Jeżyny to owoce, które mają nie tylko ciekawy smak, ale także przynoszą wiele korzyści dla zdrowia. Krzaki jeżyn rosną praktycznie wszędzie, od lasów po przydroża, można je uprawiać także na własne potrzeby w ogródkach. Warto zbierać jeżyny i robić z nich domowe przetwory, lub po prostu jeść na surowo.
Jeżyny wyglądem zbliżone są do malin, jednak ich owoce są otoczone większymi kolcami i są bardziej kwaśne w smaku. Ciemnofioletowy lub niekiedy czarny kolor owoców jeżyny świadczy o bogactwie cennych składników dla zdrowia. Soczyste owoce dojrzewają w sierpniu i we wrześniu. Można wykorzystać je jako dodatek do różnych deserów, ciast, dżemów, konfitur, a także soków i nalewek. Warto choć raz przyrządzić własne domowe przetwory z jeżyn, by cieszyć się ich smakiem także poza sezonem.
Fot. iStock
Jeżyny – wartości odżywcze, witaminy, kcal
W jeżynach znajdziemy wiele ważnych dla zdrowia witamin i to w niemałych ilościach. Jest tu witamina C, witaminy z grupy B (B1, B2, B3, B6, B9), witamina , K, E. Nie brakuje także minerałów: cynku, fosforu, potasu, magnezu, wapnia, sodu i żelaza. Jeżyny zawierają także dużo błonnika oraz antocyjanów, które odpowiadają za ciemny wygląd owoców. Jeśli chodzi o kalorie, jeżyny w 100 g zawierają 43 kalorie, więc można uznać je za owoce niskokaloryczne, wskazane dla osób na diecie. Indeks glikemiczny jeżyny wynosi jedyne 25, więc mogą bez obaw sięgać po nie osoby chorujące na cukrzycę.
Jeżyny – właściwości dla zdrowia
Wspierają pracę układu krążenia
Antocyjany, których nie brakuje w jeżynach, poprawiają elastyczność naczyń włosowatych i wzmacniają serce. Witamina C uszczelnia naczynia krwionośne, natomiast błonnik ogranicza wchłanianie niezdrowych tłuszczów, dzięki czemu obniża ryzyko wystąpienia chorób serca. Witamina K pełni ważną funkcję w układzie sercowo-naczyniowym, utrzymując tętnice w dobrym stanie.
Obniżają poziom cukru we krwi
Jeżyny mają niski indeks glikemiczny równy 25, więc nie podnoszą gwałtownie poziomu cukru we krwi. Błonnik dodatkowo spowalnia wchłanianie węglowodanów, co ułatwia utrzymanie dobrego poziomu glukozy.
Chronią przed nowotworami
Wspomniane już wielokrotnie antocyjany, to jedna z najważniejszych broni przeciwko rozwojowi różnego typu nowotworów. W jeżynach jest ich naprawdę dużo, o czym świadczy ciemny kolor owoców.
Dla zdrowego żołądka
Jeżyny bogate są w różnego rodzaju przeciwutleniacze, które wpływają na zmniejszenie stanu zapalnego śluzówki wyściełającej żołądek. Jedzenie jeżyn może chronić przed wrzodami.
Wzmacniają wzrok
Dzięki witaminom C i E zmniejszają ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej i osłabienia wzroku. Antocyjany obniżają wysokie ciśnienie i likwidują stany zapalne siatkówki oka.
Wzmacniają kości i zęby
Jeżyny zawierają minerały, które są niezbędne w tworzeniu tkanki kostnej, czyli wapń i magnez. Witamina K bierze udział w tworzeniu białka kostnego, które wzmacnia gęstość kości i obniża ryzyko złamań.
Fot. iStock
Łagodzi objawy PMS i menopauzy
Jeżyny zawierają fitoestrogeny, które mają podobne działanie jak estrogeny produkowane w kobiecym organizmie. Niedobór estrogenów wpływa negatywnie na samopoczucie kobiet, a jedzenie jeżyn może łagodzić objawy PMS oraz menopauzy.
