Porzeczki czarne, czerwone, a nawet i białe, nie są przez nas wystarczająco doceniane. Te zdrowe owoce są charakterystyczne w smaku, można je jeść na surowo, prosto z krzaczka, lub wykorzystać do ciast i deserów, czy też przygotować z nich przetwory na zimę. Szczególnie warto po nie sięgać w sezonie, by czerpać jak najwięcej korzyści dla zdrowia.
Porzeczka liczy sobie aż kilkaset odmian, a poszczególne z nich różni od siebie kolor i wielkość owoców oraz termin zbioru. Smak jest charakterystyczny, słodko-kwaśny, i, niestety, nie każdy za nim przepada. Uznaje się, że porzeczki czerwone mają najbardziej kwaskowy smak, natomiast za najdelikatniejsze uchodzą białe. Porzeczki czarne dojrzewają już w lipcu, natomiast czerwone i białe zazwyczaj w połowie sierpnia.
Krzewy porzeczki mogą dorastać do około 2-3 m wysokości. Ich liście są dość duże, zielone, kwiaty drobne, żółtawe lub żółtozielone i zebrane w długie grona. Owoce porzeczki przybierają kształt małych jagód. Porzeczki czarne posiadają pachnące czarne owoce, matowe i dość słodkawe. Porzeczka czerwona wydaje owoce błyszczące i szkliste, natomiast biała rodzi owoce białe z żółtymi paskami. Wszystkie wyrastają zebrane są w zwisające grona.
Porzeczki czarne
Fot. iStock
W 100 g owoców czarnej porzeczki znajduje się średnio 1,3 g białka, 0,2 g tłuszczu, 14,9 g węglowodanów oraz 7,8 g błonnika, oraz 51 kcal. Są one skarbnicą witaminy C, której zawierają więcej od owoców dzikiej róży. Dostarczają również do organizmu witaminy z grupy B, witaminę A oraz minerały takie jak: magnez, wapń, potas, jod, mangan, żelazo, chlor, cynk, miedź, bor, jod, kobalt, molibden i mangan. Zawierają luteinę, pektyny oraz garbniki. Są bardzo bogate w antocyjany, polifenole, które przeciwdziałają szkodliwej działalności wolnych rodników. Im ciemniejsza skórka, tym więcej antocyjanów.
Porzeczki czerwone
Fot. iStock
Czerwone porzeczki to źródło witamin z grupy B, witaminy C, E i prowitaminy A (beta-karoten). Dostarczają również błonnik i składniki mineralne, takie jak: potas, wapń, żelazo, mangan, cynk, miedź oraz magnez. W 100 g owoców czerwonej porzeczki znajduje się średnio 1,1 g białka, 0,2 g tłuszczu, 13,8 g węglowodanów oraz 7,7 g błonnika. Porzeczka czerwona w 100 g zawiera 46 kcal.
Porzeczki białe
Fot. iStock
Owoce białej porzeczki posiadają duże ilości wapnia, potasu, żelaza, cynku i manganu. Są też źródłem witaminy A, C i E. W 100 g owoców białej porzeczki znajduje się średnio 1,0 g białka, 0,2 g tłuszczu, 13,1 g węglowodanów oraz 6,4 g błonnika. Biała porzeczka dostarcza 45 kcal/100 g.
Porzeczki — właściwości dla zdrowia
Niezależnie od odmiany, mają porównywalną zawartość witamin i składników mineralnych, ale im ciemniejsze są owoce, tym więcej różnych substancji aktywnych zawierają i lepiej chronią zdrowie.
Wzmacniają odporność
Obecność witaminy C i innych przeciwutleniaczy sprawia, że porzeczki podnoszą odporność organizmu. Przeciwutleniacze chronią także organizm przed rozwojem stanów zapalnych, hamując aktywację czynników prozapalnych w układzie odpornościowym. Dzięki temu obniżają ryzyko pojawienia się chorób przewlekłych czy nowotworów. Wspierają ochronę również przed rozwojem chorób neurodegeneracyjnych, w tym choroby Alzheimera i Parkinsona.
Liście porzeczki działają antybakteryjnie
Badania wykazały, że ekstrakty z liści porzeczek utrudniają wnikanie i namnażanie się wewnątrzkomórkowe wirusów. Olejek eteryczny z liści wykazuje również właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, w stosunku do bakterii Escherichia coli, Streptococcus faecalis, Staphylococcus aureus, czy grzybów Candida albicans i Trichophyton mentagrophytes.
Porzeczki chronią przed cukrzycą
Regularne spożywanie porzeczek, szczególnie czarnych, najbardziej bogatych w antocyjany, wpływa na poprawę wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Efekt ten jest szczególnie wyraźny u chorych na cukrzycę typu 2. Antocyjany blokują aktywność enzymów metabolizujących węglowodany, przez co są one wolniej rozkładane, co zapobiega gwałtownemu wzrostowi stężenia glukozy we krwi.
Fot. iStock
Chronią serce i naczynia krwionośne
Antocyjany, których szczególnie nie brakuje w czarnej porzeczce, wpływają na obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL. Antocyjany spowalniają również utlenianie lipidów sprzyjające powstawaniu miażdżycy czy otyłości, a potas obniża ciśnienie tętnicze krwi i uspokaja pracę serca. Pektyny obecne w porzeczkach przeciwdziałają nadciśnieniu.
Porzeczki chronią nerki i pęcherz
Porzeczki są pomocne w leczeniu infekcji dróg moczowych (np. zapalenie pęcherza moczowego), dzięki działaniu porównywalnemu do zbawiennej dla układu moczowego żurawiny. One również zakwaszają mocz, utrudniając szkodliwym drobnoustrojom rozwój w pęcherzu. Chronią także nerki przed infekcjami i oczyszczają drogi moczowe dzięki właściwościom moczopędnym. Ponadto stosowanie ekstraktów z czarnej porzeczki jest pomocne w obniżaniu ryzyka rozwoju kamicy nerkowej, ponieważ sprzyja wydalaniu z organizmu kwasów cytrynowego i szczawiowego. Zbyt wysokie stężenie tych kwasów sprzyja tworzeniu się kamieni nerkowych.
Wzmacniają wzrok
Porzeczki wspierają odżywienie i ochronę oczu przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym. Antocyjany poprawiają ukrwienie w okolicach nerwów wzrokowych oraz samych gałek ocznych, dzięki czemu wyostrzają wzrok i spowalniają powstawanie niedrożności żył i tętnic siatkówkowych.
Dbają o szczupłą sylwetkę
Porzeczki są niskokaloryczne, w dodatku zawierają dużą ilość pektyn (frakcja rozpuszczalnego błonnika), które skutecznie usuwają z jelit niestrawione resztki pokarmu oraz nagromadzone toksyny. Ponieważ pęcznieją w żołądku, ich spożywanie powoduje wydłużenie uczucia sytości po posiłku. Poprawiają perystaltykę jelit, ułatwiają wypróżnianie i usuwają problem z zaparciami. Błonnik wspiera także mikroflorę jelitową, która ma niebagatelny wpływ na działanie układu trawiennego i odpornościowego.
Warto sięgać po porzeczki latem, gdy są najbogatsze w cenne dla zdrowia substancje, jak i przygotować z nich przetwory na zimę, takie jak konfitury, przeciery, kompoty, czy nalewki. Owoce można także zamrozić, by korzystać z ich dobroczynnego działania także zimą.
