Kamica żółciowa (kamica pęcherzyka żółciowego) to obecność złogów w pęcherzyku żółciowym. Choroba może przez lata nie powodować objawów, ale gdy pojawi się kolka żółciowa, nie sposób ignorować problemu. Czym jest kamica żółciowa i kolka żółciowa, co ją wywołuje i w jaki sposób się objawia choroba? Leczenie kamicy żółciowej.
Kamica żółciowa (kamica pęcherzyka żółciowego) — co to jest?
Kamica pęcherzyka żółciowego (kamica żółciowa) jest chorobą, w której dochodzi do pojawienia się w pęcherzyku żółciowym złogów — kamieni żółciowych. Złogi tworzą się z substancji chemicznych obecnych w żółci (cholesterolu, barwników żółciowych, jonów nieorganicznych — np. wapniowych, białek), które normalnie są rozpuszczane w niej i usuwane do przewodu pokarmowego. Jeśli dojdzie do nadmiernego zagęszczenia żółci, tworzą się kamienie. Najczęściej dochodzi do tworzenia się kamieni cholesterolowych. Gdy złogi powstają nie w pęcherzyku, a w przewodach żółciowych, mówi się wtedy o kamicy przewodowej.
Fot. iStock/Kamica żółciowa
Choroba ta może dotyczyć nawet 20% populacji Europy Zachodniej. Ryzyko wystąpienia wzrasta wraz z wiekiem. Kamica żółciowa dotyczy około 15—18% osób do 40. roku życia i nawet 50% osób powyżej 60. roku życia. Najczęściej cierpią z jej powodu kobiety.
Przyczyny kamicy żółciowej
Kamica żółciowa nie ma jednej określonej przyczyny. Istnieje natomiast kilka czynników, które mogą mieć wpływ na zwiększenie ryzyka tworzenia się złogów w pęcherzyku żółciowym. Należą do nich m.in.:
- predyspozycje genetyczne;
- starszy wiek;
- płeć żeńska (nawet 5-krotnie częstsze zachorowania);
- czynniki hormonalne, np. liczne ciąże;
- cukrzyca;
- otyłość;
- wysokie stężenie triglicerydów we krwi;
- przyjmowanie niektórych leków;
- czynniki związane ze stosowanym wcześniej leczeniem, powodujące zastój żółci – protezy, szwy chirurgiczne;
- wykonana resekcja żołądka, zespół krótkiego jelita;
- szybka utrata masy ciała, przedłużające się głodówki;
- mukowiscydoza;
- przewlekłe infekcje dróg żółciowych.
Kamica żółciowa — objawy
Kamienie w pęcherzyku żółciowym mogą tworzyć się przez wiele lat bez żadnych objawów. Jeśli już kamica żółciowa powoduje objawy, to najczęściej pojawia się kolka żółciowa, którą powoduje częściowe lub całkowite zatkanie przewodu pęcherzykowego przez kamień żółciowy.
Fot. iStock/Pęcherzyk żółciowy
Kolka żółciowa — objawy kamicy żółciowej
Kolka żółciowa określana jest jako nagły, napadowy, ostry, i niezwykle silny ból w nadbrzuszu, który promieniuje do prawego barku lub okolicy międzyłopatkowej. Ten objaw towarzyszy nawet 80% pacjentom cierpiącym na kamicę żółciową. Ból pojawia się najczęściej po obfitym, tłustym posiłku i może trwać od kilkunastu minut do kilku godzin. Mogą towarzyszyć mu objawy takie jak: niepokój, nadmierna potliwość, nudności i wymioty. Objawy ustępują po wycofaniu się złogu z przewodu pęcherzykowego do pęcherzyka żółciowego.
Kamica żółciowa — powikłania
Kamica żółciowa nie pozostaje bez wpływu na zdrowie. Przedłużające się zatkanie przewodu pęcherzykowego grozi rozwinięciem się zapalenia pęcherzyka żółciowego lub wodniaka pęcherzyka. Ostremu zapaleniu pęcherzyka żółciowego, oprócz kolki żółciowej, towarzyszy podwyższona temperatura i dreszcze, może pojawić się ból w prawym nadbrzuszu, występujący podczas ucisku i narastający podczas głębokiego wdechu. Wodniak jest powiększonym pęcherzykiem żółciowym wypełnionym śluzem, który występuje bez podwyższonej temperatury i dreszczy.
