Nadmiar witaminy, a nawet kilku witamin jednocześnie, może się przydarzyć na skutek niewłaściwej diety lub suplementacji. Witaminy są substancjami niezbędnymi dla prawidłowej pracy organizmu, ale należy pamiętać, że zarówno ich niedobór, jak i nadmiar może być bardzo szkodliwy. Kiedy dochodzi do przedawkowania witamin? Jak objawia się nadmiar poszczególnych witamin w organizmie?
Witaminy to substancje, które w odpowiednich ilościach są niezbędne dla prawidłowej pracy organizmu. Organizm ludzki nie jest w stanie ich wyprodukować i muszą być dostarczane z pożywieniem. Wyjątek stanowią: witamina D, która częściowo wytwarzana jest w skórze dzięki promieniowaniu słonecznemu, oraz witaminy z grup B i K, wytwarzane w pewnych ilościach dzięki obecności probiotycznych bakterii bytujących w jelitach. Niedobór witamin określany jest mianem hipowitaminozy, natomiast ich nadmiar to hiperwitaminoza.
Co to jest hiperwitaminoza?
Najczęściej mówi się o niedoborze poszczególnych witamin jako o sytuacji zagrażającej zdrowiu, ale ich nadmiar (hiperwitaminoza) również może być dla zdrowia niebezpieczny. Do tego dochodzi zazwyczaj w przypadku witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli witaminy: A, D, E, K. Witaminy te mogą okazać się toksyczne w naprawdę dużych ilościach, ponieważ kumulują się w organizmie. O wiele rzadziej dochodzi do nadmiaru innych witamin, ponieważ rozpuszczalne w wodzie są wydalane wraz z moczem i potem, więc nie są gromadzone w organizmie. Nadmiar witamin może dawać różne objawy, w zależności od funkcji danej witaminy.
W przypadku zbilansowanej diety witaminy pozyskujemy w sposób naturalny, i trudno je przedawkować. Zazwyczaj do nadmiaru witamin dochodzi w efekcie stosowania zbyt dużych dawek preparatów z witaminami. Sytuacja ta zagraża szczególnie tym, którzy sięgają po nie bez konkretnych wskazań, lub po prostu ignorują zalecenia z ulotki. Stosowanie różnych preparatów witaminowych w tym samym czasie także może przyczynić się do zaburzeń.
Fot. iStock/Nadmiar witamin
Nadmiar witaminy A
Witamina A jest konieczna do różnicowania komórek organizmu oraz prawidłowej ich regeneracji. Chroni nabłonek skóry i błon śluzowych, jest ważna dla prawidłowego widzenia. Witamina A chroni m.in. komórki przed działaniem wolnych rodników, opóźniając tym samym procesy starzenia, bierze udział w syntezie białek i w przemianach tłuszczów.
Nadmiar witaminy A występuje najczęściej z powodu niewłaściwego przyjmowania suplementów, lub niewłaściwej diety. Zbyt duża ilość tranu, wątroby i innych podrobów, marchewki, jarmużu, szpinaku, czy też dyni, może przyczynić się do jej przedawkowania.
Nadmiar witaminy A — objawy:
Objawy nadmiaru mogą manifestować się jako:
- ociężałość;
- osłabienie mięśni;
- utrata apetytu;
- owrzodzenia skóry;
- łysienie;
- samoistne łamanie kości;
- krwotoki;
- uszkodzenie wątroby;
- zaburzenia świadomości i senność;
- dysfunkcje serca, nerek i centralnego układu nerwowego.
Nadmiar witaminy A szczególnie niebezpieczny jest w przypadku kobiet ciężarnych. Może przyczynić się do przedwczesnego porodu i poronienia, wystąpienia wad rozwojowych i opóźnionego rozwoju u dziecka.
Nadmiar witaminy D
Witamina D wpływa na odporność, zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe, chroni przed chorobami sercowo-naczyniowymi, nadciśnieniem, chorobami autoimmunologicznymi, metabolicznymi. Niedobór witaminy D może przyczyniać się do obniżenia nastroju. Najczęściej cierpimy na niedobór tej witaminy, natomiast trudno jest ją przedawkować. Jeśli do tego dochodzi, to z powodu nadużywania suplementów z tą witaminą.
Fot. iStock/Nadmiar witamin
Nadmiar witaminy D może objawiać się m.in.:
- osłabieniem i zmęczeniem;
- utratą apetytu;
- bólami głowy i brzucha;
- biegunką i wymiotami.
