Zapalenie płuc jest często występującą, ale poważną chorobą, która wymaga konsultacji z lekarzem oraz odpowiedniego leczenia. Zaniedbanie jej może nieść poważne konsekwencje dla zdrowia. Jakie czynniki wpływają na rozwój zapalenia płuc, po czym można rozpoznać chorobę i w jaki sposób ją leczyć?
Zapalenie płuc — co to jest za choroba?
Zapalenie płuc jest chorobą, którą mogą wywoływać różne patogeny. Zajęte przez stan zapalny mogą zostać oba płuca, lub tylko jedno.
Ze względu na miejsce zachorowania i związany z nim rodzaj flory bakteryjnej, zapalenie płuc dzielimy na:
- pozaszpitalne — zachorowanie poza szpitalem. Najczęściej powodują je dwoinka zapalenia płuc, Streptococcus pneumoniae. Do innych przyczyn zaliczane są m.in. zakażenia bakteriami Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae, Legionella pneumophila i Haemophilus influenzae. Nawet w 1/3 przypadków zapalenia płuc wywołują wirusy, najczęściej grypy. Inną przyczyną może być atak grzybów.
- szpitalne — zachorowanie następuje co najmniej po 48 godzinach od przyjęcia do szpitala. Przyczyną rozwoju choroby są przyczyną są szczepy bakterii obecne w szpitalu (najczęściej gronkowiec złocisty), w wielu przypadkach oporne na różne antybiotyki.
Fot. iStock
Czynniki ryzyka
Zapalenie płuc może rozwinąć się jednakowo u dorosłych, jak i u dzieci, bez względu na płeć, a szczyt zachorowań przypada po 75. roku życia. Stwierdzono kilka czynników, które zwiększają ryzyko rozwoju tej choroby. Należą do nich:
- podeszły wiek;
- palenie tytoniu;
- przewlekła niewydolność serca;
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP);
- cukrzyca;
- stosowanie leków obniżających odporność;
- zła higiena jamy ustnej i rozległa próchnica — większość zachorowań na zapalenie płuc jest spowodowanych przez bakterie obecne w górnych drogach oddechowych i gardle;
- narażenie na wdychanie pyłów metali.
Zapalenie płuc — objawy
Zapalenie płuc daje objawy podobne u dziecka i dorosłych. Jeśli stan zapalny został wywołany przez bakterie, objawy bywają bardziej dokuczliwe, natomiast zakażenie wirusowe ma zazwyczaj łagodniejszy przebieg. U pacjentów może dojść także do rozwoju bezobjawowego zapalenia płuc. Jest to potoczne określenie na zapalenie płuc, które daje słabe objawy o łagodnym przebiegu, lub przebiega bezobjawowo.
Fot. iStock
Zapalenie płuc — objawy:
- mokry kaszel — kaszel przebiega z odkrztuszaniem ropnej flegmy (plwociny). Plwocina może mieć różne zabarwienie, od żółtej po brązową. Jeśli widoczna jest w niej krew, chory powinien zgłosić ten fakt lekarzowi. Krew w plwocinie może być oznaką wielu chorób, w tym nowotworu płuc, więc nie wolno bagatelizować jej pojawienia się;
- duszność i świszczący oddech — lekarz, osłuchując płuca pacjenta podczas badania stetoskopem słyszy szmery w płucach, charakterystyczne dla zapalenia płuc. Jeśli choroba ma cięższy przebieg, pacjent odczuwa duszność;
- ból w klatce piersiowej — pacjenci cierpiący na zapalenie płuc często skarżą się na ból odczuwany z boku klatki piersiowej. Pojawia się on podczas kaszlu oraz wykonania głębokiego wdechu;
- gorączka — przebiegu zapalenia płuc może, ale nie musi, pojawić się wysoka temperatura, ponad 38º z dreszczami i nadmierną potliwością. Dzieje się tak zazwyczaj w przypadku zakażenia wywołanego bakteriami;
- uczucie rozbicia, osłabienie, bóle mięśniowe, nieżyt nosa — jeśli zapalenie płuc występuje jako powikłanie po grypie
- ból gardła i chrypka — jeśli choroba została wywołana przez bakterie Mycoplasma pneumoniae i Chlamydia pneumoniae;
- w morfologii zazwyczaj stwierdza się zwiększenie liczby leukocytów (białych krwinek), wśród których dominują neutrofile (granulocyty obojętnochłonne) oraz zwiększone stężenie CRP.
U osób powyżej 70. roku życia objawy zapalenia płuc (szczególnie gorączka i kaszel) mogą być o wiele mniej nasilone niż u młodszych pacjentów.
Fot. iStock
Leczenie zapalenia płuc
Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z objawowym, czy nieobjawowym zapaleniem płuc, choroba wymaga kontroli lekarskiej i odpowiedniego leczenia. Lekarz w wywiadzie oraz badaniu osłuchowym może potwierdzić chorobę. Do dyspozycji jest również badanie RTG klatki piersiowej, które może posłużyć rozpoznaniu zapalenia płuc i ocenie jego rozległości, oraz pełnić funkcje badania kontrolnego po wyleczeniu.
Ponieważ najczęściej powodem rozwinięcia się zapalenia płuc jest dwoinka zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae), najczęściej zaleca się stosowanie antybiotyku. Antybiotyk zazwyczaj stosuje się przez 7 dni, jednak w przypadku zakażenia drobnoustrojami atypowymi lub w cięższych przypadkach zapalenia płuc leczenie może zostać wydłużone nawet do 21 dni.
Jeśli przyczyną zakażenia są wirusy, stosuje się leki łagodzące objawy — przeciwbólowe, obniżające gorączkę. Jeśli chory skarży się na trudności z odkrztuszaniem flegmy, może stosować leki ułatwiające odkrztuszanie. W tym przypadku antybiotyki nie są wskazane, ponieważ nie wpływają one na wirusy. U większości osób zapalenie płuc leczone jest w warunkach domowych, ale u pacjentów w poważnym stanie lub z dużym ryzykiem wystąpienia powikłań, często istnieje konieczność leczenia szpitalnego.
Fot. iStock
Zapalenie płuc u dziecka – leczenie
W przypadku niemowląt i małych dzieci często konieczne jest leczenie szpitalne. Najczęściej u starszych dzieci oraz w przypadku łagodnego przebiegu choroby u młodszych, można prowadzić leczenie w warunkach domowych. Zapalenie płuc u dziecka leczy się podobnie jak u dorosłych — bakteryjne zapalenie leczy się antybiotykami, a wirusowe lekami wykrztuśnymi, obniżającymi gorączkę i przeciwbólowymi.
Odpowiednie leczenie jest bardzo istotne, ponieważ zapalenie płuc może dawać poważne powikłania. Do najczęstszych należą: ropnie płuc oraz wysiękowe ropniaki opłucnej.
