Czosnek niedźwiedzi możemy spotkać w lasach na przełomie kwietnia i maja. Jego właściwości lecznicze sprawiają, że cieszy się popularnością, ale trzeba pamiętać, że roślina ta została objęta częściową ochroną. Warto wiedzieć, jak wygląda uprawa, jak zdobyć sadzonki lub cebulki, by mieć czosnek niedźwiedzi, oraz poznać przepis na pesto, który warto wypróbować.
Czosnek niedźwiedzi – charakterystyka
Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum), należy do rodziny amarylkowatych i rośnie pospolicie w lasach na terenie Turcji, Kaukazu i Europy. W Polsce rośnie głównie w Sudetach, Karpatach i na Pogórzu, choć można go zauważyć także w lasach, w innych częściach kraju. Swoją nazwę zawdzięcza temu, że jest on pierwszą rośliną, jaką zjadają dla wzmocnienia niedźwiedzie budzące się z zimowego snu. To jedna z tych wiosennych roślin, która pierwsze listki wypuszcza już w marcu. Czosnek niedźwiedzi swoim wyglądem przypomina liście konwalii, która jest rośliną trującą. Można jednak odróżnić te dwie rośliny w prosty sposób. Gdy w ręku rozetrzemy czosnek niedźwiedzi, wyczujemy charakterystyczny zapach czosnku, nieco delikatniejszy niż w przypadku zwykłego czosnku. I mimo że kwitnie w terminie tym samym, co konwalia, jego kwiaty znacznie się różnią od dzwonków konwalii. Charakteryzują go białe, drobne kwiatki przypominające wydłużone na końcach gwiazdki, zebrane są na szczycie sztywnej łodyżki w luźne, szczytowe kwiatostany, podobne nieco do kwiatów zwykłego czosnku.
Fot. iStock
Czosnek niedźwiedzi – uprawa (sadzonki, cebulki, nasiona)
Trzeba wiedzieć, że na stanowiskach naturalnych jest on objęty częściową ochroną gatunkową. Przez wzgląd na jego właściwości lecznicze, w przyszłości może mu zagrażać wyginięcie, nie wolno więc wyrywać sadzonek z lasu. By udała się uprawa i czosnek niedźwiedzi wyrósł w ogrodzie, sadzonki lub cebulki, ewentualnie nasiona, należy zakupić w sklepie ogrodniczym.
Czosnek niedźwiedzi i jego uprawa nie sprawiają wielkiego kłopotu w ogrodzie. Ta roślina najlepiej czuje się w glebie żyznej, próchniczej, bogatej w składniki odżywcze, ale poradzi sobie również na gliniasto-piaszczystej i wapiennej. Dobrze, by miejsce jego wzrostu było zacienione, szczególnie dobrze wpłynie na niego obecność drzew, które zrzucają liście jesienią. Czosnek niedźwiedzi (cebulki, sadzonki, nasiona) sadzimy w ok. 30 centymetrowych odstępach, na przełomie września i października. Znacznie większym powodzeniem cieszą się sadzonki i cebulki, ponieważ nasiona o wykiełkowania potrzebują bardzo dużo czasu. Gdy się przyjmie, jego liście dorastają do wysokości 20-30 cm. Roślina jest odporna na mrozy, ale żeby jej pomóc przetrwać, można miejsce zimowania wyłożyć liśćmi buków, pod którymi rośnie w naturze.
Fot. iStock
Czosnek niedźwiedzi – właściwości dla zdrowia
Czosnek niedźwiedzi jest wartościową dla zdrowia rośliną. Te niepozorne liście kryją w sobie szereg mikroelementów, takich jak: magnez, potas, fosfor, mangan, selen, siarka, wapń, żelazo i sód. Nie brakuje tu także witamin z grupy B (witamina B1, B2, B3), witaminy C oraz olejków eterycznych.
Dla zdrowego serca
Podobnie jak zwykły czosnek, zawiera on wspomniane już związki siarki, które obniżają ciśnienie, dbają o naczynia krwionośne i chronią przed miażdżycą. Wykorzystuje się go w leczeniu zakrzepicy, ponieważ zapobiega tworzeniu się skrzepów we krwi. Pozytywnie wpływa na profil lipidowy, obniżając poziom złego cholesterolu we krwi.
Wspiera trawienie tłuszczów
Czosnek niedźwiedzi wpływa na niezwiększenie produkcji żółci w wątrobie, dzięki czemu umożliwia skuteczniejsze trawienie pokarmów bogatych w tłuszcze.
Fot. iStock
Wspiera odporność i przyspiesza zdrowienie
Substancje takie jak allicyna, obecne w czosnku zwykłym, jak i niedźwiedzim, wykazują skuteczne działanie przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowe oraz przeciwgrzybicze. Allicynę stosuje się w leczeniu zakażeń organizmu Candida albicans. Czosnek niedźwiedzi przyspiesza usuwanie z organizmu toksyn, nagromadzonych z powietrza i pożywienia. Obecne w jego składzie kwasy fenolowe i związki siarki ułatwiają odkrztuszanie przy męczącym kaszlu. Pomaga również na złagodzenie wysokiej gorączki.
Wzmacnia skórę, włosy i paznokcie
W czosnku niedźwiedzim jest mnóstwo łatwo przyswajalnych związków siarkowych. Badania pokazały, że ich ilość w czosnku niedźwiedzim jest 3,5 razy większa, niż w czosnku zwyczajnym. Związki siarkowe są konieczne do wytwarzania kolagenu, budowy włosów, paznokci, oraz do procesów metabolicznych zachodzących w naszym organizmie.
Czosnek niedźwiedzi – przepis na pesto
Liście czosnku niedźwiedziego są zdrowym dodatkiem do kanapek, sałatek, i znakomitą bazą do pesto. Przepis na pesto pozwala czosnek niedźwiedzi przetworzyć w prosty sposób zdrową, zieloną pastę. Jest ono doskonałym smarowidłem do kanapek, ale sprawdzi się również jako sos do makaronu. Odpowiednio zawekowane słoiki z pesto, mogą stać miesiącami w lodówce lub w zimnej piwnicy.
Fot. iStock
Składniki na pesto z czosnku niedźwiedziego
- 2 szklanki posiekanych liści czosnku niedźwiedziego,
- 100 ml oliwy z oliwek,
- 30 g orzechów włoskich, słoneczniku, dyni (lub ich miks)
- łyżeczka soli,
- odrobina soku z cytryny.
Przygotowanie pesto z czosnku niedźwiedziego:
Liście czosnku niedźwiedziego umyj, osusz, i włóż do blendera. Dorzuć orzechy lub/i pestki i zmiksuj, dolewając powoli oliwę z oliwek. Gdy pesto będzie miało gładką konsystencję, dopraw solą i odrobiną soku z cytryny do smaku. To wszystko.
