Białaczka, zwana potocznie rakiem krwi, to tak naprawdę kilka zróżnicowanych chorób nowotworowych krwi, które mogą mieć inny przebieg. Niezależnie od rodzaju i typu choroby, konieczne jest leczenie osób, u których rozwinął się nowotwór krwi. Brak leczenia w przypadku białaczek o ostrym przebiegu może w ciągu kilku tygodni spowodować śmierć. Warto wiedzieć, czym jest białaczka i jakie objawy powoduje.
Białaczka
Białaczka (leukemia), zwana także rakiem krwi, to choroba nowotworowa narządów krwiotwórczych. Jej cechą charakterystyczną jest namnażanie się komórek krwi, które nie dojrzewają.
Białe krwinki (leukocyty) produkowane w szpiku kostnym dzieli się na dwie grupy: limfocyty i mielocyty (granulocyty). Mielocyty, czyli neutrofile, bazofile, eozynofile i monocyty, znajdujące się we krwi zabijają i trawią bakterie. Limfocyty obecne we krwi oraz w układzie chłonnym produkują przeciwciała.
Zmiany w leukocytach (białych krwinkach) powodują, że te przestają spełniać swe zadania, ponadto namnażają się zbyt szybko, krążąc w krwiobiegu, niszcząc zdrowe komórki. Niedojrzałe białe krwinki (blasty) pojawiają się także w szpiku kostnym oraz w narządach takich jak śledziona, czy węzły chłonne. Białaczka występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet i stanowi 2,5% wszystkich nowotworów złośliwych. Od lat obserwowany jest trend wzrostowy nowych zachorowań na białaczkę. Rocznie na nowotwory krwi zapada ok. 10 000 osób.
Fot. iStock/Białaczka
Nie są znane przyczyny rozwoju białaczki. Wiadomo jednak, że wpływ na jej rozwój może mieć narażenie na działanie promieniowania jonizującego oraz przyjmowanie niektórych cytostatyków (leków stosowanych w leczeniu chorób nowotworowych). Zwiększone ryzyko wystąpienia białaczki stwierdzono w przypadku takich zaburzeń genetycznych, jak np. zespół Downa, niedokrwistość Fanconiego, zespół Klinefertera, czy zaburzenia immunologiczne.
Typy białaczki
Białaczki można podzielić na 4 główne typy:
Ostra białaczka szpikowa (AML)
Ostra białaczka szpikowa hamuje dojrzewanie i różnicowanie komórek prekursorowych szpiku. Niedojrzałe komórki nowotworowe, tzw. blasty, kumulują się w szpiku, wypierając zdrowe krwinki. Najczęściej występuje u osób dorosłych, ok. 65. roku życia.
Przewlekła białaczka szpikowa (CML)
Przewlekła białaczka szpikowa ma dość łagodny, długotrwały przebieg z wyróżnionymi etapami: przewlekłym, przyspieszonym, blastycznym. Postępująca z czasem kumulacja niedojrzałych krwinek nasila towarzyszące chorobie dolegliwości. Najczęściej chorują na nią mężczyźni między 45. a 55. rokiem życia.
Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL)
Choroba ma agresywny przebieg i niezdiagnozowana może doprowadzić do śmierci nawet w kilkanaście tygodni. Chorują na nią głównie dzieci i młodzież (2. – 10. rok życia). Nieprawidłowe komórki białaczkowe (limfoblasty) zajmują miejsce zdrowego szpiku, po czym przedostają się do krwi negatywnie wpływając na funkcjonowanie innych komórek we krwiobiegu.
Przewlekła białaczka limfocytowa (CLL)
W jej przebiegu, w efekcie kumulacji nieprawidłowych limfocytów zajmowane są węzły chłonne, szpik kostny i śledziona. Przewlekła białaczka limfocytowa może przybrać agresywny przebieg. Najczęściej rozwija się u osób po 65 roku życia.
