Osobowość schizoidalna to określenie na specyficzne i rzadko występujące zaburzenie osobowości. Osoba, której dotyczy ten problem, zachowuje się, i nawiązuje relacje inaczej niż zdrowe osoby. Cechą charakterystyczną tego zaburzenia jest chłód emocjonalny, brak szczególnej chęci do nawiązywania bliższych znajomości i przyjaźni, oraz często ekscentryczne zachowania lub wypowiedzi. Z czego wynika osobowość schizoidalna i co jeszcze można o niej powiedzieć?
Czym jest osobowość schizoidalna?
Zaburzenia osobowości, do których zalicza się osobowość schizoidalną, to zaburzenia charakteru i zachowania związane z problemami w zakresie funkcjonowania społecznego. Według szacunków osobowość ta może dotyczyć od 0,5 do 7%. Częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet i bardziej narażeni na nią są osoby, których bliski cierpi na schizofrenię. Według naukowców przyczyn występowania osobowości schizoidalnej należy się dopatrywać w predyspozycjach genetycznych, jak i związanych ze zdystansowanym, zimnym stylem wychowania lub rodzicami nadmiernie ingerującymi w życie dziecka.
Osobowość schizoidalna w pierwszym kontakcie wydaje się chłodna emocjonalnie, wciągnięta w świat swoich spraw. Osoby, których dotyczy to zaburzenie, mają problem z nawiązywaniem nowych kontaktów, są zdystansowane i mało uczuciowe, wręcz chłodne. Zdecydowanie daleko jej do bycia duszą towarzystwa, i nie narzeka na samotne życie.
Wiele osób dotkniętych tym zaburzeniem uważanych jest za ekscentryków, jednakowo ze względu na oryginalne poglądy i zachowanie, a często także i wygląd.
Cztery odmiany osobowości schizoidalnej
Osobowość schizoidalna, może być wynikiem posiadania różnych cech, o różnym stopniu nasilenia i wpływem na funkcjonowanie w codziennym życiu.
- Osobowość schizoidalna pozbawiona uczuć – taka osoba jest apatyczna, chłodna emocjonalnie, mało empatyczna, powściągliwa w kontaktach z innymi ludźmi;
- odmiana osobowości schizoidalnej o cechach depresyjnych – taka osoba jest apatyczna, powolna, ospała, spokojna, z tendencją do stanów depresyjnych;
- odmiana osobowości schizoidalnej w postaci oddalonej — to połączenie cech osobowości schizotypowej i unikającej. Takie osoby wydają się być dziwaczne, szukające samotności z powodu lęku przed kontaktami społecznymi. Często przyjmują rolę strony zależnej, unikającej podejmowania własnych decyzji;
- odmiana osobowości schizoidalnej w postaci tzw. bezosobowej — dotyczy osób pochłoniętych przez własny świat, nadmiernie fantazjujących, niezaangażowanych w kontakty społeczne.
Fot. iStock
Osobowość schizoidalna — jakie cechy mogą o niej świadczyć?
Psychiatrzy opierają diagnozę osobowości schizoidalnej na następujących kryteriach:
- brak dążenia do przyjemności;
- chłód emocjonalny, spłycenie uczuciowości;
- ograniczona zdolność wyrażania uczuć wobec innych;
- brak zainteresowania pochwałami, jak i krytyką;
- silne skłonności do fantazjowania i introspekcji,
- brak bliskich przyjaciół lub stałych partnerów,
- samotnictwo,
- brak wyraźnego zainteresowania doświadczeniami seksualnymi,
- brak wrażliwości na obowiązujące normy i konwencje społeczne.
Osoba posiadająca osobowość schizoidalną z jednej strony może chcieć bliskości, ale relacje z innymi wydają się zagrażać jej indywidualności. Może odczuwać ona lęk przed poświęceniem się drugiej osobie. Osobowość schizoidalna potrzebuje bezpiecznej przestrzeni osobistej, nawet gdy komuś na niej zależy, stąd tendencja do wycofywania się.
Takie osoby odbierają siebie i świat, wprost — takimi, jakie są. Często wędrują w głąb siebie, fantazjują, rozmyślają. Świat wyobraźni jest dla nich ciekawy i bezpieczny, to do niego uciekają w sytuacjach stresowych. Jeśli rozwiązują problemy, to poddają je szczegółowej analizie, emocje odkładając na bok.
Osoby posiadające osobowość schizoidalną rzadko są konfliktowe czy agresywne. Nie interesuje ich krytyka czy pochwały, nie robi na nich wrażenia opinia innych. Zazwyczaj nie mają potrzeby rywalizacji oraz realizacji własnych ambicji. Za to chętnie tworzą i oddają się pracy naukowej.
Na czym polega leczenie osobowości schizoidalnej?
Leczenie osobowości schizoidalnej opiera się przede wszystkim na psychoterapii. Pozwala ona na poprawę jakości kontaktów z innymi ludźmi, oraz wykształcenie pewnych umiejętności społecznych. Najczęściej zaleca się zastosowanie najpierw psychoterapii indywidualnej, a dopiero po niej grupowej. W zależności od indywidualnego przypadku wskazana może być zarówno psychoterapia poznawczo-behawioralna, jak i psychodynamiczna.
W leczeniu osobowości schizoidalnej możliwe jest także pomocnicze zastosowanie leczenia farmakologicznego (leki przeciwdepresyjne, uspokajające lub przeciwpsychotyczne), jeśli towarzyszą jej takie stany, jak depresja i lęk.
