Cukrzyca typu 2 to choroba metaboliczna, która tylko z nazwy słodko się kojarzy. Osoby, które zmagają się z nią na co dzień wiedzą, że nie jest łatwo tak żyć. Konieczne są różne ograniczenia, które pozwalają uniknąć powikłań i nieprawidłowości w pracy oczu, serca, czy nerek. Jakie objawy daje cukrzyca typu 2, jak wpływa na nią dieta i leki?
Cukrzyca typu 2 to już epidemia. Chorują na nią nie tylko ludzie starsi
Cukrzyca typu 2 (insulinoniezależna) to najczęstszy typ cukrzycy, na który chorują ludzie na całym świecie. Niegdyś ta choroba dotyczyła przede wszystkim ludzi starszych, dodatkowo otyłych, a dziś zapadają na nią ludzie młodzi, niekiedy nawet nastolatkowie.
Cukrzyca typu 2 może pojawić się na skutek predyspozycji genetycznych, oraz jako efekt niezdrowego trybu życia i otyłości, szczególnie brzusznej. Cukrzyca wynikająca z uwarunkowania genetycznego skutkuje zaburzeniem produkcji lub/i wydzielania insuliny. Insulina, czyli hormon ważny w metabolizmie glukozy, produkowany jest przez trzustkę, ale jest wydzielana jest z opóźnieniem i dłużej niż powinna. Ujawnieniu się choroby sprzyja otyłość związana z insulinoodpornością. W tym przypadku trzustka musi produkować więcej hormonu, by utrzymać stężenie glukozy we krwi w normie. Po dłuższym czasie komórki ß trzustki wyczerpują się i trzustka produkuje mniej insuliny, więc stężenie glukozy we krwi ulega zwiększeniu.
To, co może szokować, to coraz niższy wiek pacjentów z rozpoznaną cukrzycą typu 2. Niestety, w wielu przypadkach młodzi ludzie nie dbają o swoje zdrowie, przesiadując całymi dniami przed sprzętami elektronicznymi i chętnie sięgając po żywność i napoje wysokoprzetworzone, pełne tłuszczu i cukru. Rozwój choroby przebiega stopniowo i bywa, że problem odkrywany jest, gdy cukrzyca jest zaawansowana.
Cukrzyca typu 2 – objawy
Cukrzyca typu 2 daje objawy z początku niezauważalne. Najpierw pojawiają się zmiany stężenia glukozy we krwi, nie powodujące żadnych objawów. Z tego powodu u osób o zwiększonym ryzyku rozwoju cukrzycy, dobrze jest okresowo oznaczać stężenie glukozy na czczo lub wykonywać test tolerancji glukozy.
Konkretne objawy cukrzycy typu 2 pojawiają się dopiero w przypadku, gdy po latach pogarsza się insulinooporność i maleje ilość produkowanej insuliny. Pacjent może zauważyć u siebie symptomy, które trudno już ignorować. Pojawia się osłabienie i częste infekcje układu moczowo-płciowego. Charakterystyczne jest przede wszystkim wzmożone pragnienie oraz częstsze wizyty w toalecie i oddawanie dużej ilości moczu. Niedobór insuliny może skutkować także spadkiem masy ciała, ponieważ glukoza nie jest w pełni wykorzystywana jako źródło energii dla organizmu.
Cukrzyca typu 2 – leczenie i powikłania
Jeśli u pacjenta zostanie zdiagnozowana cukrzyca typu 2, należy wdrożyć konieczne leczenie. Lekarz może zaproponować leki, które zmniejszają insulinooporność. Jeżeli mimo ich stosowania wartości glikemii nadal się zwiększają, sytuacja może wymagać stosowania insuliny. Poza farmakoterapią lekarz proponuje zmianę stylu życia na zdrowszy, wprowadzenie aktywności fizycznej oraz dietę.
Nieleczona cukrzyca typu 2 powoduje powikłania, które zagrażają życiu. W przypadku braku leczenia pacjent może stracić wzrok, zostać zmuszony do dializ z powodu niewydolności nerek, czy amputację stopy w wyniku rozwinięcia się tzw. stopy cukrzycowej. Stopa cukrzycowa (właściwie zespół stopy cukrzycowej) to poważne powikłanie zaawansowanej cukrzycy, skutkujące niedokrwieniem stóp, złym gojeniem się ran, z których powstają owrzodzenia i martwica skóry. Z cukrzycą nie ma żartów i jedynie dodane leczenie i zaangażowanie z cały proces pacjenta może uchronić go przed poważnymi konsekwencjami choroby.