Białaczki dzielimy także na:
- agresywne — wykazują nasilone objawy kliniczne, rozwijają się szybko i gwałtownie, stanowiąc poważne zagrożenie dla życia chorego;
- przewlekłe — rozwijają się przez długi czas stopniowo i dają niewiele objawów. Gdy choroba wchodzi w fazę zaawansowaną, objawy kliniczne są zwykle bardzo nasilone, a przebieg choroby staje się agresywny.
Proces nowotworowy może rozszerzać się na węzły chłonne, wątrobę i śledzionę.
Fot. iStock/Białaczka
Białaczka — objawy
Białaczka może dawać objawy różnorodne, zwykle niecharakterystyczne. Zależy to od typu białaczki oraz zaawansowania choroby. Istnieje jednak grupa objawów, które mogą rzucać podejrzenie właśnie na rozwój białaczki.
Najczęstsze objawy, które powoduje białaczka to:
- gorączka;
- przewlekłe zmęczenie;
- anemia (niedokrwistość);
- zaburzenia hormonalne,
- częste i trudne w leczeniu infekcje;
- zmiany w jamie ustnej i w gardle;
- obfite krwawienia z naturalnych otworów ciała, np. nosa, z przewodu pokarmowego, z dróg rodnych u kobiet — jako efekt zaburzeń czynności płytek krwi;
- tendencja do tworzenia się siniaków i wybroczyn na skórze;
- ale także do skóry w postaci siniaków i wybroczyn na śluzówkach, spojówkach;
- powiększenie węzłów chłonnych – szyjnych, nadobojczykowych, podobojczykowych;
- powiększenie śledziony;
- chudnięcie;
- poty, a szczególnie poty nocne;
- nieuzasadniona gorączka powyżej 38º;
- zaburzenia neurologiczne.
Białaczka — jak ją rozpoznać?
Przy podejrzeniu białaczki niezwykle istotne jest postawienie odpowiedniej diagnozy. Właściwe rozpoznanie białaczki i jej rodzaju pozwala na wdrożenie odpowiedniego typu leczenia. Możliwe jest to dzięki specjalistycznym badaniom takim jak:
- morfologia krwi obwodowej z oceną rozmazu w mikroskopie świetlnym — proste badanie krwi obwodowej ma istotne znaczenie w rozpoznawaniu nowotworów hematologicznych. Ocena liczby erytrocytów, płytek krwi i leukocytów oraz analiza rozmazu krwinek białych jest niezbędne dla postawienia prawidłowej diagnozy.
- biopsja szpiku z oceną cytologiczną komórek w mikroskopie świetlnym — materiał pobierany jest z mostka lub z talerza kości biodrowej;
- badanie cytogenetyczne — pozwala określić zmiany, które zaszły w genomie komórek białaczkowych;
- badanie molekularne — badane są jedynie fragmenty DNA, które mogą być przyczyną białaczki.
Ponadto, dla sprawdzenia, czy w organizmie nie pojawiły się inne ogniska zapalne, specjaliści mają do dyspozycji badania takie jak: rentgen płuc, USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny, zabieg punkcji lędźwiowej.
Fot. iStock/Białaczka
Leczenie białaczki — na czym polega?
Leczenie białaczek jest niezwykle skomplikowanym tematem. Ponieważ istnieją różne typy białaczek, ich leczenie ma różne zasady w oparciu o chemioterapię. W leczeniu wszystkich postaci białaczek celem jest remisja choroby, czyli doprowadzenie do braku objawów lub całkowitego wyzdrowienia. Szansą na pełne wyleczenie jest przeszczepienie szpiku lub krwiotwórczych komórek macierzystych. Przewlekłe białaczki leczy się zwykle chemioterapią w tabletkach lub dożylnie. Ostre białaczki, rozwijające się szybko i agresywnie, wymagają intensywnej terapii i często wielomiesięcznego pobytu chorego w szpitalu.
źródło: www.dkms.pl,zwrotnikraka.pl,hematoonkologia.pl ,onkologia.org.pl