Nadmiar witaminy D podnosi ryzyko rozwoju miażdżycy i kamicy nerkowej.
Nadmiar witaminy E
Witamina E, zwana również witaminą młodości, to jeden z najsilniejszych antyoksydantów. Odgrywa ona ważną rolę dla ochrony komórek organizmu przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Chroni wzrok przed procesami zwyrodnieniowymi, przeciwdziała przedwczesnemu starzeniu się skóry.
Nadmiar witaminy E jest możliwy, ponieważ rozpuszcza się w tłuszczach, a organizm, zamiast wydalać ją, magazynuje w tkance tłuszczowej i nadnerczach. Mimo że nadmiar witaminy E jest sytuacją raczej rzadką, ale także negatywnie wpływa na funkcjonowanie organizmu.
Nadmiar witaminy E cechuje się:
- zmęczeniem, osłabieniem i sennością;
- bólami głowy;
- osłabieniem mięśni;
- podwójnym widzeniem;
- problemami jelitowymi.
Nadmiar witaminy K
Witamina K to kolejna witamina, bez której organizm nie jest w stanie prawidłowo funkcjonować. Właściwy jej poziom gwarantuje prawidłowy przebieg procesu krzepnięcia krwi, wzmacnia ściany naczyń krwionośnych, dzięki czemu wspiera układ sercowo-naczyniowy, wpływa również na funkcjonowanie tkanki kostnej.
Nadmiar witaminy K może mieć zaistnieć w wyniku nieprawidłowej suplementacji.
Fot. iStock/Nadmiar witamin
Do objawów przedawkowania witaminy K zaliczamy m.in.:
- rozpad czerwonych krwinek i anemię;
- nadmierną potliwość i uczucie gorąca;
- skoki ciśnienia oraz bóle serca;
- zaburzenia pracy serca.
Nadmiar witaminy C
Witamina C (kwas L-askorbinowy) to jedna z witamin, które suplementujemy najchętniej. Odpowiada ona za prawidłową pracę układu odpornościowego, a ponieważ jest ona jednym z najsilniejszych przeciwutleniaczy, chroni komórki organizmu przed uszkodzeniami. To dzięki witaminie C dochodzi do syntezy kolagenu, który odpowiada młody wygląd skóry. Witamina ta wpływa również na stan błon śluzowych, chrząstki stawowej, naczyń krwionośnych. Co więcej, obecność witaminy C wpiera wchłanianie żelaza i kwasu foliowego z pożywienia.
Nadmiar witaminy C zdarza się rzadko, ponieważ jest to witamina rozpuszczalna w wodzie, a co za tym idzie — wydalana z moczem i potem.
Nadmiar witaminy C może skutkować m.in.:
- pojawieniem się wysypki skórnej;
- zaburzeniami pracy przewodu pokarmowego;
- krwawieniami i tendencją do pojawiania się siniaków;
- obniżeniem odporności organizmu;
- tworzeniem się kamieni nerkowych.
Nadmiar z witamin z grupy B
Witaminy z grupy B mają wiele odmian i postaci, które pełnią różne role w organizmie. Dzięki witaminom z grupy B układu nerwowy i krwionośny działa prawidłowo. Wspierają one funkcjonowanie błon śluzowych, biorą udział w wytwarzaniu niektórych hormonów, wpływają na gojenie się ran, poprawiają metabolizm. Do przedawkowania tych witamin dochodzi rzadko, ze względu na fakt, że ich nadmiar wydalany jest na bieżąco wraz z moczem. Jeśli dochodzi do nadmiaru witamin z grupy B, to zazwyczaj na skutek długotrwałego przyjmowania ilości przekraczających zalecane dawkowanie, szczególnie pod postacią zastrzyków.
Przedawkowanie witamin z grupy B może skutkować m.in.:
- reakcją uczuleniową;
- zaburzeniami ze strony pokarmowego;
- zaburzeniem rytmu serca;
- uczuciem mrowienia i drętwienia kończyn;
- ogólnym osłabieniem.
Fot. iStock/Nadmiar witamin
Co robić w przypadku podejrzenia niedoboru lub nadmiaru witamin w organizmie?
Gdy dochodzi do podejrzenia przedawkowania witamin, należy wykonać proste badania laboratoryjne z krwi, które pokażą stan faktyczny. Badania krwi również są przydatne przed rozpoczęciem suplementacji, ponieważ ich wynik pozwala zidentyfikować niedobory i dopasować dawkę suplementów do potrzeb organizmu.
