W filmowych produkcjach wszystko jest zazwyczaj bardzo jasne – psychopata to ten, który biega z nożem, robi dziwne miny, zachowuje się wyraźnie inaczej niż inni, a w ramach hobby krzywdzi innych i zabija według sobie tylko znanego schematu. W rzeczywistości niejeden z nas mógł spotkać na swojej drodze psychopatę nawet o tym nie wiedząc (i uchodząc z tego spotkania bez szwanku). Szacuje się, że na świecie skłonności psychopatyczne może posiadać od jednego do trzech procent ludności – jak więc ich rozpoznać, na jakie cechy zwrócić uwagę?
Kim jest psychopata?
Dla jasności warto zaznaczyć, że psychopatia nie jest chorobą psychiczną, a specyficznym rodzajem zaburzenia osobowości, który charakteryzuje się antyspołecznym stylem życia, dużymi deficytami w rozumieniu, przeżywaniu i ekspresji emocji oraz impulsywnością zachowania. Przyczyny psychopatii upatruje się w czynnikach biologicznych, temperamentalnych oraz środowiskowych, ale jednej, konkretnej odpowiedzi na nie ma. Zaburzenia te częściej dotykają mężczyzn, a objawy zazwyczaj pojawiają się w okolicy 20 roku życia i mogą nieco osłabnąć po 40 urodzinach. Nie zawsze można je jednak zauważyć od razu – czasami ukryte są pod maską sympatii i dopiero z biegiem czasu przybierają na sile. Jak zatem rozpoznać psychopatę? Oto 5 charakterystycznych dla nich rzeczy:
Są przeuroczy
To może wydawać się dziwne – jak to, psychopata jest uroczy? Otóż tak, bo dobrze wie, jak zaprezentować się w towarzystwie i zdobyć sympatię innych osób. Zazwyczaj psychopaci są powszechnie lubiani, świetnie odnajdują się w tzw. small talk, wręcz przyciągają innych do siebie. Potrafią opowiadać wciągająco, wiarygodnie i wzbudzić tym zaufanie otoczenia. Zawsze w swoich historiach stawiają siebie w korzystnym świetle.
Nie odczuwają skruchy i wyrzutów sumienia
Poczucie winy u nich nie funkcjonuje, nie są zdolni do odczuwania prawdziwej skruchy i wyrzutów sumienia. Jeśli kogoś skrzywdzą, unikają odpowiedzialności za swoje zachowanie, nie widzą w tym swojej winy i zrzucają ją na innych – mogą nawet powiedzieć, że ktoś zasłużył na takie złe traktowanie, że to mu się należało. Jeśli zwróci się psychopacie uwagę, że obraził kogoś lub zranił, najprawdopodobniej wzruszy tylko ramionami i uzna innych za zbyt wrażliwych lub nie mogących znieść prawdy.
Są bardzo aroganccy
Uważają siebie za ważnych i mają zawyżone poczucie własnej wartości i samoocenę. A skoro są tacy wspaniali, to reguły i zasady ich nie dotyczą – nie muszą ich przestrzegać. Wszystko, co robią jest najlepsze, ich potencjał jest ogromny, a zatem zasługują na sukcesy, wysokie stanowiska, awanse i nagrody.
Nie boją się podjąć wielkiego ryzyka
Bezpieczeństwo nie jest dla nich istotne, zwłaszcza cudze. Nie liczą się z zasadami, dlatego mogą kłamać, kraść, oszukiwać, dążyć do celu po trupach i podejmować wielkie ryzyko. Nie liczą się z konsekwencjami swoich zachowań, nawet jeśli dobrze wiedzą, jak powinni postąpić i co jest właściwe. Nie są osobami, na których można polegać. Jeśli zaplanują przestępstwo, zrobią to skrupulatnie i dokładnie – bywają niezwykle inteligentni.
Są mistrzami manipulacji
W kontaktach z innymi psychopaci są uczuciowo ubodzy – nie doświadczają prawdziwych emocji w stosunku do drugiego człowieka, ale obserwują uważnie i mogą je naśladować i powtarzać po innych. W efekcie swoich starań ich bliscy często mogą nie zauważać, że coś jest nie tak i że ta troska i życzliwość to tak naprawdę perfekcyjna gra i maska. Psychopaci są także mistrzami w manipulowaniu innymi – wiedzą, kiedy i komu schlebić, powiedzieć komplement by przekonać kogoś do jakiegoś pomysłu lub nakłonić do zrobienia czegoś, co służy wyłącznie ich celom.
W leczeniu psychopatii stosuje się zazwyczaj środki farmakologiczne, poznawczo- behawioralną terapię indywidualną, a także spotkania w grupach i wspólnotach terapeutycznych. Dobrym i skutecznym rozwiązaniem jest włączenie w proces leczenia rodziny i bliskich z otoczenia pacjenta. Im szybciej rozpozna się zaburzenie i wdroży odpowiednie postępowanie, tym efekty terapii dają lepsze skutki i wyraźniejsze rezultaty.
Na podstawie: www.psychologytoday.com, www.psychiatria.mp.pl
