Waleriana (kozłek lekarski) to zioło, które znane jest głównie z działania uspokajającego. Stosuje się ją w stanach zdenerwowania i napięcia emocjonalnego, a także przy problemach z zasypianiem. Waleriana jest naturalnym wsparciem nie tylko w powyższych sytuacjach. Warto wiedzieć, kiedy jeszcze można sięgnąć po walerianę? Jakie właściwości ma kozłek lekarski i jak go stosować?
Waleriana (kozłek lekarski) — krótka charakterystyka
Kozłek lekarski (Valeriana officinalis), czyli dobrze znana wszystkim waleriana, to zioło, którego korzenie i kłącza są surowcami leczniczymi, uznanymi zarówno przez medycynę ludową, jak i konwencjonalną. Kozłek lekarski naturalnie występuje w Europie, Azji i Ameryce Północnej, w Japonii i Mandżurii. Można go znaleźć także w Polsce, gdzie porasta zarośla, wilgotne łąki i torfowiska. Bylina ta dorasta do 2 m wysokości, charakteryzuje się pustą w środku łodygą, oraz wielokwiatowym, baldachokształtnym kwiatostanem. Jej niewielkie kwiaty są białe lub bladoróżowe, wydzielające aromat. Korzeń i kłącze waleriany można suszyć w temperaturze do 35 º C. Wyższe temperatury unicestwiają substancje aktywne, a zioło traci cenne właściwości.
Na bazie kozłka lekarskiego wytwarzane są środki na wyciągach alkoholowych lub wodnych. Bardziej cenione jest pierwsze rozwiązanie, ponieważ składniki aktywne waleriany (olejek eteryczny, walepotriaty) znacznie lepiej rozpuszczają się lepiej w alkoholu niż w wodzie.
Fot. iStock/Waleriana
Waleriana — właściwości kozłka lekarskiego
Właściwości lecznice waleriany wynikają z jej składu. Obecne są w nim walepotriaty, kwas walerenowy i walerenon, a także flawonoidy (6-metyloapigenina i 2S-(-)-hesperydyna). Substancje te wpływają na uspokojenie ośrodkowego układu nerwowego. Kozłek lekarski wspiera uwalnianie kwasu GABA z zakończeń nerwowych, co podnosi jej stężenie w układzie nerwowym. Kwas GABA, czyli kwas gamma-aminomasłowy, to jeden z najważniejszych neuroprzekaźników, kluczowy dla prawidłowego przebiegu procesów wypoczynku i regeneracji organizmu.
Przeprowadzono wiele badań dotyczących skuteczności waleriany. W jednym z nich stwierdzono, że wyciąg z waleriany wykazuje działanie podobne do działania diazepamu będącego substancją czynną leków psychotropowych. Badania wykazały również, że leczenie diazepamem, podobnie jak wyciągiem z kozłka, wpływa na spadek czynnika psychicznego na Skali Lęku (Depresji) Hamiltona, stosowanej przez lekarzy pierwszego kontaktu do wstępnej diagnozy objawów depresyjnych.
Waleriana jest cenionym wsparciem w stanach pobudzenia emocjonalnego oraz motorycznego, w zaburzeniach snu, nerwicach wegetatywnych, w stanach lękowych. Stosuje się ją także przy problemach ze skurczami w obrębie układu pokarmowego, moczowego i naczyń obwodowych.
Fot. iStock/Korzeń waleriany
Waleriana na sen
Waleriana jest ziołem stosowanym tradycyjnie na problemy z zasypianiem i jakością snu. Jej działanie prawdopodobnie wynika z faktu, że zmniejsza ona zapotrzebowania komórek nerwowych na glukozę, co wspiera zahamowanie aktywności organizmu i wzmacnia potrzebę snu.
Na pracę układu pokarmowego
Waleriana działa również rozkurczowo, dlatego znalazła zastosowanie w łagodzeniu skurczów żołądka. Wspiera również wydzielanie śliny i soków żołądkowych, co usprawnia proces trawienia. Wykazuje ponadto działanie wiatropędne.
Na bolesną miesiączkę
W medycynie naturalnej waleriana stosowana jest w łagodzeniu comiesięcznych kobiecych dolegliwości. Ponieważ wykazuje ona działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie, można ją stosować, by zmniejszyć bóle skurczowe towarzyszące miesiączce. Waleriana polecana jest również w przypadku występowania zespołu napięcia przedmiesiączkowego, oraz podczas menopauzy, jako środek łagodzący napięcie emocjonalne.
Jak stosować walerianę?
Waleriana to bezpieczne zioło, o ile stosuje się ją zgodnie z zaleceniami. Należy przestrzegać właściwych dawek preparatu i przyjmować go przez okres nie dłuższy niż miesiąc. Po tym czasie należy zrobić 14-dniową przerwę, i następnie można wrócić do przyjmowania waleriany.
Jak przygotować walerianę do spożycia? Napar z waleriany powstaje przez zalanie i zaparzanie 1 łyżeczki korzenia kozłka 1 filiżanką wrzącej wody (ok. 150 ml). Napar należy trzymać pod przykryciem maksymalnie 15 minut. Po przecedzeniu napar można pić 3 razy dziennie po 1 filiżance.
Fot. iStock/Waleriana (kozłek lekarski)
Waleriana — przeciwwskazania i skutki uboczne
Zbyt długie stosowanie waleriany, bez wykorzystywania przerwy, lub też wypijanie jej w nadmiarze, może prowadzić działań niepożądanych. W konsekwencji mogą pojawić się: problemy trawienne, mdłości, bóle głowy, zaburzenia wzroku, palpitacje serca. Innymi negatywnymi efektami przyjmowania waleriany może być nadpobudliwość lub bezsenność. Wystąpić także mogą reakcje alergiczne. Powyższe skutki uboczne praktycznie nie występują przy prawidłowym stosowaniu waleriany.
Należy pamiętać, że waleriana nie powinna być łączona z:
- lekami przeciwhistaminowymi, zwiotczającymi mięśnie, stosowanymi w leczeniu chorób psychicznych, uspokajającymi, nasennymi, antynapadowymi;
- z lekami stosowanymi przez anestezjologów w trakcie zabiegów i operacji, dlatego nie należy stosować waleriany przed operacją w znieczuleniu ogólnym;
- środkami odurzającymi, alkoholem.
Osoby cierpiące na nowotwory oraz przyjmujące leki innego rodzaju, powinny zastosowanie waleriany skonsultować z lekarzem prowadzącym.
Waleriana nie jest polecana kobietom w ciąży lub karmiącym piersią. Nie powinno się jej podawać dzieciom do 12. roku życia. Ostrożność należy zachować w przypadku osób w podeszłym wieku, ponieważ mogą wystąpić u nich zawroty głowy po przebudzeniu, omdlenia, oraz zaburzenia świadomości. Również osoby kierujące pojazdami lub obsługujące urządzenia mechaniczne, powinny unikać zastosowania waleriany.
FB/ohmepl
źródło: www.poradnikzdrowie.pl, www.labofarm.pl
