Bursztyn (jantar, amber) to naturalny surowiec, który szczególnie ceniony jest w jubilerstwie. Tę zachwycającą skamielinę żywiczną można znaleźć na bałtyckich plażach, szczególnie po sztormie. Dla wielu osób znaleziony bursztyn ma wartość sentymentalną, a samo znalezisko sprawia szczególną radość. Bursztyn triumfy święci w jubilerstwie, ale doceniamy także jego właściwości dla zdrowia. Każdy zapewne też słyszał, czym był Bursztynowy Szlak i Bursztynowa Komnata.
Bursztyn – co to jest?
Ten piękny, szlachetny i naturalny surowiec wyrzucany jest przez morze lub wydobywany w kopalniach. Bursztyn to świadectwo minionych czasów, kopalniana żywica, wytwarzana przed 40 milionów lat przez drzewa iglaste. Na całym świecie określono ok. 60 odmian bursztynu. Przeważająca większość bursztynu pochodzi z rosyjskiego obwodu kaliningradzkiego. Jego nazwa wywodzi się z języka niemieckiego od słowa bernstain, czyli kamień, który się pali, co rzeczywiście odnosi się do cech bursztynu. Wbrew stereotypowemu przekonaniu, bursztyn to nie tylko złociste „kamyki” znajdowane na plaży. Bałtycki jantar może przybrać kolor jasnożółty, brunatny, mlecznobiały, czarny, czerwony, a nawet niebieski i zielonkawy. Zdarzają się również bursztyny dwukolorowe, które są rzadkością. Szczególnym uznaniem cieszą się bursztyny ze skamielinami we wnętrzu (tzw. inkluzja). Gdy żywica wydzielana przez drzewa iglaste oblepiała zwierzęta lub rośliny, zastygając, zamykała w sobie historię. Najczęściej w bursztynach znajdują się owady, rośliny, ale również niewielkie płazy i gady.
Fot. iStock/bursztyn
Bursztyn – właściwości dla zdrowia
Bursztyny to nie tylko pożądany surowiec jubilerski. Zwolennicy medycyny naturalnej podkreślają zalety nieoszlifowanych, „surowych” bursztynów dla zdrowia. Zawierają one m.in.: kwas bursztynowy, kwasy karboksylowe, związki organiczne, fenole, terpeny oraz mikroelementy takie jak: magnez, potas, wapń, żelazo, krzem. Bursztyn działa antybakteryjnie i przypisuje się mu właściwości przeciwzapalne, więc może być pomocny przy infekcjach, wycisza układ nerwowy, reguluje pracę nerek i jelit. Wzmacnia także układ odpornościowy, pozytywnie wpływa na metabolizm. Noszenie lub przebywanie w pobliżu bursztynu wzmacnia psychikę – uspokaja, poprawia siły twórcze. Wiele osób nosi naszyjniki z bursztynu przy chorobach tarczycy, astmie lub bólach zębów. Litoterapeuci zalecają kładzenie kawałka nieoszlifowanego bursztynu na splot słoneczny w przypadku problemów z układem krążenia i sercem.
Fot. iStock/bursztyn
Bursztyn – nalewka i maść
Popularnością cieszy się nie tylko biżuteria, ale także domowa nalewka i maść, której podstawą jej bursztyn. Maść bursztynowa dostępna jest w aptekach i sklepach zielarskich. Działa ona rozgrzewająco, dzięki obecności w bursztynie związków z grupy terpenów. Maść poprawia ukrwienie skóry, natłuszcza ją i chroni, działa relaksująco na mięśnie.
Nalewka z bursztynu to specyfik stosowany na osłabienie, przeziębienie, ból gardła, oraz dla poprawy odporności. Można nacierać nią klatkę piersiową przy zapaleniu oskrzeli lub płuc, skronie podczas ataku bólu głowy, oraz obolałe stawy. Dolewa się ją także do kąpieli w przypadku bólu mięśni. Nalewkę można przygotować samodzielnie, co jest proste.
Fot. Nalewka bursztynowa
Bursztyn – nalewka domowa
Składniki:
- 25 g rozdrobnionego bursztynu
- 250 ml spirytusu 95% lub czystej wódki
Znalezione lub zakupione w pewnym miejscu kawałki bursztynu (ok. 3-5 mm) wypłucz w zimnej wodzie, zalej spirytusem i odstaw w ciemne miejsce na 2 tygodnie. Po upływie tego czasu można ją pić, dodawać do kąpieli lub wcierać w miejsce bólu. Jedną porcję bursztynu można zalać spirytusem ponownie (łącznie dwa zalania), by skorzystać z jego właściwości. Im dłużej nalewka stoi, tym ma ciemniejszy kolor i silniejsze właściwości.
