Szafran to przyprawa, której cena może przyprawiać o zawrót głowy. Jest uwielbiany jest za walory smakowe, ale nie bez znaczenia są także jego właściwości lecznicze. Stosowany od wieków, traktowany jest jako towar wręcz luksusowy. Dlaczego ta najdroższa przyprawa na świecie jest tak bardzo pożądana?
Szafran – przyprawa, której cena może zaskoczyć
Szafran (krokus uprawny, szafran siewny, łac. Crocus sativus), najpewniej pochodzi z południowo-wschodniej Europy lub Azji Mniejszej. Jest to roślina o jasnofioletowych kwiatach, w których środku znajduje się słupek z trzema znamionami. Ze znamion uzyskuje się złocistoczerwone, cienkie nitki szafranu, które cenione są jako przyprawa. Pozyskiwali już je starożytni Sumerowie i Grecy, stosując je w ziołolecznictwie oraz kuchni. Jego cena może dziwić, jednak szafran otrzymuje się z wysuszonych znamion, zbieranych ręcznie o poranku. Proces jest mozolny, bowiem należy oddzielić czerwone części znamion od białych i żółtych. Aby pozyskać 1 kg znamion, trzeba wykorzystać aż 200 tys. kwiatów szafranu uprawnego.
Jaka jest cena za szafran? Małe opakowanie tej przyprawy to koszt od ok. 5 zł wzwyż, a za kilogram tej przyprawy można zapłacić od kilku, aż do 30 tysięcy złotych. Trzeba również uważać, by nie dać się nabić w butelkę, ponieważ szafran bywa fałszowany, szczególnie jeśli występuje w zmielonej postaci. Wtedy mogą go udawać np. krokosz barwierski lub kurkuma. Trudno to sobie wyobrazić, ale na szczęście na potrzeby domowe, wystarczą niewielkie opakowania tej cennej przyprawy.
Nitki szafranu/Fot. iStock
Szafran – zastosowanie w kuchni
Przyprawa jaką jest szafran, stosowana jest do podnoszenia walorów smakowych potraw z owoców morza, np. uwielbianej w Hiszpanii paelli. Trudno sobie wyobrazić bez niego pilaw. W polskiej kuchni znajduje zastosowanie jako przyprawa podnosząca smak flaczków oraz zup rybnych. Pasuje nie tylko do różnych zup, potraw z ryżem i warzywami, ale także jako dodatek do wypieków i alkoholu.
Szafran należy należy stosować bardzo ostrożnie – wystarczą dwie niteczki, by nadać smak i kolor potrawie. Nadmiar spowoduje, że jedzenie nabierze gorzkiego posmaku. Przed zastosowaniem warto namoczyć szafran w odrobinie wody lub mleka, i doprawić nim potrawę pod koniec gotowania. Często podkreśla się, by dozować go ostrożnie także dlatego, że spożycie ok. 20g szafranu na kilogram masy ciała, może może stanowić zagrożenia dla życia. W praktyce, by ponieść śmierć, osoba ważąca ok 70 kg musiałaby spożyć aż 1500 g, co raczej jest niemożliwe.
Szafran w medycynie naturalnej
Naukowcy ustalili, że szafran obfituje w substancje lecznicze, jak krocyna, gorycz pikrokrocyna, safranal. Ponadto zawiera witaminę C, A, B6 oraz kwas foliowy, miedź, potas, selen, cynk. Ta przyprawa jest silnym antyoksydantem (przeciwutleniaczem), a obecne w nim olejki eteryczne (m.in. linazol, geraniol, cyneol) podnoszą jego właściwości lecznicze.
W medycynie naturalnej znalazł on zastosowanie jako środek na na odrę, żółtaczkę, czy artretyzm. Traktowany był również jako cenny afrodyzjak dla mężczyzn. Szafran, jako silny antyoksydant powinien zostać szczególnie doceniony przez panów planujących potomstwo, ponieważ chroni plemniki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. W medycynie tybetańskiej stosuje się go przy chorobach serca, oraz kojąco na układ nerwowy. Tę przyprawę zaleca się w medycynie naturalnej osobom, które mają dużo zmartwień, lub wykazują tendencję do popadania w gorszy nastrój. Szafran zalecany jest także osobom z chorobą wrzodową żołądka, jako przyprawa zmniejszająca stan zapalny. Stosowanie go w potrawach poleca się paniom, którym dokucza zespół napięcia przedmiesiączkowego (PSM), gdyż poprawia samopoczucie i łagodzi przykre skurcze. Zwolennicy stosowania szafranu podkreślają także, że może on wspomóc walkę z bólem oraz chorobą wrzodową.
Szafran na depresję?
W składzie szafranu znajdują się związki takie jak: safranal, krocyna i krocetyna. Wpływają one na stężenie serotoniny i dopaminy, które mają ogromy wpływ na nasze samopoczucie oraz odczuwanie szczęścia. Badania pokazują, że szafran może być pomocny w przypadku łagodnej depresji, działając podobnie do leków przeciwdepresyjnych czy przeciwlękowych. Jest on w dodatku dobrze tolerowany i jako przyprawa może znaleźć się z kuchni „antydepresyjnej”. Oczywiście jeśli pacjent przyjmuje leki przepisane przez lekarza, nie powinien ich odstawiać, ani odstępować od terapii na rzecz szafranu. Wszelkie zmiany należy wprowadzać za zgodą lekarza.
Szafran w kosmetyce
Szafran bywa wykorzystywany do zmniejszenia przebarwień i wyrównania kolorytu skóry. Jego działanie antyoksydacyjne wpływa na spowolnienie procesów starzenia się skóry. Ze względu na cenę, nie jest on jednak powszechnie stosowanym składnikiem kosmetyków.
