Paraliż senny to stan, którego doświadczamy znajdując się pomiędzy jawą i snem. To doświadczenie bywa dla wielu osób przerażające, ponieważ wywołuje poczucie braku kontroli nad ciałem. Paraliż senny znany i opisywany jest od dawna, ale dopiero od jakiegoś czasu przestał być on zagadką dla badaczy. Czym jest paraliż senny i kto może go doświadczyć?
Czym jest paraliż senny?
Paraliż senny (porażenie przysenne) jest wyjątkowo nieprzyjemnym doświadczeniem, które może budzić strach. Zalicza się je do parasomnii związanych za snem REM. Parasomnie określono jako grupę różnorodnych zaburzeń snu, polegających na pojawianiu się niekontrolowanych mimowolnych zaburzeń ruchowych i innych zachowań, w czasie między czuwaniem i snem, w chwili wybudzeń ze snu bez szybkich ruchów gałek ocznych (NREM), oraz w trakcie snu z szybkimi ruchami gałek ocznych (REM).
Zazwyczaj podczas snu nie jesteśmy w stanie intensywnie, w sposób skoordynowany, poruszać kończynami, ale dzięki tej „niemocy” nie zaczynamy biegać czy robić tego, co akurat widzimy w marzeniach sennych. Mimo że umysł pracuje, ciało leży w spoczynku i nie reaguje na obrazy tworzone przez mózg. Taka sytuacja braku kontroli nad mięśniami mija z chwilą wybudzenia — wtedy np. przeciągamy się, sprawdzamy godzinę, przewracamy się na bok. Bywa jednak, że jeśli do wybudzenia dojdzie w fazie REM, umysł się wybudza, a ciało jeszcze nie i nie mamy nad nim władzy. Ten stan chwilowej niemocy nazwano paraliżem sennym.
Fot. iStock
Porażenie przysenne odczuwa choć raz w ciągu życia ok. 40% zdrowych osób. U większości z nich stan ten pojawił się tylko raz, lub dwa razy. Wg statystyk jedynie 3–6% osób dorosłych cierpi z powodu nawracającego paraliżu, a niektórzy z nich nawet co noc.
Objawy paraliżu sennego
Paraliż senny polega na odczuwaniu braku kontroli nad ciałem, niemożności poruszenia się w kilka chwil po wybudzeniu się ze snu, niekiedy także w momencie zasypiania. Taka sytuacja może potrwać od kilkunastu sekund do kilku minut. Osoba, która przeżywa porażenie przysenne odnosi wrażenie sparaliżowania, i mimo powracającej świadomości nie jest w stanie zmusić ciała do ruchu, co jest powodem odczuwania silnego lęku. Towarzyszyć temu może uczucie przygniecenia czymś ciężkim kończyn lub niekontrolowanego ruchu, np. latania czy spadania. Może pojawić się również uczucie ucisku klatki piersiowej, przyspieszone bicie serca. W nielicznych przypadkach odnotowano także trudności w oddychaniu, bóle głowy oraz mięśni. Paraliżowi mogą towarzyszyć halucynacje wzrokowe, słuchowe, węchowe, a nawet dotykowe. Najczęściej wydaje się, że słychać lub widać coś, czego w rzeczywistości nie ma (stukanie, drapanie, odgłos kroków, ludzki głos).
Fot. iStock
Przyczyny paraliżu sennego
Przyczyn występowania zjawiska paraliżu sennego może być kilka. Do głównych zaliczamy stosowanie leków nasennych i substancji tłumiących działanie na układ nerwowy. Ten stan częściej może występować u osób cierpiących na depresję, zaburzenia lękowe oraz afektywne dwubiegunowe, bezdech senny oraz narkolepsja (nadmierna senność w ciągu dnia). Przyczyną może być także niehigieniczny tryb życia, wpływ przewlekłego stresu, zaburzenia rytmu snu i czuwania, praca zmianowa, podróżowanie ze zmianą stref czasu.
Co robić, by przerwać porażenie przysenne?
Mimo iż ten stan nie zagraża zdrowiu, to jednak jest dla większości osób wyjątkowo nieprzyjemny. Nie dziwi więc chęć przerwania go jak najszybciej, co jednak bywa trudne, nim umysł odzyska panowanie nad ciałem. Do zakończenia tego stanu może przyczynić się ktoś, kto leży obok, przez dotknięcie lub poruszenie osoby w porażeniu przysennym. Inną przydatną wskazówką może być wykonywanie głębokich wdechów i wydechów, oraz próba poruszenia gałkami ocznymi lub kończynami. Odebranie informacji o ruchu ciała przez mózg może skrócić czas trwania paraliżu.
Fot. iStock
Czy paraliż senny się leczy?
Zazwyczaj nie stosuje się żadnego leczenia w przypadku wystąpienia paraliżu sennego. Działanie podejmuje się wtedy, gdy jego pojawianie się powoduje silny lęk o osoby, która doświadcza tego stanu. W takim przypadku konieczne może być stosowanie przez określony czas leków przeciwdepresyjnych lub przeciwlękowych. Poprawić sytuację może także przestrzeganie higieny snu i dbanie o jego regularność. jeśli dolegliwości nie ustępują, należy skontaktować się z lekarzem rodzinnym, który może skierować do neurologa. Szukając pomocy warto zapytać o poradnię leczenia snu. Specjalista może zlecić wykonanie badań, np. EEG, aby wykluczyć lub potwierdzić istnienie padaczki. Z kolei psycholog, lub terapeuta, może pomóc w przypadku, gdy paraliż senny powodują problemy natury psychicznej,
źródło: www.mp.pl, www.nowafarmacja.pl
