Rak trzustki, mimo iż nie jest najczęściej występującym nowotworem, zbiera tragiczne żniwo. To jedna z najczęściej prowadzących do śmierci chorób nowotworowych. W jego przypadku po otrzymaniu diagnozy rokowania nie przedstawiają się dobrze. Czym jest rak trzustki, jakie ma objawy i rokowania, co może zwiększać ryzyko zachorowania?
Rak trzustki – co to za choroba?
Trzustka to gruczoł położony za żołądkiem, pomiędzy nerkami. Produje ona sok trzustkowy wydzielany do dwunastnicy, zawierający enzymy trawienne. Trzustka produkuje także insulinę pełniącą ważną funkcję w metabolizmie węglowodanów.
Rak trzustki stanowi jedynie 2% wszystkich nowotworów złośliwych występujących u ludzi. Zazwyczaj wywodzi się z części gruczołowej trzustki, odpowiedzialnej za produkcję soku trzustkowego. O wiele rzadziej występują guzy w części dokrewnej, czyli rozwijające się z komórek produkujących hormony.
Niestety rak trzustki jest chorobą, której diagnoza nie pozostawia zbyt wiele nadziei. Złośliwy nowotwór trzustki rozwija się w ukryciu, przez długi czas nie dając objawów. Gdy chory otrzymuje jasną diagnozę, leczenie jest zazwyczaj już bardzo trudne. Tylko w nielicznych przypadkach daje nadzieję na skuteczną walkę z chorobą.
Rak trzustki nie jest łaskawy dla nikogo, chorowali na niego m.in.: Anna Przybylska, Patrick Swayze, Steve Jobs, Luciano Pavarotti. Najwięcej, bo ponad 80% przypadków choroby dotyczy osób po 55 roku życia, jednak coraz częściej chorują także ludzie młodzi.
Fot. iStock/Rak trzustki
Przyczyny zachorowań na raka trzustki
Rak trzustki może mieć wiele przyczyn. Nie ma jednej, która by za to odpowiadała, ale istnieją sytuacje, które w sposób znaczny zwiększają ryzyko zachorowania na ten nowotwór. Do najczęstszych czynników ryzyka należą:
- palenie tytoniu – warto wiedzieć, że u osób niepalących ryzyko rozwoju raka trzustki jest aż 2 razy mniejsze niż u palaczy;
- czynniki genetyczne (typu mutacja genu BRCA1, mutacja genu APC);
- wrodzone zapalenie trzustki i przewlekłe zapalenie trzustki;
- otyłość;
- stan po resekcji żołądka;
- cukrzyca.
Rak trzustki — objawy
Rak trzustki powoduje niespecyficzne objawy, w dodatku pojawiające się bardzo późno, gdy choroba jest już zaawansowana.
- Problemy gastryczne i spadek masy ciała — najczęściej pojawia się niestrawność, mdłości, utrata apetytu będące efektem ucisku nowotworu na żołądek. Mogą pojawiać się wzdęcia oraz dyskomfort w górnej części brzucha. Problemy trawienne i brak apetytu powodują z kolei utratę masy ciała.
- Dziwny stolec — stolec może mieć kolor inny, niż zazwyczaj. Zamiast brązowego zabarwienia, kał może mieć kolor jasny, szary, czasem też bywa pokryty tłuszczem. Mogą wystąpić uciążliwe biegunki.
- Ciemniejszy mocz — w przypadku raka trzustki mocz być znacznie ciemniejszy niż zazwyczaj. Jest to efektem zahamowania wydalania żółci i zwiększenie poziomu bilirubiny we krwi.
- Ból brzucha i pleców — nowotwór trzustki może powodować bóle brzucha i pleców. Mogą być one obustronnie promieniujące od obszaru pępka, ku tyłowi do kręgosłupa.
- Świąd i zażółcenie skóry — rak trzustki (guzy) mogą stanowić mechaniczną przeszkodę odpływu żółci. W konsekwencji ich rozwoju następujące zwiększenie stężenia bilirubiny (fizjologiczny żółty barwnik) we krwi, co prowadzi do zażółcenia skóry i białek oczu. Nadmiar bilirubiny powoduje także uczucie swędzenia skóry.
- Cukrzyca i wahania poziomu cukru we krwi — takie problemy pojawiają się przypadku raka trzustki powstającego w części wewnątrzwydzielniczej, który powoduje nadmierną produkcję. Cukrzyca może być przyczyną jak i objawem nowotworu trzustki.
Fot. iStock/Rak trzustki
Diagnozowanie raka trzustki
W przypadku wystąpienia niepokojących objawów specjaliści mają do dyspozycji różne sposoby diagnozowania choroby.
- USG jamy brzusznej – jest podstawą we wstępnej ocenie stanu trzustki.
- Tomografia komputerowa jamy brzusznej – umożliwia określenie wielkości, położenia, charakteru zmian w trzustce, oraz stopnia zaawansowania choroby.
- Endosonografia trzustki – jest znacznie dokładniejsza niż USG. Głowicę urządzenia USG wprowadza się przez przełyk, żołądek i dwunastnicę w pobliże trzustki za pomocą endoskopu.
- Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ECPW) – przez usta wprowadza się do dwunastnicy endoskop, podaje się do dróg żółciowych oraz przewodu trzustkowego środek kontrastowy i wykonuje zdjęcia rentgenowskie.
- Rezonans magnetyczny (MRI) – umożliwia uzyskanie bardzo dokładnego obrazu trzustki.
Lekarze, mając diagnozę, proponują sposób leczenia dobrany do indywidualnej sytuacji danego pacjenta.
Fot. iStock/Rak trzustki
Rak trzustki leczenie i rokowania
Szanse na skuteczną walkę z chorobą może zwiększać doszczętne wycięcie nowotworu. Jest to jednak możliwe zaledwie u 15-25% osób chorych. Ponadto wycięcie nowotworu trzustki jest bardzo skomplikowane i obarczone ryzykiem wielu powikłań. Często zaleca się również, w zależności od przypadku, leczenie przez stosowanie radio- i chemioterapii. Niestety rak trzustki jest odporny także na terapie pobudzające układ odpornościowy do walki z nim. Wielu chorym zdiagnozowanym w późnym stadium choroby, pozostaje jedynie opieka paliatywna, która może poprawić stan i jakość życia osoby chorej.
Rak trzustki jest niezwykle trudną chorobą do wyleczenia i większe szanse na to mają osoby, u których została ona wykryta na wczesnym etapie rozwoju. Rokowania są złe, ponieważ jest to rak zaliczany do nowotworów o bardzo agresywnym przebiegu i najwyższej śmiertelności. Statystyki nie pozostawiają złudzeń — w Polsce 5-letni wskaźnik przeżycia wynosi od 6 do 7%, a rok od zdiagnozowania raka trzustki przeżywa 25 % chorych (co czwarty chory).
