Skóra atopowa, zwana również atopowym zapaleniem skóry (AZS) to przewlekła, dokuczliwa choroba skóry o zmiennym nasileniu. Mogą na nią zapadać niemowlęta i dzieci, a jej objawy, dość charakterystyczne, pozwalają bez większego kłopotu postawić właściwą diagnozę. Odpowiednia pielęgnacja, zwłaszcza troska o nawilżenie skóry, ma ogromne znaczenie dla łagodzenia objawów. Czym dokładnie jest skóra atopowa i jak prawidłowo ją pielęgnować?
Skóra atopowa — przyczyny
Skóra atopowa to problem, który pojawia się często. Na AZS chorować może od 5—20% dzieci i ok. 1—3% dorosłych. Przyczyny problemu nie zostały jednoznacznie określone. Stwierdzono natomiast, że na pojawienie się AZS mogą mieć wpływ czynniki środowiskowe, immunologiczne i genetyczne. Gdy na skórę atopową cierpi jeden z rodziców, istnieje duże prawdopodobieństwo, że u dziecka również się ona pojawi. Statystyki pokazują, że AZS dwukrotnie częściej występuje u dzieci, których oboje rodziców również na nie choruje. Duże znaczenie przy skórze atopowej ma nieprawidłowe działanie bariery ochronnej skóry, a szczególnie białka zwanego filagryną. Białko to buduje komórki skóry, a w wyniku rozluźnionych połączeń pomiędzy komórkami, skóra przestaje być barierą dla drobnoustrojów czy alergenów. Wiadomo również, że nieco częściej dotyka kobiety oraz osoby mieszkające w dużych miastach.
Fot. iStock
Objawy choroby pojawiają się w wyniku kontaktu z alergenami zawartymi w powietrzu lub pożywieniu. Na skutek tego układ odpornościowy produkuje nadmierną ilość przeciwciał IgE. W tej sytuacji pojawia się silna reakcja alergiczna, która uwidacznia się na skórze. W przypadku AZS nie warto na własną rękę się leczyć. Po zauważeniu objawów należy skonsultować się z lekarzem dermatologiem lub alergologiem, który pokieruje odpowiednim do sytuacji leczeniem. Rozmowa ze specjalistą jest konieczna, ponieważ skóra atopowa bywa mylona z kontaktowym zapaleniem skóry.
Skóra atopowa u niemowląt i dzieci
Skóra atopowa pojawia się już nawet u niemowląt. Aż 85% przypadków choroby uwidacznia się przed ukończeniem 5. roku życia przez dziecko. U niemowląt i dzieci objawy skórne mają nieco inną lokalizację. Niemowlęta mają zmiany widoczne najpierw na twarzy, owłosionej skórze głowy, okolicach płatków usznych. Z czasem pojawiają się także na szyi czy tułowiu. U starszych dzieci i nastolatków zmian zgięć stawów. Osoby dorosłe najczęściej cierpią na postać rozsianą. U niemowląt i dzieci skóra atopowa często przyjmuje nasiloną postać, z sączącymi się zmianami z tendencją do nadkażeń bakteryjnych.
Fot. iStock/skóra atopowa
Skóra atopowa — objawy
Skóra atopowa jest dość charakterystyczna. W różnych miejscach na skórze pojawia się rumień, grudki, które dokuczliwie swędzą. Wysypka przybiera nieregularny kształt. Właściwe dla AZS są nawracające okresy zaostrzenia i łagodzenia dolegliwości. Trudne do zignorowania swędzenie skóry, wiąże się z odruchowym drapaniem. To z kolei może prowadzić do zaostrzenia stanu skóry, na której uwidaczniają się tzw. przeczosy, czyli wyraźne pęknięcia naskórka. Często skóra jest również bardzo sucha, a naskórek się łuszczy. Jeśli skóra atopowa nie będzie właściwie pielęgnowana, z czasem może dojść do pogrubienia skóry i jej nasilonego rogowacenia. Mogą pojawiać się pęcherzyki oraz sączące się ranki. W przypadku ostrej formy choroby, poza zmianami skórnymi może pojawić się stan podgorączkowy i powiększenie węzłów chłonnych.
Fot. iStock
Leczenie skóry atopowej
Skóra topowa, zarówno u niemowląt, starszych dzieci jak i osób dorosłych wymaga odpowiedniej pielęgnacji i leczenia. Cały proces jest długotrwały i wymaga systematycznego działania oraz stosowania się do wskazówek lekarskich. Najważniejsza jest odpowiednia pielęgnacja skóry, polegająca na stosowaniu specjalnych kosmetyków, które delikatnie oczyszczą skórę i jednocześnie ją natłuszczą. Możliwe jest także przyjmowanie leków antyhistaminowych, glikokortykosteroidów, czy immunomodulujących, choć to kwestia indywidualnego przypadku chorego. Ciężkie przypadki AZS leczy się światłem ultrafioletowym (fototerapia), które łagodzi objawy AZS. Metoda ta nie jest jednak zalecana dzieciom, ponieważ może mieć działanie kancerogenne.
Ważna jest stałość w stosowaniu dermokosmetyków (kremów, balsamów, płynów do kąpieli), mających dobry wpływ na stan skóry. Odpowiednie preparaty zawierają substancje, które wnikają w naskórek, wzmacniając jego barierę i łagodząc uczucie świądu. Nieskazane jest częste eksperymentowanie z nowymi produktami, ponieważ mogą one powodować reakcje alergiczne i nasilenie kłopotów z suchością i świądem.
Fot. iStcok
Działania profilaktyczne
Należy zwrócić uwagę na tkaniny, z których wykonane są ubrania. Najlepsze są bawełniane, przewiewne, pozwalające skórze oddychać. Przy skórze atopowej nie zaleca się korzystania z saun i basenów z wodą chlorowaną, która naraża skórę na wysuszenie i podrażnienie.
Należy zwrócić uwagę na proszek lub płyn do prania — powinien być jak najłagodniejszy, bez środków zapachowych. Pomocne będzie także podwójne płukanie prania, co pomoże pozbyć się środków piorących z tkanin mających kontakt ze skórą. Warto poznać również techniki relaksacyjne, pomocne w walce ze stresem. Przydatna może się okazać medytacja, joga czy spokojne spacery. Bez wątpienia sytuacje stresowe wpływają na zaostrzenie objawów AZS. Jeżeli skóra atopowa wiąże się z uczuleniem na alergeny zwierzęce, kontaktowe (np. nikiel czy kobalt) i pochodzące z powietrza (np. pyłki roślin), w miarę możliwości należy starać się unikać kontaktu z nimi.
Skóra atopowa i dieta
Skóra atopowa u niemowląt i małych dzieci bardzo często ma związek z alergią na białka mleka krowiego i jaja kurzego. Z tego powodu zaleca się dłuższe karmienie piersią niemowlęcia i małego dziecka. Zaleca się także wprowadzenie diety hipoalergicznej, a w trakcie poszerzania diety dziecka, ostrożne i pojedyncze wprowadzenie nowych produktów do menu. U starszych dzieci i osób dorosłych uwagę należy zwrócić na produkty takie jak: truskawki i poziomki, cytrusy, pomidory, oraz ziarno kakaowca (kakao, czekolada), ponieważ stymulują one uwalnianie histaminy, która nasila niepożądane reakcje. Alergizować mogą także mięso, seler, łubin, gorczyca oraz sezam. Zrezygnować należy z fast foodów i produktów wysokoprzetworzonych, pełnych konserwantów, barwników i substancji zapachowych.