Jeżyny – popularne odmiany
Leśne jeżyny kojarzymy z dużymi kolcami, które nie mają litości dla rąk i ubrań przy zbiorze owoców. Krzaki jeżyn oczywiście można też uprawiać w ogrodzie. Na domowy użytek sprawdzą się tu odmiany takie jak: jeżyna pofałdowana, Black Satin, lub też jeżyna bezkolcowa, która jest chyba najłatwiejsza w uprawie i w zbiorze owoców. Jeżyna bezkolcowa, jak sama nazwa wskazuje, nie posiada kolców, które z reguły utrudniają zarówno pielęgnację, jak i zbiór owoców. Sama jeżyna bezkolcowa ma różne odmiany, takie jak: jeżyny Jumbo, Loch Ness, Thornfree, które nie sprawiają kłopotu w pielęgnacji i wydają smaczne oraz wartościowe owoce.
Jeżyny – przepisy na przetwory
Jeżyny to wdzięczne owoce na przetwory, po które chętnie sięgamy zimą. Ważne jest, by owoce zbierane były albo z własnej działki, albo z krzaczków dziko rosnących, ale oddalonych od ulicy i spalin. Owoce przed przetworzeniem należy dobrze umyć i pozbawić szypułek.
Dżem z jeżyn – przepis
Najprostszy do przygotowania jest dżem, który idealnie pasuje do naleśników czy gofrów, sprawdzi się na kanapki oraz jako dodatek do deserów.
Fot. iStock
Dżem z jeżyn – składniki
- 2 kg jeżyny
- 1,5 kg cukru
Dżem z jeżyn – przygotowanie:
- Jeżyny umyj porządnie, odsącz na sitku.
- Do garnka z grubym dnem przesyp część jeżyn i zasyp je cukrem, zrób tak z kolejnymi warstwami, aż jeżyny i cukier nie zostaną wykorzystane – na górze musi być cukier.
- Jeżyny z cukrem zostaw na noc, by puściły sok.
- Zagotuj na niewielkim ogniu (by się nie przypaliły możesz potrząsać garnkiem, a mieszać jedynie w ostateczności). Pojawiającą się na wierzchu pianę należy usunąć.
- Gdy masa odpowiednio zgęstnieje, garnek nakryj ściereczką i odstaw jeżyny do przestygnięcia.
- W międzyczasie umyj i wyparz słoiki na dżem, nałóż jeszcze ciepłą masę i zakręć, odstaw aż do całkowitego wystygnięcia nakrętką do dołu.
Sok z jeżyn – przepis
Proponowany sok z jeżyn jest podobnie nieskomplikowany w przygotowaniu, co dżem na zimę.
Fot. iStock
Sok z jeżyn – składniki:
- 2 kg jeżyn
- 1 kg cukru
Sok z jeżyn – przygotowanie:
- Dokładnie umyte owoce zasyp warstwami cukrem w dużym naczyniu i zostaw na noc, by puściły sok.
- Rano sok podgrzej do zagotowania i od razu zlej do umytych i wyparzonych słoiczków lub butelek. Pozostałe owoce możesz dorzucić do butelek w całości lub odcisnąć przez gazę i pozostały sok również rozlać.
- Pasteryzuj 10 minut od chwili zagotowania się wody.
Nalewka z jeżyny – przepis
Nalewka z jeżyny to aromatyczny trunek, który zdrowo rozgrzeje w zimne miesiące. Przepisów na nalewkę jest wiele, a ten jest zdecydowanie najłatwiejszy, choć na poczęstunek trzeba będzie poczekać pół roku.
Fot. iStock
Nalewka z jeżyny – składniki:
- 2 kg jeżyn
- 1 kg cukru
- 1 litr spirytusu
Nalewka z jeżyny – przygotowanie:
- Owoce dokładnie umyj, osusz, przełóż warstwami delikatnie dociskając je z cukrem, do wyparzonego słoja. Słój zamknij i przetrzymaj 4-5 dni, potrząsając nim od czasu do czasu.
- Po tym czasie zalej spirytusem i odstaw na kolejny tydzień.
- Po tym czasie odcedź owoce od alkoholu i odłóż na kolejny tydzień.
- Przefiltruj i rozlej do wyparzonych butelek.
- Przechowuj w chłodnym miejscu, przez kolejne pół roku, by nabierała mocy.
