Nie bez przyczyny mówi się, że nawyki są drugą naturą człowieka. Wchodzą tak mocno w naszą codzienność, że nawet nie zauważamy kiedy tak się dzieje. Nie ma problemu, jeśli nawyki są pozytywne. Znacznie gorzej, jeśli nawyki są złe, szkodliwe i mogą komplikować życie. Na szczęście można dzięki kilku krokom zmienić złe nawyki na dobre. Jak tego dokonać?
Nawyki jak druga skóra
Nawyki powstają przez wielokrotne skojarzenie pewnych bodźców, sytuacji (wyzwalaczy) z naszymi reakcjami. Stają się działaniami zautomatyzowanymi, nad którymi nawet się nie zastanawiamy. Tak już jest — jeśli dzwoni budzik, wstajemy; po zjedzonym śniadaniu myjemy zęby; po wejściu do auta zapinamy pasy; itd. To akurat przykłady dobrych nawyków, które ułatwiają funkcjonowanie. Z drugiej strony są nawyki szkodliwe, takie jak palenie papierosów, podjadanie w chwilach stresu, siedzenie z telefonem w ręku przy wspólnym posiłku. Złe nawyki bywają destrukcyjne, wpływają negatywnie na jakość życia.
Czasem też pojawiają się wyrzuty sumienia, które sprawiają, że po chwili zadowolenia czujesz się gorzej, jesteś zła na siebie, bo zrobiłaś to, czego miałaś już nie robić. Może tak się dziać np. po trzecim zjedzonym w tajemnicy pączku, gdy cały dzień utrzymujesz restrykcyjną dietę, a wieczorem sięgasz po coś kuszącego i niezdrowego, czego nie umiesz sobie odmówić. Walka z nawykami jest trudna, ponieważ wchodzą one w krew wyjątkowo mocno, często gruntują się latami i trudno jest je zmienić. Trudno nie oznacza jednak, że jest to niemożliwe.
Jak zmienić złe nawyki na dobre?
Nigdy nie jest za późno, by zmienić złe nawyki na dobre. Trzeba tylko pamiętać o kilku żelaznych zasadach, które ułatwią to wymagające zadanie.
Fot. iStock/Jak zmienić złe nawyki na dobre
Zdefiniuj to, co ci przeszkadza
Aby pójść do przodu i zmienić złe nawyki w dobre, w pierwszej kolejności musisz określić, co właściwie jest tym złym nawykiem i dlaczego trzeba go zmienić. Nie każde przyzwyczajenie trzeba modyfikować, ale jeśli jest to coś, co szkodzi lub utrudnia życie, czas działać.
Przemyśl na początek, co jest takim największym problemem — czy jest to podjadanie w chwili stresu, przez co nie możesz zrzucić kilogramów, czy może siedzenie do późna z nosem w telefonie i ciągłe zasypianie do pracy? Zdefiniuj największy problem, zapisz go na kartce, a tuż za nim umieść przywary mniejsze, ale także wymagające zmiany. Określ również powody, dla których pragniesz wprowadzić zmiany. To wzmocni motywację do działania i utrzyma ją przez dłuższy czas.
Działaj po kolei
Jeśli już określiłaś, co jest najważniejsze, pamiętaj, że nie ma sensu, byś starała się zrobić wszystko i naraz. Taka rewolucja może sprawić, że pogubisz się w natłoku działań. I nie zaczynaj od rzeczy najtrudniejszej. Daj sobie szanse na powodzenie, zaczynając od nieco mniej wymagających zmian. Gdy doprowadzisz sprawę do końca, odczekaj jeszcze chwilę ze zmianą innych nawyków, aż ten świeżo zmodyfikowany się utrwali. Pierwszy sukces pozwoli nabrać sił na stawienie czoła innym wyzwaniom.
Pracuj nad wyciszeniem bodźców
Nie tak łatwo jest zupełnie pozbyć się nawyku, ponieważ życie nie znosi pustki. Zdecydowanie łatwiej jest zamienić go na inny, neutralny, nieszkodliwy. Nawyki pojawiają się automatycznie jako odpowiedź po konkretnym bodźcu. Aby skutecznie zmienić je, musisz rozpoznać wszystkie istniejące wyzwalacze i zrozumieć, w jakich sytuacjach się pojawiają i co właściwie dają? Czy chodzi o reakcję na stres, smutek, nudę, złość i itd.?
Następnie pomyśl sobie, co możesz robić w zamian, gdy po raz kolejny pojawi się wyzwalacz. Czy np. podjadasz z nudów ulubione chipsy, oglądając filmy? Zamiast tego przygotuj zdrową lekką przekąskę, po którą sięgniesz na kolejnym filmie. Albo wykorzystaj relaksującą piłeczkę do ugniatania, zamień telewizor na książkę lub prace manualne, by mieć ręce zajęte przez przedmiot, a nie jedzenie.
W skrajnych przypadkach, gdy np. ciągły stres wynoszony z pracy powoduje niezdrowe objadanie się słodyczami, czy wypalanie kolejnych paczek papierosów, pomyśl w miarę możliwości o zmianie pracy, by wyeliminować źródło stresu i niechcianych reakcji na nie.
Bądź systematyczna i konsekwentna
Na nic twoje chęci i poczynione starania, jeśli na kilku próbach zastąpienia niezdrowych nawyków zdrowszymi odpuszczasz. Zmiana nawyków wymaga systematyczności i zaangażowania, nie da się tego zrobić na mniej więcej. Pamiętaj, że to jest praca nawet na kilka miesięcy, więc potrzebny jest codzienny wysiłek i kontrola postępów. Na początku będzie trudno przestawić się na nowy tor, mogą pojawić się trudności i chwile zwątpienia. Jednak z czasem, przy regularnym powtarzaniu nowych rzeczy, pozytywna reakcja wreszcie zakorzeni się na stałe, „włączając się” automatycznie w danej sytuacji.
Kontroluj postępy i nagradzaj się za nie
Postępy pozwalają utrzymać motywację do zmian i pokazują, że jesteś w stanie dać radę, mimo pewnym trudnościom. Zapisuj je na liście i nagradzaj się za nie. Chwal siebie — także przed innymi, za wszelkie, nawet te najmniejsze sukcesy. Świadome stawianie kolejnych kroków pozwoli utrwalić nowe, lepsze nawyki.