Kamica żółciowa — kiedy do lekarza?
Jeśli kamica żółciowa dolega pierwszy raz, należy udać się do lekarza, aby uzyskać właściwą diagnozę. W przypadku gdy objawy kamicy są powtórne, ale silniejsze niż poprzednio, lub pojawiają się nowe objawy, np.: gorączka, dreszcze, wymioty, także należy skorzystać z konsultacji lekarskiej.
Fot. iStock/Kamienie żółciowe
Jeśli kolce pęcherzykowej nie towarzyszą inne objawy, a w przeszłości ustępowała samoistnie lub po przyjęciu leków, można leczyć się w domu lekami rozkurczowymi i przeciwbólowymi dostępnymi w aptece bez recepty, zaleconymi przez lekarza.
Jeśli podejrzewana jest kamica żółciowa, zazwyczaj lekarz ustala diagnozę od razu, dzięki badaniu USG jamy brzusznej. Skuteczność badania w tym przypadku wynosi powyżej 95%. Jeśli to nie wystarczy, lub pojawiły się powikłania, lekarz może zlecić wykonanie tomografii komputerowej (TK) jamy brzusznej, badania krwi (ocenę liczby białych krwinek), a także badania określające funkcjonowanie komórki wątrobowej wraz z oceną ewentualnego zastoju żółci w drogach żółciowych.
Kamica żółciowa — leczenie
Rozpoznana kolka żółciowa niepowikłana może być leczona samodzielne lekami przeciwbólowymi i rozkurczowymi (np. drotaweryna, hioscyna, paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne lub metamizol). Do momentu ustania bólu należy pozostawać na czczo. Silniejsze dolegliwości bólowe wymagają konsultacji z lekarzem.
Chirurgiczne usunięcie pęcherzyka żółciowego wraz ze znajdującymi się wewnątrz niego złogami to jedyne skuteczne leczenie kamicy żółciowej pęcherzykowej. Jeśli nie można wykonać zabiegu, proponuje się w przypadku kamicy bez powikłań leczenie farmakologiczne z zastosowaniem kwasu ursodeoksucholowego, przez co najmniej 6 miesięcy. Istnieje jednak wysokie ryzyko, że kamica żółciowa powróci.
Fot. iStock/kamienie żółciowe
Kamica żółciowa — dieta
Dieta w chorobie takiej jak kamica żółciowa, opiera się na potrawach ubogotłuszczowych i wysokowęglowodanowych. Posiłki powinny być częstsze (5–6 w ciągu dnia), mniej obfite i podawane regularnie. Zaleca się gotowanie i duszenie potraw. Warzywa i owoce muszą być ugotowane i rozdrobnione, lub w postaci soków i przecierów.
Produkty zalecane:
Warto sięgać po większe ilości odtłuszczonych produktów nabiałowych, chleb typu graham, kasze i makarony. Należy zadbać o dużą zawartość błonnika w diecie. Błonnik pełni ważną rolę poprzez zwiększenie pasażu jelit, oraz zwiększa produkcję kwasu chenodeoksycholowego, który sprzyja rozpuszczaniu się złogów cholesterolu.
Można sięgać po olej rzepakowy, oliwę z oliwek, olej słonecznikowy, olej sojowy, olej kukurydziany. W niewielkich ilościach można jeść masło i margaryny miękkie.
Ponieważ dieta przy kamicy żółciowej ogranicza ilość tłuszczu, wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach może być niedostateczne. Z tego powodu należy zadbać, by nie zabrakło pożywienia bogatego w ß-karoten, witaminę D, witaminę E i witaminę K.
Produkty niewskazane:
Należy unikać tłustych mięs i wędlin, takich jak baleron, wędliny z tłuszczem, boczek, smalec, pasztety, salcesony, kaszanka. Szkodzą również tłuste sery, żółte, pleśniowe i topione. Niewskazane są ostre przyprawy, majonez, twarda margaryna. Z diety przy kamicy żółciowej trzeba wykluczyć żółtko jaj, które może powodować silne skurcze pęcherzyka żółciowego.
