Lubczyk to zioło, które nadaje potrawom wspaniały, intensywny aromat. Określane mianem rośliny miłości, lubczyk stosowany jest też jako naturalna alternatywa popularnej przyprawy „Maggi”. Warto mieć pod ręką lubczyk, by korzystać z jego prozdrowotnej mocy.
Lubczyk ogrodowy — co to za roślina?
Lubczyk jest wieloletnią rośliną z rodziny selerowatych, która pochodzi z południowo-zachodniej Azji i rozprzestrzeniła się na terenach południowej Europy. W Polsce jest często spotykana w ogrodach, ponieważ to zioło jest odporne na przymrozki. Poza tym, że jest on lubianą przyprawą stosowaną do zup i sosów, lubczyk, a szczególnie jego korzeń, ma znaczenie lecznicze. Stosowano go tradycyjnie w przypadku problemów trawiennych, skąpych miesiączek, konieczności oczyszczania krwi. W medycynie ludowej znalazł także zastosowanie jako afrodyzjak.
Natomiast młode liście lubczyku, świeże lub suszone – zdobyły ogromną popularność jako aromatyczna przyprawa do zup, sosów, czy marynat do mięs. Można je także wykorzystać do przygotowania różnego rodzaju pasztetów i past warzywnych. Świeże liście lubczyku stosowane są jako naturalny zamiennik popularnej przyprawy Maggi, szczególnie w trakcie przygotowywania rosołu. Już niewielka gałązka lubczyku wpływa na poprawę smaku i aromatu gotowanego wywaru.
Fot. iStock
Lubczyk — właściwości
Najistotniejszy dla zdrowia jest korzeń lubczyku, który zbiera się jesienią, po zżółknięciu liści, lub wczesną wiosną, przed rozpoczęciem wegetacji. Korzenie są silnie rozbudowane, dlatego przydają się widły do podważenia ich i wyjęcia bez szwanku. Po oczyszczeniu z ziemi należy korzeń szybko wypłukać i wysuszyć w temperaturze 35ºC.
Właściwości lecznicze lubczyku wynikają z obecności w roślinie olejku eterycznego, zawierającego substancje czynne takie jak: ftalidy, α-terpineol, pinen, estry linalolu, kwasy polifenolowe, związki kumarynowe pochodne β-sitosterolu, garbniki, kwasy organiczne. Znajdziemy w nim również witaminy (m.in.: witaminę C, witaminy z grupy B) i sole mineralne.
Lubczyk działa moczopędnie
Ta aromatyczna roślina wpływa na przyspieszenie filtracji kłębuszkowej oraz usprawnia przepływ krwi przez naczynia krwionośne w nerkach. Co prawda dobowa ilość wydalanego moczu nie jest zauważalnie większa, ale trafia do niego więcej jonów chlorkowych, sodowych i potasowych oraz mocznika. Zioło to zapobiega rozwojowi kamieni nerkowych i zapalenia pęcherza moczowego. Lubczyk stosowany jest w preparatach aptecznych zalecanych przede wszystkim w leczeniu schorzeń układu moczowego.
Działa wiatropędnie
Ligustylid, substancja obecna w olejku lubczykowym, wpływa na prawidłowe napięcie mięśniówki jelit oraz właściwą pracę ruchów robaczkowych jelit. To pomaga pozbyć się nadmiaru gazów i nieprzyjemnego bólu.
Fot. iStock
Lubczyk ułatwia trawienie
Związki alkiloftalidowe i flawonoidy wpływają rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, a kwasy fenolowe, seskwiterpeny i terpeny pobudzają wydzielanie żółci, wspierając pracę wątroby. Dodatkowo bakteriobójcze działanie na bakteriach saprofitycznych w układzie pokarmowym poprawia przebieg procesów fermentacyjnych, a co za tym idzie, także trawienie. Działanie antybakteryjnie lubczyku zmniejsza ryzyko powstawania wrzodów żołądka lub zatruć pokarmowych. Lubczyk wpływa także na zaostrzenie apetytu.
Chroni układ sercowo-naczyniowy
Obecne w lubczyku fitosterole wpływają na obniżanie stężenia poziomu złego cholesterolu, zmniejszając ryzyko rozwoju miażdżycy. Dodatkowo kumaryna działa przeciwzakrzepowo, co chroni układ sercowo-naczyniowy.
Łagodzi dolegliwości kobiece
Lubczyk, w różnej postaci, wykorzystywany był w medycynie ludowej jako antidotum na zaburzenia miesiączkowania. Działa rozkurczowo na macicę i łagodzi przykre dolegliwości pojawiające się w obrębie narządów rodnych. Należy przy tym uważać, ponieważ jego właściwości rozkurczowe są niebezpieczne dla kobiet ciężarnych.
Lubczyk jako afrodyzjak
W tradycji ludowej lubczyk pełnił rolę wzmacniającą libido. Wpływ na to mogły mieć składniki terpenowe i alkiloftalidowe, które zwiększają ukrwienie narządów płciowych, wpływając pobudzająco. Panny miały w zwyczaju dosypywać sproszkowany korzeń lubczyku do posiłku wybrańca, co miło przyspieszyć zakochanie się w dziewczynie. Wierzono w jego wpływ nie tylko na mężczyzn, ale także na kobiety. Afrodyzjakalne działanie lubczyku nie zostało jednoznacznie potwierdzone w badaniach.
Lubczyk — przeciwwskazania
Liście, jak i olejek lubczykowy oraz wodne i alkoholowe wyciągi z tego ziela, mogą powodować uczulenie, a także poparzenia skóry. Ryzyko wzrasta szczególnie gdy skóra narażona jest na wysokie nasłonecznienie. Wyciągu z lubczyku nie wolno podawać kobietom w ciąży, oraz wykazującym tendencję do krwotoków macicznych.
Lubczyk — uprawa w doniczce
Fot. iStock
Wiele osób uprawia lubczyk w swoich ogrodach, ale możliwa jest także uprawa w doniczce. Ci, którzy chcieliby mieć lubczyk u siebie na balkonie, muszą pamiętać o tym, że roślina potrzebuje miejsca, ponieważ wytwarza bardzo rozbudowany system korzeniowy. Z tego powodu najlepiej kupić dużą doniczkę, ułożyć w niej warstwę drenażową oraz uzupełnić ziemią do kwiatów wymieszaną z gliną i próchnicą. Roślinę należy zasilać nawozem płynnym co dwa tygodnie. Lubczyk w doniczce na balkonie lub tarasie powinien mieć półcień. Aby lubczyk przezimował, na zimę doniczkę należy zabezpieczyć warstwą izolacyjną z włókniny.
