Suchość w ustach jest dolegliwością, która pojawia się u wielu osób i nasila się wraz z wiekiem. Może pojawić się jako uczucie subiektywne, np. podczas sytuacji stresowych, lub być objawem różnych chorób. Czym jest suchość w ustach, jakie może mieć skutki i w jaki sposób można pozbyć się problemu?
Czym jest suchość w ustach?
Suchość w ustach (kserostomia) nie jest zagadnieniem jednoznacznym. Może wystąpić jako zjawisko samo w sobie, lub też być objawem rozwijających się podstępem chorób. Z jej powodu cierpi ok. 10% populacji, a statystyki pokazują, że dotyka ona nawet co czwartego seniora.
Ślina produkowana jest przez gruczoły, zwane śliniankami, które dziennie wydzielają one około 1000–1500 ml śliny. Zmiany w ich pracy powodują zaburzenia w produkcji śliny, które możemy podzielić na dwa rodzaje:
- suchość jamy ustnej prawdziwa, gdy faktycznie dochodzi do zaburzenia pracy ślinianek i dochodzi do niedoboru śliny;
- suchość jamy ustnej rzekoma, pojawia się mimo prawidłowej pracy ślinianek.
Fot. iStock/Suchość w ustach
Skutki suchości w ustach
Przewlekła suchość w ustach, czyli gdy faktycznie brakuje śliny, negatywnie wpływa na jamę ustną. Jej efektem są zaburzenia, które mogą prowadzić do przykrych konsekwencji. Jednymi z nich są:
- zaburzenia połykania (dysfagia) – ślina umożliwia żucie i przełykanie, a jej niedobór może powodować nieprawidłowe formowanie się pokarmu podczas jedzenia. Dysfagia może powodować częste zakrztuszenia oraz stan niedożywienia organizmu;
- infekcje jamy ustnej — niedobór śliny działającej antybakteryjnie i wysychanie błon śluzowych w jamie ustnej, zwiększają ryzyko rozwoju próchnicy, bolesnych aft, owrzodzeń lub stanów zapalnych wywołanych przez bakterie, lub grzyby;
- problemy z artykulacją (kształtowaniem mowy) — ślina, wbrew pozorom, jest ważnym elementem prawidłowego kształtowania mowy. Odpowiednie nawilżenie języka jest ważne dla komfortowego poruszania ustami i językiem w trakcie mówienia;
- pojawienie się przykrego zapachu z ust;
- obniżenie zdolności wyczuwania smaku lub metaliczny posmak w ustach;
- pieczenie języka, suchość odczuwana w gardle, wysuszona skóra warg.
Suchość w ustach — przyczyny problemu
Zmniejszenie wydzielania śliny może być spowodowane różnymi czynnikami. Suchość w ustach mogą powodować zaburzenia pracy ślinianek lub choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca). Ale przyczyn pojawienia się problemu jest znacznie więcej.
Fot. iStock
Suchość w ustach a odwodnienie
Suchość w ustach jest jednym z objawów odwodnienia, jeśli pijemy zbyt mało płynów, lub dochodzi do ich gwałtownej utraty (na skutek upałów, biegunki, gorączki, itp.). W tej sytuacji organizm zaczyna ograniczać wytwarzanie śliny, aby zatrzymać jak najwięcej wody. Zbyt sucha śluzówka jamy ustnej staje się matowa i podatne na uszkodzenia i infekcje. Suchość w ustach w wyniku odwodnienia dotyka zazwyczaj starsze osoby, które często cierpią z powodu zmniejszonego poczucia pragnienia.
Suchość w ustach a choroby
Istnieje szereg chorób ogólnoustrojowych, które mogą wpłynąć na suchość w ustach. Problem może wynikać z rozwinięcia się cukrzycy, schorzeń reumatycznych reumatoidalne zapalenie stawów, twardzina, chłoniak Hodgkina), nadczynności tarczycy, sarkoidozy, AIDS, pojawienia się zaburzeń psychicznych, niedoborów witamin oraz żelaza. Zaburzenie gospodarki jonów wapnia i fosforu w obrębie jamy ustnej także prowadzi do suchości w ustach. Do zmniejszonego wydzielania śliny przyczyniają się również choroby obejmujące ślinianki (zespół Sjögrena). Na niedobór śliny u kobiet może wpływać menopauza, ponieważ zmiany hormonalne mogą wpływać na pracę ślinianek.
Suchość w ustach a leki
Stosowanie pewnych leków również może powodować suchość w ustach. Najczęściej przyczyną tego problemu są leki: moczopędne, przeciwalergiczne, przeciw astmie, leki stosowane w terapii chorób psychicznych, leki cholinolityczne. Nie można samodzielnie odstawiać lub modyfikować leków przepisanych przez lekarza, natomiast w przypadku pojawienia się niedoboru śliny na skutek przyjmowania danego lekarstwa, problem ten należy zgłosić specjaliście, który rozważy zmianę terapii.
Inną przyczyną suchości w ustach bywa konieczność leczenia radio — i chemioterapią. W trakcie radioterapii nowotworów złośliwych głowy lub szyi, na skutek promieniowania uszkodzeniu mogą ulec ślinianki. Niedobór wydzielanej śliny może mieć w tej sytuacji charakter całkowity lub częściowy, trwać jakiś czas lub towarzyszyć pacjentowi stale. Chemioterapia z kolei może powodować zagęszczenie śliny, co objawia się uczuciem suchości w jamie ustnej.
Innymi przyczynami problemu z suchością w ustach może być nałogowe palenie papierosów, niehigieniczny tryb życia, lub długotrwałe narażenie na stres.
Fot. iStock/Suchość w ustach
Jak pozbyć się uczucia suchości w ustach?
Aby pożegnać suchość w ustach, należy usunąć jej przyczynę np. rozpocząć leczenie chorób, lub zmienić stylu życia, zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. Zazwyczaj konieczna jest w tej sytuacji konsultacja z lekarzem, który zleci wykonanie odpowiednich badań, zmieni rodzaj zażywanych leków, lub zaleci przyjmowanie leków ślinopędnych (pilokarpina, cewimelina czy acetylocysteina), które zaleceniami, wzmagają wydzielanie śliny.
W aptekach można nabyć preparaty (spraye, żele, płyny do płukania jamy ustnej), stanowiące substytuty śliny. Zmniejszają one uczucie suchości w jamie ustnej, koją podrażnienia, co przynosi zauważalną ulgę.
Domowe sposoby na suchość w ustach
Suchości w ustach, która pojawia się w efekcie odwodnienia, można zapobiegać wypijając dziennie odpowiednią ilość płynów. Można spotkać się z radą, by żuć gumę lub ssać cukierki bez cukru, co pobudza wydzielanie śliny. Warto ograniczyć ilość mocnej kawy i herbaty, ponieważ kofeina wpływa na zaostrzenie przykrych objawów. Podobnie sprawa ma się z paleniem tytoniu, który w przypadku suchości w ustach najlepiej jest rzucić. Należy unikać także stosowania płynów do płukania jamy ustnej z alkoholem, który wysusza śluzówkę jamy ustnej.
Aby załagodzić problem, jakim jest suchość w ustach, należy pamiętać również o oddychaniu przez nos, ponieważ oddychanie przez otwarte usta wpływa na wysuszenie śluzówki jamy ustnej. Jeśli przebywasz w pomieszczeniu o suchym powietrzu, które wpływa na przesuszenie śluzówek, stosuj nawilżacz powietrza. Takie wsparcie jest szczególnie istotne podczas snu, ponieważ poprawia jego komfort.
źródło: www.mp.pl, www.poradnikzdrowie.pl
