o różnych chorobach i zaburzeniach, szczególnie endokrynologicznych. Zawsze powinien stanowić powód do sprawdzenia stanu zdrowia, choć nie każdy mocniej zarysowany włosek na twarzy jest objawem chorobowym. Czym jest hirsutyzm, co go powoduje, oraz w jaki sposób można go leczyć, by usunąć problem?
Czym jest hirsutyzm?
Hirsutyzm jest sytuacją, w której dochodzi do pojawienia się nadmiernej ilości włosów u kobiet, w miejscach, w których zazwyczaj nie zauważa się gęstego owłosienia. Włoski pojawiają się najczęściej w lokalizacjach takich jak: warga górna, broda, klatka piersiowa, okolice brodawek sutkowych, uda, plecy i brzuch, co zazwyczaj charakterystyczne jest dla mężczyzn. Problem pojawia się u około 5–15% kobiet w okresie rozrodczym, najczęściej u osób otyłych. Zauważono również pewną zależność — najbardziej narażone na hirsutyzm są mieszkanki basenu Morza Śródziemnego, Bliskiego Wschodu i Azji Południowej.
Fot. iStock/Hirsutyzm
Hirsutyzm powodują męskie hormony płciowe, czyli androgeny, lub przyjmowanie leków o działaniu androgennym. Androgeny przede wszystkim wytwarzane są u mężczyzn w jądrach. U kobiet również one występują, ale w o wiele mniejszej ilości, produkowane przez jajniki i nadnercza. Gdy w kobiecym organizmie dochodzi do nadmiernego wydzielania androgenów (tzw. hiperandrogenizm) lub tkanki mają zwiększoną wrażliwość na działanie tych hormonów, pojawia się problem z nadmiernym owłosieniem w nietypowych miejscach. Nie ma możliwości uniknięcia pojawienia się hirsutyzmu, ale można i trzeba go leczyć.
Hirsutyzm a hipertrichoza
Hirsutyzm bywa mylony z hipertrichozą, która polega na pojawieniu się nadmiernego owłosienia na dowolnej części ciała. Hipertrichoza nie jest związana ze zwiększonym stężeniem androgenów w organizmie. Zaburzenie to może pojawić się po włączeniu do leczenia pewnych leków (fenytoina, penicylamina, diazoksyd, cyklosporyna, glikokortykosteroidy). Cierpią z jego powodu również kobiety z jadłowstrętem psychicznym.
Hirsutyzm — przyczyny
Zwiększone wydzielanie androgenów może wynikać z:
- chorób jajników, np. u kobiet z zespołem policystycznych jajników (PCOS), z guzem jajnika wydzielającym androgeny;
- chorób nadnerczy: zaliczamy do nich: guz nadnerczy produkujący androgeny, wrodzony przerost nadnerczy, zespół Cushinga;
- z chorób przebiegających z dużymi stężeniami prolaktyny (hiperprolaktynemią), np.: guzy produkujące prolaktynę, długotrwały stres, przewlekły wysiłek fizyczny;
- stosowania leków, np. danazolu, androgenów, steroidów anabolicznych, doustnych środków antykoncepcyjnych z androgennym progestagenem.
U części chorych kobiet nie jest możliwe określenie przyczyny nadmiernego owłosienia.
Fot. iStock/Hirsutyzm
Hirsutyzm — objawy zaburzenia
Głównym i zarazem najbardziej dokuczliwym objawem hirsutyzmu jest pojawienie się zbyt dużej ilości włosów w nietypowych dla kobiet miejscach (warga górna, broda, klatka piersiowa, wewnętrzne powierzchnie ud, plecy i brzuch).
Do innych objawów towarzyszących hirsutyzmowi zaliczamy m.in.:
- łysienie typu męskiego, które pojawia się najpierw przy skroniach i na czubku głowy;
- zmiany skórne z nasilonym łojotokiem, trądzikiem na twarzy i plecach;
- zaburzenia miesiączkowania;
- otyłość;
- niepłodność;
- zaburzenia nastroju.
Jeśli kobieta zauważy u siebie objawy, które hirsutyzm może powodować, powinna udać się do lekarza POZ lub dermatologa, który po zbadaniu pacjentki może ją skierować do endokrynologa. Specjalista przed postawieniem diagnozy zleci wykonanie oznaczenia stężenia hormonów (m.in. testosteronu, androgenów), oraz, jeśli będzie taka konieczność, wykonanie badań obrazowych (USG, TK) oceniających jajniki i nadnercza.
Fot. iStock
Na czym polega leczenie hirsutyzmu?
Hirsutyzm u kobiet jest przyczyną dużego dyskomfortu z powodu widocznych włosków czy zmian skórnych, jednak większym problemem są w tym przypadku zaburzenia hormonalne, które mogą negatywnie wpływać na zdrowie pacjentki. Hirsutyzm może być leczony na różne sposoby, co zależne jest od przyczyny zaburzenia.
- Przy rozpoznaniu guza jajnika lub nadnercza, w pierwszej kolejności zaleca się ich chirurgiczne usunięcie.
- Przy rozpoznaniu wrodzonego przerostu nadnerczy stosuje się glikokortykosteroidy.
- Hirsutyzm wynikający z przyjmowania leków wymaga odstawienia szkodzącego preparatu.
- Można zastosować leki w kremie wcieranym bezpośrednio na skórę ze zwiększonym owłosieniem. Warunkiem powodzenia tej terapii jest regularne i wielomiesięczne stosowanie.
Fot. iStock/Hirsutyzm
Usuwanie owłosienia przy hirsutyzmie
Wiele kobiet stosuje różne metody mechanicznego usuwania owłosienia (wosk, depilator, maszynka do golenia), co daje szybki efekt, ale jest jedynie działaniem objawowym. Aby pozbyć się niechcianego owłosienia skutecznie, można zastosować niszczące mieszki włosowe metody: elektrolizę i laseroteapię. Stosowanie samych metod maskujących problem, bez zdrożenia właściwego leczenia, nie przynosi oczekiwanych efektów. Całkowite wyleczenie hirsutyzmu jest zależne od przyczyny.
