Hiperinsulinizm to zaburzenie, w którym trzustka produkuje za dużo insuliny. Taka sytuacja może powodować poważne powikłania dla zdrowia. Na czym dokładnie polega hiperinsulinizm, jakie powoduje objawy i w jaki sposób można go leczyć?
Insulina to hormon produkowany i wydzielany przez trzustkę. Można powiedzieć, że stymuluje ona komórki organizmu do wchłaniania glukozy z pożywienia. Glukoza jest głównym źródłem energii dla organizmu i jedynym dla mózgu i układu nerwowego. Jej stężenie we krwi musi utrzymywać się na określonym poziomie. U zdrowego człowieka dzięki insulinie poziom glukozy we krwi obniża się, a zaczyna wzrastać w komórkach, odżywiając je i dając energię do funkcjonowania.
Hiperinsulinizm (hiperinsulinemia) – przyczyny
Trzustka u osób cierpiących na hiperinsulinizm produkuje zbyt dużo insuliny. Zazwyczaj wynika to z dwóch przyczyn – wrodzonych zaburzeń wydzielania insuliny związanych z hipoglikemią (zbyt niskim stężeniem glukozy we krwi) lub insulinoopornością (komórki nie reagują na insulinę). Insulinooporność powoduje, że komórki nie metabolizują glukozy tak jak powinny, więc rośnie jej poziom we krwi. Trzustka w reakcji na wzrost stężenia glukozy, którą trzeba zmetabolizować, wytwarza jeszcze więcej insuliny, by komórki wykorzystały glukozę. Ponieważ to nie działa i glukozy jest we krwi więcej, produkcja insuliny wzrasta ponad normalny poziom.
Nadmierne wydzielanie insuliny może powodować także nowotwór trzustki, jeśli dotyczy on części wewnątrzwydzielniczej (wyspiak trzustki). W tym przypadku mamy do czynienia z hiperinsulinemią pierwotną. Rozrost tkanki nowotworowej zwiększa całkowitą produkcję insuliny i wzrost jej stężenia we krwi.
Fot. iStock
Hiperinsulinizm wrodzony u dzieci
Hiperinsulinizm wrodzony u dzieci występuje bardzo rzadko i powodują go wady genetyczne. W tym przypadku nadmierne wytwarzanie insuliny wzmaga metabolizm glukozy. Dochodzi do dużych spadków stężenia glukozy we krwi (hipoglikemii), co jest sytuacją zagrażającą życiu. Wyczerpanie zapasów glukozy we krwi może powodować drgawki, a w skrajnym przypadku może dojść do śpiączki insulinowej.
Hiperinsulinizm – objawy
Hiperinsulinizm powoduje objawy, które od razu mogą nie wskazać źródła problemów ze zdrowiem. Różne sygnały dają jednak informację, że coś w organizmie dzieje się nie tak, jak powinno.
Fot. iStock
Hiperinsulinizm powoduje objawy takie jak:
- bóle głowy,
- nocne poty,
- osłabienie,
- niskie ciśnienie,
- obniżona temperatura ciała,
- uczucie silnego głodu,
- przyspieszona akcja serca,
- nadpobudliwość,
- poczucie lęku i dezorientacji,
- problemy z koncentracją,
- skurcze mięśni.
W razie zaistnienia kilku z powyższych objawów należy poddać się prostemu badaniu krwi, które rozwieje wszelkie wątpliwości i pozwoli wdrożyć odpowiednie postępowanie w przypadku stwierdzenia hiperinsunilizmu.
Hiperinsulinizm – badania
Hiperinsulinizm możliwy jest do wykrycia przy badaniu krwi, tzw. krzywej insulinowo-cukrowej. Wymaga ono pierwszego pobrania krwi żylnej od na czczo i oznaczenia stężenia glukozy i insuliny. Następnie osoba badana wypija roztwór 75 g glukozy wymieszanej w 250 ml wody (tzw. doustny test obciążenia glukozą), a po upływie godziny oraz dwóch godzin pobrane zostają kolejne próbki krwi, by oznaczyć glikemię oraz insulemię.
Fot. iStock
U zdrowego człowieka:
- Stężenie glukozy na czczo u zdrowej osoby powinno wynosić maksymalnie 100 mg/dl, a insuliny 10 mU/ml.
- Po godzinie stężenie insuliny powinno wynosić maksymalnie 30 mU/ml, a glukozy 180 mg/dl.
- Po dwóch godzinach stężenie insuliny nie powinno przekraczać 30 mU/ml, a glukozy 140 mg/dl.
U osób cierpiących na hiperinsulinizm poziom glukozy po teście obciążenia glukozy jest zazwyczaj bardzo niski. Wynika to z faktu, że trzustka zaczyna wytwarzać duże ilości insuliny, aby zneutralizować działanie glukozy.
Hiperinsulinizm – leczenie
Leczenie hiperinsunilizmu jest konieczne, a jego przebieg zależy od przyczyny wywołującej zaburzenie. Niekontrolowana hiperinsulinemia może doprowadzić do hipoglikemii, cukrzycy typu 2, podnosi ryzyko uszkodzenia tkanek i narządów.
Fot. iStock/cukrzyca
Hiperinsulizm wrodzony, powiązany z hipoglikemią – wymaga zmniejszenia częstotliwości występowania zbyt niskiego poziomu glukozy we krwi. Wrodzony hiperinsulinizm u dzieci leczy się środkami farmakologicznymi, a w ostrej postaci może wymagać on usunięcia części albo całej trzustki.
Hiperinsulinizm wynikający z insulinooporności – tu konieczna jest dieta. Należy wykreślić z jadłospisu przetworzoną i tłustą żywność, czerwone mięso, słodycze, cukry proste. Posiłki należy przygotowywać z uwzględnieniem indeksu glikemicznego danych produktów. Szczegółowe zasady jadłospisu warto skonsultować z lekarzem lub dietetykiem, by odpowiadał indywidualnym potrzebom pacjenta.
Hiperinsulinizm pierwotny w przypadku wyspiaka trzustki – operacyjne usunięcie nowotworu powoduje ustąpienie obajwów zaburzenia.
