W ciągu kilku ostatnich dekad niepłodność przestała być problemem marginalnym. Obecnie trudności z zajściem w ciążę dotyczą około 15-20% par, a problem ciągle narasta. Rosnąca liczba osób zmagającym się ze spadkiem płodności nie uszła uwadze Światowej Organizacji Zdrowia, która już ponad 14 lat temu zaliczyła niepłodność do chorób społecznych.
Kiedy mamy do czynienia z niepłodnością?
Jeśli mimo kilkumiesięcznych starań nie dochodzi do zapłodnienia, podejrzenie niepłodności pojawia się samoistnie. Warto jednak podkreślić, że nie wszystkie pary, które bezskutecznie dążą do poczęcia dziecka faktycznie mają problem z płodnością. Czasem trudności są chwilowe, na przykład gdy mają związek ze złym stanem zdrowia lub silnie stresującym trybem życia. Oczywiście nie sposób stwierdzić tego na drodze autodiagnozy – na rzetelną ocenę sytuacji można liczyć tylko po konsultacji ze specjalistą, dysponującym wynikami badań płodności obojga partnerów.
Po jakim czasie nieskutecznych prób poczęcia dziecka zaleca się wizytę u lekarza? Wszystko zależy od wieku kobiety:
- Jeśli masz mniej niż 30 lat, szanse na szybkie zajście w ciążę są – przynajmniej w teorii – naprawdę wysokie. O konsultacjach ze specjalistą z zakresu leczenia niepłodności pomyśl po roku bezowocnych starań o dziecko.
- Po trzydziestych urodzinach płodność kobiety obniża się, dlatego między 30. a 39. rokiem życia podejrzenie niepłodności pojawia się już po sześciu miesiącach starań bez rezultatu. To dobry moment na wizytę u lekarza – nie warto jej odkładać, ponieważ każdy miesiąc zwłoki oznacza dalszy spadek płodności.
- Po 39. roku życia prawdopodobieństwo zajścia w ciążę drogą naturalną jest jeszcze mniejsze, dlatego wsparcie medyczne przyda się jak najszybciej.
Płodność u mężczyzn to oddzielna kwestia, ale jeśli partner ma ponad 40 lat, a próby poczęcia nie przynoszą efektu, zaleca się możliwie szybkie przebadanie jego nasienia.
Co jest przyczyną trudności z zajściem w ciążę?
Do głównych źródeł niepłodności u kobiet zalicza się brak owulacji w przebiegu zaburzeń hormonalnych, schorzeń nadnerczy; zespół policystycznych jajników; niedrożność jajowodów oraz endometriozę (choroba objawiająca się obecnością śluzówki macicy poza tym narządem). U mężczyzn niepłodność często wynika z działania kilku różnych czynników, przyczyniających się do pogorszenia jakości nasienia. Niekorzystny wpływ na liczbę, żywotność i ruchliwość plemników ma uboga w składniki odżywcze dieta, stresujący tryb życia, używki oraz zanieczyszczenie środowiska.
Jak leczyć niepłodność?
Metodę leczenia dostosowuje się do przyczyny problemów z płodnością. Jeśli źródłem niepłodności jest choroba, zastosowanie skutecznej kuracji powinno zwiększyć szanse na ciążę. Gdy nieskuteczne starania o dziecko mają związek z niezdrową dietą i stresem, poprawa sposobu odżywiania i zwolnienie tempa życia może przechylić szalę na korzyść przyszłych rodziców.
Pamiętajmy jednak, że zdrowa dieta nie rozwiąże problemu niepłodności, gdy ma on związek z niedrożnymi jajowodami, endometriozą, brakiem owulacji lub bardzo niskimi parametrami nasienia. Pomocne okażą się natomiast techniki wspomaganego rozrodu, takie jak stymulacja cyklu, inseminacja i in vitro. Mianem inseminacji określa się wprowadzenie do jamy macicy kobiety wcześniej przygotowanego nasienia dawcy lub partnera. Inseminacja przynosi dobre rezultaty u par, które nie mogą począć dziecka z powodu endometriozy w niskim stopniu zaawansowania, zaburzeń ejakulacji, lekko obniżonej jakości nasienia lub obecności tzw. przeciwciał przeciwplemnikowych. Metodę tę stosuje się także wtedy, gdy nie do końca wiadomo, co konkretnie powoduje niepłodność.
Z kolei in vitro polega na pozaustrojowym zapłodnieniu komórki jajowej. W macicy umieszcza się zarodek, który ma szanse rozwinąć się dalej. Najważniejsze wskazania do in vitro to: brak owulacji, endometrioza w wysokim stadium zaawansowania, niskie lub wręcz bardzo niskie parametry nasienia, niedrożność jajowodów oraz brak konkretnej przyczyny niepłodności po określonym okresie leczenia. Na zapłodnienie pozaustrojowe decydują się także pary, które wypróbowały inne metody leczenia i nie uzyskały pożądanego efektu.
Niepłodność przestała być tematem tabu, dzięki czemu coraz więcej Polaków decyduje się na spotkanie ze specjalistą, gdy mimo starań nie udaje się im powiększyć rodziny w sposób naturalny. Do swojej dyspozycji mają ośrodki leczenia niepłodności, które pod względem standardów jakości w niczym nie ustępują klinikom Europy Zachodniej (np. polskie kliniki InviMed mają wyższą skuteczność leczenia metodą in vitro niż wynosi średnia europejska).
Artykuł powstał we współpracy z kliniką INVIMED
