Dieta keto (ketogeniczna, ketogenna) znalazła zastosowanie w leczeniu niektórych chorób neurodegradacyjnych, choć także bywa wykorzystywana z myślą o redukcji masy ciała. Warto wiedzieć, czym dokładnie jest dieta keto, jak wpływa na organizm? I czy rzeczywiście warto przejść na dietę wysokotłuszczową, by schudnąć?
Dieta keto — na czym polega jej działanie?
Dieta keto (ketogeniczna, ketogenna) ma na celu zmuszenie organizmu do czerpania energii z tłuszczów, a nie — jak zazwyczaj — z węglowodanów (m.in. glukozy). Przestawienie to ma poprawić funkcjonowanie organizmu. W normalnych warunkach mózg i mięśnie czerpią energię z glukozy, której nadmiar powoduje problemy ze zdrowiem. W diecie z dużą ilością cukru nasila się stres oksydacyjny, który wpływa na starzenie się i uszkodzenie komórek, pojawia się otyłość, czy cukrzyca. Dieta keto ma zatrzymać ten proces przez ograniczenie glukozy i rozpoczęcie czerpania energii z tłuszczów. Przy tym dochodzi do jego spalania, a przy okazji do redukcji masy ciała. Po kilku dniach od wprowadzenia zmian głównym paliwem stają się ciała ketonowe, powstałe z rozpadu tłuszczów.
Początkowo dieta ta była stosowana z powodzeniem u chorych na padaczkę, w której glukoza powoduje zbyt duże pobudzenie neuronów i wzmaga napady. Dobroczynny wpływ diety na układ nerwowy i redukcję masy ciała sprawiły, że z czasem po dietę ketogenną zaczęto sięgać bez wyraźnych wskazań medycznych, co bywa bardzo ryzykowne.
Dieta keto — zasady
Dieta keto to dieta bogatotłuszczowa i niskowęglowodanowa, co oznacza, że większość kalorii trafia do organizmu wraz z tłuszczami. Założenie diety mówi, że stosunek tłuszczów do węglowodanów powinien wynosić 3-4:1.
- w przypadku 4:1 – 4 g tłuszczu przypadają na 1 g białka i węglowodanów;
- w przypadku 3:1 to 3 g tłuszczu przypadają na 1 g białka i węglowodanów.
Należy dostarczać odpowiednią do zapotrzebowania ilość białka, aby nie doszło do sytuacji, w której organizm zaczyna pozyskiwać energię z białek pochodzących z mięśni. Ilość białka powinna być kontrolowana, ponieważ jego nadmiar organizm przekształca w glukozę.
Fot. iStock/dieta keto — zasady
Produkty zabronione
W diecie ketogenicznej należy unikać węglowodanów. A dostarczają je przede wszystkim słodycze i produkty zawierające cukier, pokarmy zbożowe, ziemniaki, warzywa strączkowe, warzywa korzeniowe, większość owoców (z wyjątkiem owoców jagodowych).
Produkty zalecane
W diecie ketogennej nie może brakować tłuszczów, które dostarczane są do organizmu wraz z mięsem, rybami i owocami morza, olejami, masłem, orzechami. Zalecane jest awokado, bogate w zdrowe tłuszcze, oraz warzywa zielone (jak. np. kapusta, brukselka) i kiszone. Można sięgać po smalec, śmietanę, sery, twaróg, majonez. Ponieważ dieta keto nie dostarcza wszystkich potrzebnych substancji, należy uzupełniać powstające niedobory. Zaleca się podczas jej stosowania suplementację składników takich jak: witamina D, wapń, magnez i cynk.
Dieta ketogeniczna — efekty, zalety
Dieta ketogeniczna daje zauważalne efekty, wpływając na funkcjonowanie organizmu. Do pozytywnych skutków jej stosowania można zaliczyć ograniczenie stresu oksydacyjnego, który występuje przy wyższym poziomie glukozy we krwi. W diecie ketogenicznej dochodzi do obniżenia poziomu glukozy we krwi, co zmniejsza stres oksydacyjny. Dzięki temu można uniknąć uszkodzeń komórek beta trzustki i ograniczyć syntezę insuliny. Mimo wszystko nie zaleca się jej do długiego stosowania w przypadku osób chorych na cukrzycę. W ich przypadku brakuje racjonalnego uzasadnienia dla spożywania tak dużej ilości tłuszczu.
Fot. iStock/dieta keto
Poprawę funkcjonowania w przypadku stosowania diety keto można zauważyć u chorych na Alzheimera. Dzieje się tak, ponieważ ograniczenie ilości węglowodanów prowadzi do ograniczenia stresu oksydacyjnego, który negatywnie wpływa na pracę mózgu. Jest ona także zalecana jako uznana niefarmakologiczna metoda leczenia padaczki lekoopornej u dzieci. Szacuje się, że nawet w 80% przypadków dieta ketogenna pozwala na zminimalizowanie objawów padaczki. Dzieje się tak, ponieważ ograniczenie glukozy hamuje pobudliwość komórek nerwowych. Dodatkowo obecność wolnych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza wielonienasyconych, również wpływa na przekaźnictwo nerwowe. Ważne jest jednak, by stosować ją wyłącznie pod ścisłym nadzorem neurologa i wyspecjalizowanego dietetyka. Coraz częściej dieta keto stosowana jest w przypadku chorób takich jak: zespoł Retta, zespół Draveta, zespół Doose, stwardnienie guzowate. Specjaliści podkreślają, że jedynie choroby neurodegeneracyjne są uzasadnieniem stosowania tej diety.
Dieta keto — minusy i przeciwwskazania
Do minusów należą zdecydowanie niedobory składników mineralnych, witamin oraz białka. Dzieje się tak z powodu restrykcji diety, która wyklucza większość owoców i część warzyw. Istnieje spore ryzyko, że długotrwałe stosowanie diety ketogenicznej może mieć negatywne konsekwencje dla zdrowia. W dłuższej perspektywie może pojawić się kamica nerkowa, uciążliwe zaparcia, czy zaburzenia lipidowe. Zaobserwowano także negatywny wpływ na stan mikroflory jelitowej, która odpowiada m.in. za pracę jelit. Naukowcy podkreślają także, że dotychczas nie udokumentowano przewagi diety keto w redukcji nadwagi, w stosunku do innych diet niskoenergetycznych, które mają na celu redukcję masy ciała. Do negatywnych skutków można także zaliczyć mniejsze możliwości wysiłkowe organizmu, spowodowane obniżeniem poziomu glikogenu mięśniowego, oraz pogorszenia samopoczucia u osób stosujących tę dietę. Na początku stosowania diety wiele osób skarży się na otępienie, zmęczenie, problemy z koncentracją, nieprzyjemny zapach ciała i z ust.
Zdecydowanie nie poleca się diety keto w przypadku m.in.: wrodzonych wad metabolizmu kwasów tłuszczowych, porfirii, poważnych chorób wątroby i nerek, refluksu żołądkowo-przełykowego. Do przeciwwskazań należą także problemy z prawidłowym stanem odżywienia.