Bursztyn – cena
Bursztyn ma ogromną wartość dzięki swojemu niezwykłemu wiekowi, walorom estetycznym oraz właściwościom leczniczym. Specjaliści uważają, że cena za bursztyn stale będzie wzrastać. Cena bursztynu warunkowana jest wielkością oraz podawana za kilogram kruszcu. Kilogram malutkich bryłek kosztuje zdecydowanie mniej (kilkaset złotych), niż duża bryła o tej masie (kilka tysięcy złotych).
Fot. iStock/bursztyn
Bursztyn – cena za kilogram (w styczniu 2020 r.)
- Bursztyn o wadze mniejszej niż 0,2 kg – 20 000 zł/kg
- Bryłki o wadze od 0,1 kg do 0,2 kg – 14000-15000 zł/kg
- Poniżej 0,1 kg – 3000-7000 zł/kg
- Bryłki ważące mniej niż 0,01 kg – 200-300 zł/kg
Najcenniejsze są bursztyny o miodowej barwie, niepopękane, nieporysowane. Ich wartość wzrasta jeszcze bardziej, jeśli w środku znajduje się zatopiony owad lub roślina.
Bursztyn – jak rozpoznać, czy jest prawdziwy?
Często pojawia się wątpliwość po znalezieniu lub zakupie bursztynu, czy jest on prawdziwy. Można poprosić jubilera o ocenę jantaru, lub sprawdzić to domowymi sposobami.
Fot. iStock/bursztyn
Jak rozpoznać prawdziwy bursztyn?
- Metoda solankowa: do 250 mililitrów wody dodaj 25 gramów soli, wymieszaj i wrzuć do roztworu bursztyn. Prawdziwy jantar unosi się na powierzchni lub powoli opadnie. Kamień pójdzie na dno od razu.
- Pocieranie o wełnę – bursztyn pocieraj ok. 20-30 sekund o wełniany sweter. Jeśli jest prawdziwy, naelektryzowany przyciągnie np. kosmyki włosów lub drobne kawałki papieru. Poza tym pocieranie wytwarza ciepło – prawdziwy jantar pachnie przyjemnie żywicą.
- Test światła – skieruj bursztyn pod latarkę w ciemnym pokoju i zaobserwuj, czy roztacza wokół siebie niebieską aurę. Jeśli tak, jest to prawdziwy egzemplarz.
- Test ognia – prawdziwy bursztyn się stopi i roztoczy aromat żywicy. Jest to niezawodna metoda, jednak prowadzi do zniszczenia bursztynu i utraty jego wartości.
Warto także wiedzieć, gdy dokonujemy wyboru bursztynu, że jeśli w środku widać ślady – kółeczka lub”łuski”, świadczy to o tym, że jantar wcześniej był podgrzewany.
Bursztynowy Szlak i Bursztynowa Komnata
Mówiąc o bursztynie, warto wspomnieć o tym, czym był tzw. Bursztynowy Szlak. Z racji tego, że jantar od wieków cieszy się niezwykłym powodzeniem, zarówno jako lek oraz surowiec do produkcji biżuterii był wyjątkowo pożądany. Bursztynowy Szlak to droga z Włoch nad Bałtyk, jaką pokonywali już w V w p.n.e. kupcy, w poszukiwaniu tego cennego kruszcu.
Natomiast Bursztynowa Komnata, określana mianem ósmego cudu świata, to zaginiony gabinet, wyłożony cennym bursztynem. Powstała ona na początku XVIII w., kiedy król pruski Fryderyk Wilhelm I podarował bezcenne, misternie wykonane bursztynowe panele carowi Rosji, Piotrowi I. Legendarna Bursztynowa Komnata w czasie II wojny światowej została wywieziona z Petersburga do Królewca, gdzie pozostała do czasu zdobycia miasta przez Armię Czerwoną. W styczniu 1945 roku została najpewniej wywieziona i ukryta. Do tej pory, mimo licznych, szeroko zakrojonych poszukiwań, nikomu nie udało się trafić na ślad tego skarbu.
