Guz mózgu, zwany potocznie rakiem mózgu, może przybierać różne postacie i jest niezwykle niebezpieczny dla osób na niego chorujących. Tego typu nowotwory mogą rozwijać się zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Walka z chorobą, mimo postępu medycyny, nadal jest bardzo trudna. Wczesna diagnoza jest kluczowa, więc warto wiedzieć, co to jest guz mózgu, jakie objawy powoduje i kiedy bezzwłocznie należy skonsultować się z lekarzem?
Guz mózgu — co to jest?
Guz mózgu (rak mózgu) jest złośliwym nowotworem ośrodkowego układu nerwowego (OUN) i stanowi poważne niebezpieczeństwo dla życia. Statystyki martwią, bo guzy mózgu stanowią 9% nowotworów u dorosłych i aż 20% nowotworów u dzieci. Każdego roku ok. 3000 osób dowiaduje się o nowotworze złośliwym mózgu, i dla wielu z nich informacja brzmi jak wyrok. Zmiany złośliwe z mózgu rosną szybko i w dodatku często dają przerzuty, zazwyczaj drogami płynu mózgowo-rdzeniowego.
Fot. iStock
Guz mózgu — typy nowotworu:
- glejaki — stanowią 40% wszystkich przypadków pierwotnych guzów mózgu;
- oponiaki (30%);
- gruczolaki przysadki (15-20%);
- chłoniaki (5-7%);
- inne rodzaje nowotworów mózgu.
Guz mózgu może pojawić się nie tylko jako nowotwór powstający w strukturach mózgu, ale także jako efekt przerzutu innej choroby nowotworowej. Najczęściej do mózgu rozsiewają się: rak płuc, rak piersi, czerniak, nowotwory jąder, rak jelita grubego.
Guz mózgu — objawy
Guz mózgu daje objawy różnorodne. Ich wygląd i natężenie zależy od lokalizacji ogniska choroby oraz charakteru wzrostu guza. Guz mózgu może pojawić się w różnych jego częściach i w odmienny sposób dawać znać o swojej obecności. Mózg dzieli się na 4 płaty: czołowy, skroniowy, ciemieniowy i potyliczny. Każdy z tych płatów odpowiada za inne funkcje organizmu, więc objawy mogą różnić się od siebie w zależności od umiejscowienia guza. Są jednak ogólne objawy, które guz mózgu może powodować i które zawsze powinny skłonić do konsultacji lekarskiej.
Fot. iStock
Guz mózgu — objawy, na które należy pilnie zareagować:
- bóle głowy, które nie znikają po środkach przeciwbólowych — Dolegliwości zazwyczaj pojawiają się rano i są silniejsze niż w innych porach dnia. Ból może być różny: tępy, rozlany, pulsujący lub ostry, ograniczony, świdrujący. Może być ograniczony do jednego miejsca, lub promieniować do np. oka czy karku;
- atak padaczki — to drugi, po bólach głowy, najczęściej spotykany objaw guzów mózgu. Atak nie musi objawiać się w sposób „klasyczny”. Może dochodzić do sytuacji drętwienia części ciała, czy chwilowej utraty pamięci;
- zaburzenia świadomości — tu objawy bywają bardzo różne, od zaburzeń sprawności myślenia, po upośledzenie pamięci, gorsze kojarzenie, trudności werbalne;
- problemy z widzeniem — guz mózgu może dawać objawy takie jak: zamazane obrazy, chwilowa utrata widzenia, podwójne widzenie przy patrzeniu na oddalone obiekty;
- gwałtowne wymioty — pojawiają się na skutek podrażnienia nerwu błędnego przez guz. Najczęściej obserwuje się je rano;
- zaburzenia równowagi — z towarzyszącym im poczuciem niestabilności, brakiem pewności ruchów, problemami z precyzyjnym uchwyceniem małych przedmiotów.
Diagnostyka guza mózgu
Poza wywiadem i badaniami, które lekarz jest w stanie przeprowadzić samodzielnie w gabinecie, pacjenci mogą zostać poddani badaniom obrazowym, takim jak:
- rezonans magnetyczny głowy z zastosowaniem kontrastu;
- tomografia komputerowa głowy z kontrastem — jest przydatna w przypadku poszukiwania przerzutów do mózgu oraz w diagnostyce guzów z kości;
- angiografia MR lub TK — pozwala ocenić drożność naczyń krwionośnych oraz położenie guza w stosunku do nich;
- pozytonowa emisyjna tomografia (PET).
Do badań uzupełniających diagnostykę guza mózgu należą m.in.: badanie okulistyczne, audiometria i badanie błędników, elektroencefalografia, ocena stężenia markerów nowotworowych, badanie płynu mózgowo-rdzeniowego oraz ocena stężenia hormonów przysadki we krwi. Poszczególne badania zleca specjalista po przeanalizowaniu indywidualnego przypadku pacjenta.
Fot. iStock/Guz mózgu
Guz mózgu — leczenie i rokowania
Guz mózgu wymaga szybkiego leczenia, które jest zależne od rodzaju nowotworu. Nowotwory mózgu są trudne w leczeniu i w wielu przypadkach można jedynie skupić się na łagodzeniu objawów choroby i przedłużeniu życia chorego. Złośliwe glejaki, które są najczęściej występującymi nowotworami OUN, leczy się zazwyczaj metodami skojarzonymi, które najczęściej są w stanie jedynie wydłużyć życie chorego. Łagodny guz mózgu dalej lepsze rokowania, ale powodzenie leczenia zależy od wielu czynników. W przypadku łagodnych nowotworów najczęściej proponuje się leczenie chirurgiczne. Ma ono duże znaczenie, gdyż usuniecie masy nowotworu zapobiega dalszemu pogarszaniu się stanu chorego i umożliwia wdrożenie leczenia uzupełniającego.
Specjaliści mają też do dyspozycji technologię radioterapii stereotaktycznej, tzw. Gamma Knife (nóż gamma), która jest alternatywą dla klasycznej operacji. To precyzyjna metoda niszczenia komórek nowotworowych z wykorzystaniem wiązki kobaltowych promieni gamma, bez naruszania zdrowych komórek. Możliwości zastosowania Gamma Knife ograniczone są przez wielkość guza (do 3-4 cm średnicy).
Jeśli usunięcie guza nie jest możliwe, wykonuje się biopsję guza. Ustalenie rodzaju nowotworu ułatwia zaplanowanie dalszych działań (np. radioterapię, opiekę paliatywną). Specjaliści dobierają terapię dobierają terapię do indywidualnych potrzeb pacjenta.
