Endometrioza jest schorzeniem, które może zaatakować kobiety w różnym wieku. Pojawia się zarówno u nastolatek, jak i pań po menopauzie, uprzykrzając życie. Ignorowanie problemu może mieć poważne konsekwencje, prowadząc nawet do niepłodności. Co to jest i jakie objawy ma endometrioza, jak wpływa na nią dieta i na czym polega leczenie tego schorzenia?
Endometrium – wróg czy przyjaciel?
Endometrium i endometrioza bywają ze sobą mylone. Choć sama nazwa często wzbudza obawy, endometrium to po prostu błona śluzowa, która występuje w macicy. Pełni ważną rolę, przygotowując się do przyjęcia zapłodnionej komórki jajowej. Jeśli nie doszło do zapłodnienia, endometrium rośnie, a następnie pod wpływem hormonów złuszcza się i następuje krwawienie miesięczne. Po zakończeniu miesiączki, jego wzrost następuje od nowa.
Rzeczone endometrium posiada każda kobieta, bez względu na wiek, choć różnić się ono może grubością. Błona śluzowa macicy u dziewczynek przed okresem dojrzewania może mieć grubość od 0,3 do 0,5 mm. W wieku rozrodczym grubość endometrium waha się w zależności od fazy cyklu – w pierwszej fazie wynosi 8-9 mm, a po owulacji jest grubsze. U kobiet, które przeszły menopauzę, powinno mieć grubość ok. 5 mm, a u pań stosujących hormonalną terapię zastępczą jego grubość nie powinna przekraczać 8 mm. W przypadku, gdy endometrium w okresie rozrodczym jest grubsze niż 15 mm, a po menopauzie – 12 mm, konieczne jest wprowadzenie szerszej diagnostyki, która pozwoli wykluczyć rozwój raka endometrium.
Endometrioza – przyczyny i objawy. Co powinno nas zaniepokoić?
Z powodu endometriozy może cierpieć aż 180 milionów kobiet na całym świecie. O ile samo endometrium jest rzeczą naturalną dla kobiet, endometrioza już nie. Endometrioza jest stanem, w którym błona śluzowa macicy wydostaje się poza jej obręb. Przerost błony śluzowej może najpierw przebiegać łagodnie i bez wyraźnych sygnałów, ale z czasem sytuacja ulega zaostrzeniu. Endometrium może pojawić się nawet w bardzo nietypowych miejscach, począwszy od jajników, jajowodów, poprzez powierzchnię jamy otrzewnej, pęcherz moczowy, po jelita czy płuca. Lekarze nie są pewni, jakie przyczyny ma endometrioza.
Powstawanie ognisk endometriozy zależne jest w wielu przypadkach od przedostawania się krwi miesiączkowej przez jajowody do jamy otrzewnowej (tzw. wsteczne miesiączkowanie). Wtedy złuszczone komórki endometrium wszczepiają się w miejsce, do którego dotarły. Jednak czynników powodujących ten stan jest więcej, choć nie zostały jeszcze definitywnie określone. Prawdopodobnie ryzyko wystąpienia endometriozy zwiększa także: bezdzietność, przebyte zakażenia, urazy i zabiegi operacyjne macicy, oraz uwarunkowania genetyczne. To powoduje, że endometrioza określana jest jako schorzenie w pewien sposób tajemnicze, sprawiające kobietom wiele trudności.
Aby stwierdzić, czy pacjentka rzeczywiście cierpi z powodu endometriozy, konieczna jest diagnostyka. Lekarz może postawić odpowiednią diagnozę w oparciu o objawy kliniczne, wyniki badania ginekologicznego, badań obrazowych (USG, rzadziej MRI – rezonans magnetyczny) lub podczas laparoskopii z badaniem histologicznym.
Jakie objawy daje endometrioza?
