Żylaki odbytu, zwane również hemoroidami, pojawiają się u wielu ludzi, bez względu na płeć i wiek. Powodują one przykre dolegliwości, które zgłaszane są lekarzowi najczęściej dopiero wtedy, gdy choroba hemoroidalna jest już bardzo zaawansowana. Czym są niesławne żylaki odbytu, dlaczego powstają, jakie powodują objawy i na czym polega ich leczenie?
Czym są żylaki odbytu (hemoroidy, guzki krwawnicze)?
Żylaki odbytu (hemoroidy, guzki krwawnicze) są często zgłaszaną dolegliwością. Szacuje się, że z ich powodu cierpi nawet połowa osób dorosłych. Tendencja do ich powstawania nasila się po 50 roku życia, co nie oznacza jednak, że u młodszych nie pojawiają się wcale. Zwiększone ryzyko tworzenia się żylaków odbytu odnotowano u kobiet po ciężkich porodach, osób uprawiających seks analny, nadużywających środków przeczyszczających, a także otyłych. Również osoby, które cierpią z powodu przewlekłych biegunek i zaparć, również są bardziej narażone na rozwój żylaków odbytu.
Guzki krwawnicze (hemoroidy) są prawidłowymi strukturami odbytu. Są to trzy jamiste naczynia żylne wypełnione umiarkowanie krwią, umiejscowione nad brzegiem odbytu. Uszczelniają one odbyt, co pozwala na pełną kontrolę oddawania gazów i stolca. Żylaki odbytu (hemoroidy) z kolei to patologicznie powiększone hemoroidy, które powodują nieprzyjemne dolegliwości.
Fot. iStock/Żylaki odbytu (hemoroidy)
Żylaki odbytu — przyczyny powstawania
Na powstawanie hemoroidów wpływają różne czynniki. Żylaki odbytu zazwyczaj pojawiają się u osób praktykujących niehigieniczny tryb życia. Do ich powstawania przyczynia się dieta uboga w błonnik i bez odpowiedniej ilości płynów, długie godziny spędzane w pozycji siedzącej, brak aktywności fizycznej. Te czynniki powodują problemy z wypróżnieniem się, co po pewnym czasie zwiększa ryzyko powstawania żylaków odbytu. W przypadku kobiet w zaawansowanej ciąży winę za ich tworzenie się ponosi ucisk na jelita powiększającej się macicy, oraz wolniejsza perystaltyka jelit, spowodowana działaniem hormonów.
Żylaki odbytu — objawy hemoroidów
Najczęściej żylaki odbytu powodują objawy takie jak krwawienie, najczęściej zauważane jako świeża, jasnoczerwona krew na papierze toaletowym lub na bieliźnie. W przypadku, gdy żylaki odbytu są zaawansowane, krew widoczna jest również w muszli po wypróżnieniu. Jeśli krwawieniu towarzyszą skrzepy krwi, która przybiera kolor ciemnowiśniowy lub smolisty, może zwiastować o wiele poważniejsze problemy ze zdrowiem.
Żylaki odbytu, poza krwawieniem, powodują inne objawy:
- uczucie niecałkowitego wypróżnienia,
- świąd i pieczenie w okolicy odbytu,
- ból, podrażnienie, dyskomfort w okolicy odbytu,
- wyciek śluzu.
W przypadku zaawansowanej choroby hemoroidalnej żylaki mogą wypadać z odbytu w trakcie wypróżniania. Najczęściej cofają się one samoistnie, ale bywa, gdy są dużych rozmiarów, że nie cofają się po wypadnięciu i należy je odprowadzić ręcznie.
Fot. iStock/Żylaki odbytu (hemoroidy)
Diagnostyka żylaków odbytu
Mimo że hemoroidy mogą się wydawać błahym problemem, z czasem zmieniają się w dokuczliwą dolegliwość, którą należy omówić z lekarzem i dobrać leczenie. Specjalista dobierze odpowiednie leczenie. To ważne, ponieważ zaawansowane żylaki odbytu mogą powodować intensywne krwawienia. Taka przedłużająca się sytuacja może skutkować anemią (niedokrwistością).
Aby nie dopuścić do powikłań, warto już przy pierwszych objawach zasięgnąć porady lekarskiej. Specjalista przy pomocy badania rozpozna problem. W diagnostyce żylaków odbytu stosuje się:
- badanie fizykalne jamy brzusznej i okolic krocza,
- badanie per rectum (przez odbyt)
- ocenę hemoroidów zewnętrznych,
- anoskopię, która umożliwia oświetlenie i bliższe przyjrzenie się żylakom odbytu.
Jak leczyć żylaki odbytu?
Hemoroidy można już leczyć, gdy tylko pojawią się pierwsze sygnały choroby. Domowymi sposobami, które łagodzą ból i dyskomfort, są nasiadówki w naparze z kory dębu. Działają one ściągająco i łagodząco, przynoszą ulgę. Można pomagać sobie również preparatami dostępnymi bez recepty w aptekach. Do dyspozycji pacjenta są czopki i kremy zawierające substancje ściągające, przeciwzapalne, przeciwbólowe.
Zaawansowane żylaki odbytu można leczyć na kilka różnych sposobów, które dobiera specjalista zgodnie z potrzebą. Należą do nich m.in.:
- założenie gumowych opasek na hemoroidy;
- skleroterapia, czyli wstrzyknięcie środków chemicznych zamykających dopływ krwi do żylaków odbytu;
- koagulacja laserowa, czyli zmniejszenie objętości hemoroidów przy wykorzystaniu światła lasera;
- elektrokoagulacja, wykorzystująca do zamknięcia naczyń krwionośnych prąd elektryczny;
- krioterapia, czyli leczenie zimnem, najczęściej przy pomocy ciekłego azotu;
- hemoroidektomia, czyli wycięcie guzków krwawniczych. Tę metodę stosuje się rzadko, ze względu na zwiększone ryzyko pokiwań oraz bolesność zabiegu.
Fot. iStock/Żylaki odbytu (hemoroidy)
Profilaktyka żylaków odbytu — dieta
Na uniknięcie problemu, jakim są żylaki odbytu, pozwala zmiana trybu życia na aktywny oraz dieta bogata w błonnik i płyny. Według zaleceń WHO zaleca dziennie należy spożywać do 40 g błonnika pochodzącego z różnych źródeł. Najwięcej znajdziemy go m.in. w:
- pieczywie żytnim pełnoziarnistym i graham; płatkach owsianych, otrębach;
- gruboziarnistych kaszach, brązowym ryżu;
- nasionach roślin strączkowych, surowych warzywach i owocach;
- suszonych owocach i orzechach.
Trzeba przy tym pamiętać, że za duża ilość błonnika, przy zbyt małej ilości płynów, może powodować zaparcia lub biegunki, wzdęcia, bóle brzucha, podrażnienie jelit. Ponadto nadmierna ilość błonnika może upośledzać wchłanianie leków.
W przypadku stwierdzenia żylaków odbytu warto usunąć z diety produkty zapierające, takie jak:
Powyższe zmiany nie tylko poprawią pracę jelit, ale także stan całego organizmu.
