Prokrastynacja to zaburzenie psychiczne, które polega na odkładaniu rzeczy do zrobienia „na później”. Wbrew pozorom nie wynika ono z lenistwa, ale istnieje kilka jej przyczyn, nie zawsze zależnych od nas. Z czego wynika, czym objawia się prokrastynacja i w jaki sposób można walczyć z tym zaburzeniem?
Chyba każdemu zdarza się co najmniej raz na jakiś czas odłożyć mało przyjemny obowiązek na bok, do zrobienia nieco później. Gdy przychodzi to „później” robimy, co mamy do zrobienia i zapominamy o sprawie. To jest zupełnie normalne, natomiast prokrastynacja już nie. Może ona powodować odkładanie w nieskończoność i zaniedbywanie obowiązków służbowych, domowych, czy określonych celów i zadań. Problem może dotyczyć także konieczności zmian wewnętrznych lub np. chęci rzucenia nałogu palenia.
Czym jest prokrastynacja?
Prokrastynacja to rodzaj zaburzenia psychicznego, związanego z odkładaniem wykonania obowiązków na późniejszy czas. Tendencji tej towarzyszy przekonanie, że tak będzie prościej. Tak się jednak nie dzieje, nie dochodzi do wykonania zadań, które odkładane są na kolejny termin. W ten sposób traktowane obowiązki kumulują się, co dodatkowo nie pomaga ze wzięciem się za ich wykonanie. Co więcej, nagromadzenie dużej ilości obowiązków do wykonania w krótkim czasie, nasila negatywne emocje typu: lęk, niechęć, napięcie emocjonalne i stres, które dodatkowo obniżają motywację.
For. iStock
Trzeba podkreślić, że prokrastynacja i lenistwo nie są tym samym. Prokrastynacja jedynie na jakiś czas przynosi dobre samopoczucie z faktu, że problem został odsunięty, lenistwo natomiast jest stanem, w którym dana osoba jest zadowolona z tego, że nic nie musi robić.
Przyczyny prokrastynacji
Przyczyn prokrastynacji jest wiele. Do najczęstszych należą:
- Niewłaściwe planowanie – dzieje się tak, gdy na wykonanie danego zadania przeznaczono za dużo czasu i ze względu na odległy termin realizacja zadania odkładana jest co chwila na później, bo przecież „jest jeszcze czas”;
- Trudność zadania – zbyt duże lub ambitne zadania są częściej odkładane na później, niż mniejsze i prostsze, ponieważ pojawia się obawa, czy damy sobie z tym radę. Ci, którzy rozbijają duże zadanie na mniejsze części i krok po kroku chcą je zrealizować, rzadziej ulegają pokusie odłożenia go w czasie;
- Brak wiary we własne możliwości – brak wiary w siebie lub zbyt krytyczne podejście do własnej osoby sprawia, że wielu z nas boi się przystąpić do próby realizacji zadania i odkłada je w nieskończoność;
- Surowe wychowanie – prokrastynacja może być pasywno-agresywną formą buntu, jeśli w dzieciństwie obowiązywały kogoś sztywne i surowe zasady, którym nie można było się sprzeciwić. W tym przypadku prokrastynacja to próba wyłamania się z zasad, które kiedyś zbyt mocno uwierały.
- Perfekcjonizm – także perfekcjoniści, którzy kochają robić wszystko dobrze, doświadczają prokrastynacji. Perfekcjonista, chcąc wykonać dane zadanie jak najlepiej, odkłada je, obawiając się, że jeszcze nie jest na nie wystarczająco przygotowany;
- Problemy z koncentracją – one również mogą przyczyniać się do odkładania wykonania zadania na później.
Fot. iStock
Prokrastynacja — objawy zaburzenia
Po czym można poznać, że mowa jest o prokrastynacji, a nie o zwykłym lenistwie? M.in. mówimy o niej, gdy odkładanie spraw ma miejsce co najmniej kilka razy w tygodniu i powoduje nieprzyjemne odczucia. Prokrastynacja zazwyczaj jest źródłem lęku, stresu, niechęci, rozczarowania własną postawą. Jej obecność może spowodować zaburzenia snu oraz narazić na przewlekły stres, który odbija się na zdrowiu psychicznym jak i fizycznym.
Jak pokonać prokrastynację?
Z prokrastynacją można sobie poradzić samodzielnie, ale najpierw trzeba mieć świadomość istnienia problemu. Warto pomyśleć nad tym, co tak naprawdę daje nam stałe przesuwanie kolejnych zadań do wykonania. Gdy pojawi się myśl o tym, że coś można odłożyć na później, warto zadać sobie pytanie, czy rzeczywiście w danym momencie trzeba zrobić coś ważniejszego. Jeśli odpowiedź brzmi „nie”, ale chęć odłożenia zadania na później wciąż jest silna, świadczy to problemie ze zwlekaniem.
Fot. iStock
Ogromnie ważną rolę odgrywa zmiana w postrzeganiu własnej osoby oraz sposobu myślenia. Warto myśleć o sobie dobrze, doceniać swoje możliwości i umiejętności, jako wystarczające do wykonania zadania. Dobrą praktyką jest wyznaczanie sobie mniejszych kroków do zrobienia, aby osiągnąć cel. One pozwalają się nie zmęczyć za bardzo i przybliżają do wykonania zadania. Innym sposobem jest publiczna deklaracja o chęci wykonania czegoś, co dla wielu osób okazało się skuteczną motywacją do zrealizowania zadań na czas.
W przypadku gdy powyższe sposoby nie przynoszą pożądanych rezultatów warto zastanowić się nad sięgnięciem po profesjonalne wsparcie. Ponieważ prokrastynacja jest nawykiem, wsparciem w jego modyfikacji może być psychoterapia. Szczególnie poleca się w tym zakresie terapię poznawczo-behawioralną.
FB/ohmepl
źródło: cplwowska.pl, centrum-poznawcze.pl