Cukrzyca typu 2 – dieta i leczenie
Dieta przy chorobie takiej jak cukrzyca typu 2, powinna być dla dobra pacjenta ściśle przestrzegana. W pierwszej kolejności chodzi o to, by zmniejszyć masę ciała pacjenta, bo zazwyczaj cukrzykami są osoby otyłe i bardzo otyłe. Redukcja masy ciała jest konieczna, by prowadzić skuteczne leczenie choroby. Dietę dla osoby cierpiącej na cukrzycę typu 2, która przyjmuje leki doustne, dobrze zaplanować na 5 posiłków. W praktyce rozkłada się to na trzy główne i dwie przekąski (drugie śniadanie oraz podwieczorek). Osoba chorująca na cukrzycę typu 2 leczona 4 wstrzyknięciami insuliny ludzkiej lub 2 wstrzyknięciami mieszanek insulinowych ludzkich powinna spożywać 5-6 posiłków. Posiłki trzeba dostosować do glikemii – jeśli chory ma niedocukrzenia, może zaistnieć konieczność sięgnięcia po drobną przekąskę, by zapobiec hipoglikemii. Szczegółowych informacji powinien udzielić lekarz lub dietetyk, biorąc pod uwagę indywidualny przypadek pacjenta.
Cukrzyca typu 2 dieta – zalecenia:
- Wartość energetyczna diety powinna być dopasowana do każdego przypadku indywidualnie przez dietetyka,
- należy sięgać po zbożowe pełnoziarniste produkty, które powinny stanowić źródło węglowodanów. Najlepsze będą produkty o niskim Indeksie Glikemicznym (IG) – pieczywo pełnoziarniste, makaron pełnoziarnisty, gruboziarniste kasze, brązowy ryż, płatki owsiane,
- spożycie owoców należy ograniczyć do 1 porcji dziennie, ponieważ zawierają one naturalne cukry proste, takie jak fruktoza. Fruktoza bardzo szybko wchłania się, i ekspresowo podnosi poziom cukru we krwi. Warto wybierać owoce o niższym IG, takie jak czarne porzeczki, czereśnie, wiśnie, owoce jagodowe, gruszki, morele, nektarynki, jabłka czy gruszki,
- warto sięgać każdego dnia po 2 porcje naturalnych, najlepiej fermentowanych produktów mlecznych, jako źródeł białka i wapnia,
- codziennie spożywać przynajmniej 4 porcje warzyw, aby dostarczy organizmowi błonnika pokarmowego, witamin i antyoksydantów. Warzywa powinny być surowe, a jeśli muszą zostać poddane obróbce termicznej, to np. podczas gotowania na parze, by nie traciły cennych substancji odżywczych,
- należy ograniczyć ilość mięsa w diecie i zrezygnować zupełnie z mięsa czerwonego. Dobrze jest 1-2 razy w tygodniu mięso zamienić na nasiona roślin strączkowych, 2 razy w tygodniu na ryby,
- w ciągu dnia pić przynajmniej dwa litry wody,
- należy zrezygnować z produktów wysokoprzetworzonych, bogatych w tłuszcze zwierzęce, sól i cukier,
- warto także zrezygnować z alkoholu.
W przypadku przygotowywania potraw, najlepiej przyrządzać je na parze lub gotować, dusić, piec w folii. Nie zaleca się smażenia potraw na głębokim tłuszczu. Dieta i cukrzyca typu 2 muszą iść ze sobą w parze, by uniknąć powikłania na skutek rozwoju choroby.
Cukrzyca typu 2 – kto jest najbardziej narażony na zachorowanie?
Poza czynnikami takimi jak otyłość i wiek, szczególnie narażone na tę chorobę są osoby, obciążone m.in:
- nieprawidłową tolerancją glukozy
- cukrzycą, która pojawiła się w ciąży
- chorobami trzustki,
- PCOS – zespołem policystycznym jajników,
- nadciśnieniem tętniczym,
- chorobami sercowo-naczyniowymi,
- wysokim poziomem trójglicerydów we krwi.
Cukrzyca typu 2 – kontrola lekarska jest konieczna
Cukrzyca typu 2 powinna być regularnie kontrolowana przez lekarza diabetologa, a sam chory powinien stale kontrolować glikemię za pomocą glukometru. Należy także zadbać o wykonanie badań okresowych, takich jak: oznaczenie odsetka hemoglobiny glikowanej (HbA1c), oznaczenie wydalania albumin w moczu, badanie okulistyczne dna oka. Na co dzień szczególnie zadbać o higienę stóp, by zapobiec powstaniu tzw. stopy cukrzycowej.