W zależności od lokalizacji, sygnały o kłopotach mogą być różne. Ponieważ komórki endometrium – także te, które pojawiają się poza obrębem jamy macicy – reagują na zmiany wywołane hormonami, występuje w organizmie przewlekła reakcja zapalna. W efekcie mogą wystąpić wewnętrzne krwawienia, a krew może ujawnić się z kaszlem, gdy endometrioza zaatakuje płuca, lub w kale, w przypadku jelit. Mogą powstawać blizny, zrosty, tworzyć się bolesne guzy. Wiele kobiet cierpiących na to schorzenie skarży się na przykre dolegliwości bólowe i ogólny dyskomfort, obniżenie jakości życia. Endometrioza może stać się przekleństwem kobiety planującej potomstwo, ponieważ powstające w jej wyniku zrosty mogą skutkować niedrożnością jajowodów, co jest jedną z przyczyn niepłodności. Niestety endometrioza jest także drugą, po mięśniakach, przyczyną usunięcia macicy.
Fot. iStock
Endometrioza – leczenie
Endometrioza i jej leczenie jest tematem trudnym. Jeśli lekarz potwierdzi wystąpienie u pacjentki endometriozy, decyduje się na metodę leczenia, często wybieranej pod kątem planów macierzyńskich kobiety. Pacjentce można zaproponować leczenie farmakologiczne, chirurgiczne oraz skojarzone (połączenie obu metod).
Endometrioza – leczenie farmakologiczne: stosuje się tutaj leki hormonalne oraz doustne tabletki antykoncepcyjne, które mają na celu wywołać brak miesiączki. Ma to na celu zapobiegać wzrostowi endometrium i spowodować wyciszenie dolegliwości bólowych. Ta metoda ma jednak minus, którym jest możliwy nawrót dolegliwości po zaprzestaniu przyjmowania zaleconych preparatów.
Endometrioza – leczenie operacyjne: może być zachowawcze lub radykalne. Zachowawcze leczenie operacyjne ma na celu usunięcie ognisk choroby, co ma zmniejszyć dolegliwości bólowe oraz zachować płodność kobiety. To jednak bywa trudne do skutecznego przeprowadzenia ze względu na postać i umiejscowienie zmian. Leczenie radykalne polega na usunięciu macicy wraz z jajnikami, co przynosi poprawę u większości, ale nie wszystkich pacjentek.
Endometrioza – dieta ma ogromne znaczenie
Dieta w endometriozie jest niezwykle ważna. Wiadomo, że dieta bogata w antyoksydanty (przeciwutleczniacze) może zmieszać stan zapalny w organizmie, który wywołuje endometrioza. Co powinno znaleźć się na talerzu, by mieć większą kontrolę nad tym schorzeniem?
Endometrioza – dieta, to powinno znaleźć się na talerzu:
- zielone warzywa – im mocniej zabarwione i surowe, tym więcej antyoksydantów zawierają, na czele z silnie działającym glutationem,
- warzywa strączkowe – najlepiej czerwona fasola, czerwona i zielona soczewica,
- owoce o intensywnej barwie – im bardziej intensywna barwa owoców, tym więcej antyoksydantów. Warto sięgać po aronię, wiśnie czy jagody.
- cynamon – jest przyprawą silnie antyoksydacyjną, którą warto włączyć do diety,
- fermentowane warzywa – tradycyjne kiszonki to smaczne i cenne źródło nie tylko antyoksydantów, ale i probiotycznych bakterii, które wspierają florę bakteryjną organizmu,
- kwasy omega-3 – obecne w rybach morskich i owocach morza oraz olejach (rzepakowy, lniany, sojowy) i orzechach. Kwasy omega-3 wspierają układ odpornościowy i gojenie ran, co przy endometriozie jest bardzo istotne.
Endometrioza – dieta, czego unikać?
Jeśli u kobiety wystąpiła endometrioza, dieta powinna być pozbawiona produktów wysokoprzetworzonych, obfitujących w cukier, które źle wpływają na gospodarkę hormonalną i nasilają istniejący stan zapalny. Zaleca się także unikanie czerwonego mięsa (nasila stan zapalny) oraz soi (zawiera naturalne hormony estrogeny). Właściwa, zdrowa dieta ma ogromne znaczenie terapeutyczne.
