Tętno i norma odpowiednia dla wieku, to temat interesujący wiele osób. Puls zbyt niski, jak i za wysoki, może mieć różne przyczyny i niekiedy świadczyć o pewnych nieprawidłowościach. Tętno i jego norma są istotne dla określenia pracy serca i układu krwionośnego. Warto wiedzieć, w jaki sposób można dokonać pomiaru i jak wygląda norma tętna dla osób różnych przedziałów wiekowych.
Tętno norma — co to jest tętno i jak można je zmierzyć?
Tętno (puls), jest określeniem na pulsowanie ścian tętnicy pod wpływem fali przepływającej krwi, a mówiąc prościej — częstotliwości bicia serca.
Fot. iStock/tętno norma
Tętno można wyczuć po przyłożeniu palców do dużych tętnic:
- szyjnej wewnętrznej — z boku, wyczuwalnej po obu stronach szyi, nieco poniżej żuchwy,
- promieniowej — wyczuwalnej na wewnętrznej stronie nadgarstka,
- ramiennej — wyczuwalnej na wewnętrznej powierzchni ramienia,
- udowej — wyczuwalnej w pachwinie,
- podkolanowej — wyczuwalnej tuż pod kolanem,
- grzbietowej stopy — wyczuwalnej na wierzchu stopy
- piszczelowej tylnej — wyczuwalnej po wewnętrznej stronie za kostką.
Tętno i jego norma dostarczają ważnych informacji, ponieważ pozwalają na określenie pracy układu sercowo-naczyniowego.
Tętno — jak zmierzyć?
Aby ocenić tętno, należy przyłożyć dwa palce do miejsca z przebiegającą tętnicą, i policzyć ilość uderzeń serca w ciągu 60 sekund lub 15 sekund. W przypadku drugiej metody trzymany wynik mnoży się razy 4, co daje informację, ile wynosi ilość uderzeń serca na minutę. Można także skorzystać z ciśnieniomierza, który najczęściej posiada funkcję pomiaru nie tylko ciśnienia, ale także pulsu. Warto zwrócić uwagę na tę opcję przy zakupie aparatu do pomiaru ciśnienia.
W gabinecie lekarskim można dokonać pomiaru można także poprzez EKG. Można zakupić także podręczne urządzenie zakładane na palec — pulsoksymetr —, który pokazuje poziom natlenienia krwi (saturacji) oraz tętno. Również wiele zegarków sportowych posiada funkcje mierzenia pulsu, co jest przydatne podczas treningu. Aby badanie było miarodajne, puls najlepiej mierzyć po odpoczynku, najlepiej z rana, po przebudzeniu. Jeśli badanie wykonywane jest o innej porze, należy pamiętać, że przed pomiarem należy odpocząć przez co najmniej 5 minut w pozycji siedzącej.
Fot. iStock/tętno norma
Tętno norma — u dorosłych i dzieci
Zakres normy dla tętna jest dość szeroki, co zależy od wieku. Najwyższe tętno mają niemowlęta — norma wynosi ok. 130 uderzeń na minutę, Wraz ze wzrostem dziecka liczba uderzeń serca na minutę się obniża. U dzieci tętno wynosi ok. 100 uderzeń na minutę, natomiast norma dla młodzieży — około określona jest na 85 uderzeń na minutę. Osoby dorosłe mają tętno niższe, norma wynosi ok. 70 uderzeń na minutę, a u osób starszych — około 60 uderzeń na minutę. Tętno spoczynkowe u sportowców jest niższe, natomiast u osób prowadzących bierny tryb życia jest z kolei nieco wyższe.
Tętno wysokie
Wysokie tętno u osoby dorosłej oznacza ponad 100 uderzeń serca na minutę. Taki stan określa się mianem częstoskurczu, czyli tachykardii. Najczęściej wysokie tętno jest efektem intensywnego wysiłku fizycznego, np. treningu, podczas którego wzrasta ciśnienie tętnicze i przyspiesza akcja serca. Taka sytuacja jest fizjologiczna i tętno wraca do normy samoczynnie, po odpoczynku. Wpływ na wysokie tętno może mieć stan odwodnienia organizmu, picie alkoholu, zbyt dużych ilości kawy, zielonej herbaty, yerba mate, lub napojów energetycznych. Szybszy puls może powodować palenie papierosów, przyjmowane pewnych leków, oraz podwyższony poziom glukozy we krwi. Również rozwijająca się infekcja oraz wysoka gorączka mogą wpływać na podniesienie pulsu. Nie bez znaczenia jest także wpływ stresu, lub silne emocje, które powodują przyspieszenie akcji serca. Zbyt wysokie tętno może także sugerować istnienie różnych chorób. Na wyższe tętno mogą narzekać osoby chorujące na nadczynność tarczycy, niewydolność serca, niewydolność układu oddechowego, niedociśnienie, niedocukrzenie lub anemię.
Fot. iStock/tętno norma
Tętno niskie
W przypadku, gdy u osoby dorosłej tętno spada poniżej 60 uderzeń na minutę, mówimy o bradykardii. Wyjątkiem są osoby regularnie uprawiające sport i aktywne fizycznie, których tętno spoczynkowe jest niższe, niż u pozostałych zdrowych osób. U np. zaawansowanych biegaczy tętno spoczynkowe może być niższe niż 40 uderzeń na minutę.
Zbyt niskiemu tętnu mogą towarzyszyć nieprzyjemne objawy, takie jak: kołatanie serca, uczucie duszności, osłabienie, senność, mroczki przed oczami, zawroty głowy, a nawet omdlenia. Bradykardia bywa reakcją na efekt działania pewnych leków, ale może wynikać z istniejącej choroby lub zaburzeń metabolicznych. Najczęściej na niski puls pływają: choroby serca, niedoczynność tarczycy, czy też choroby układu nerwowego.
Tętno a przekroczona norma — do kogo się zwrócić o pomoc?
Ponieważ zarówno zbyt niskie tętno, jak i zbyt wysokie, może wynikać z różnych zaburzeń oraz chorób, należy porozmawiać o sytuacji z lekarzem. Wystarczy udać się do lekarza rodzinnego, który zleci odpowiednie badania lub skieruje do specjalisty. Szczególnie pilnej konsultacji wymaga przypadek, gdy pacjent skarży się na zbyt wysokie lub zbyt niskie tętno, a przy tym występują inne niepokojące objawy.
