Granice, choć brzmią niezwykle zimno i surowo, są nieodłączną częścią zdrowej dynamiki w naszych relacjach. Niezależnie od tego, czy to z przyjacielem, partnerem życiowym czy członkiem rodziny, umiejętne ustalanie granic jest kluczowe dla zachowania równowagi, szacunku i dobrostanu emocjonalnego. Czy to w życiu osobistym czy zawodowym, brak granic może prowadzić do wielu rozczarowań i frustracji. Dlatego też nie można być z kimś blisko, nie stawiając mu jasnych granic.
Granice – to pojęcie, które w kontekście relacji międzyludzkich odgrywa kluczową rolę. Ale czym tak naprawdę są granice i dlaczego są one takie istotne dla zdrowych relacji? Aby zrozumieć ich znaczenie, musimy zgłębić ich naturę oraz sposób, w jaki wpływają one na nasze życie i interakcje z innymi.
Czym są granice w relacjach międzyludzkich?
Granice w kontekście relacji odnoszą się do osobistych zasad, norm i oczekiwań, które określają, jak inni mogą traktować nas, a jak my sami traktujemy innych. Stanowią one swoiste linie podziału między nami a innymi ludźmi, wyznaczając nasze osobiste przestrzenie psychiczne, emocjonalne i fizyczne. Granice są fundamentalnymi elementami naszej tożsamości i integralnymi składnikami zdrowych interakcji społecznych.
„Kiedy nie wyznaczamy granic i nie pociągamy ludzi do odpowiedzialności, czujemy się wykorzystywani i źle traktowani. Dlatego czasami atakujemy to, kim są, co jest o wiele bardziej bolesne niż zwracanie się do nas o zachowanie lub wybór” — Brené Brown, „Dary niedoskonałości”.
W swojej książce „Mówię, więc jestem”, językoznawczyni, Małgorzata Majewska pisze, że „Nie można być z kimś blisko i nie stawiać mu granic”. Zdaniem autorki, nieustanne wyznaczanie granic w relacjach jest paradoksalne, ale niezbędne, gdyż bliskość wymaga zachowania integralności osobistej.
„Nie można być z kimś blisko i nie stawiać mu granic. To pewien paradoks, ale kluczowy. Gdy ufam sobie, że potrafię ochronić swoje JA w każdym momencie i w każdej relacji, bo mam do tego narzędzia i poczucie, że siebie nie zdradzę, to mogę zaryzykować odsłonięcie się przed drugim człowiekiem. Jeśli mi tego brakuje, jeśli nie umiem we wspólnocie MY nie zdradzać swojego JA, to nie mam też odwagi do zmierzenia się z lękiem przed odrzuceniem. Wiąże się to bo- wiem z koniecznością stawiania granic, a ceną, jaką zapłacę za przynależność do wspólnoty, będzie przemoc psychiczna wobec siebie. Polega ona na pozwalaniu innym ludziom na naruszanie mojego świata, co w konsekwencji nieuchronnie musi powodować złość, chęć ucieczki albo walki. Tak czy siak zagraża to relacji” – pisze Majewska.
Autorka podkreśla również inną, ciekawą rzecz. Mianowicie, jeśli bliska osoba potrafi konsekwentnie stawiać granice i odmawiać bez tłumaczenia, to umożliwia nam swobodne wyrażanie potrzeb w relacji, wiedząc, że klarowność w komunikacji nie będzie interpretowana jako atak czy zaniedbanie. Ta otwartość i jasność w naszym związku buduje zaufanie, umożliwiając nam trwanie w relacji z poczuciem pewności i akceptacji.
„Wtedy wiem, że gdy mówi „tak”, to dlatego, że chce, a nie z poczucia winy i braku umiejętności odmowy. Nasza relacja trwa od lat i sądzę, że pociąga mnie w niej właśnie poczucie, iż nie muszę odgadywać cudzych granic, bo jeśli je naruszę, dostanę jasny sygnał” – mówi Majewska.
„Kiedy ludzie pokazują ci swoje granice („Nie mogę tego dla ciebie zrobić”), czujesz się odrzucony… Częścią twojej walki jest wytyczenie granic własnej miłości. Tylko wtedy, gdy będziesz w stanie wyznaczyć własne granice, będziesz w stanie uznać, szanować, a nawet być wdzięcznym za granice innych” — Henri JM Nouwen, „Wewnętrzny głos miłości: podróż przez udrękę do wolności”.
Jak nauczyć się stawiać granice w relacjach?
Stawianie granic w relacjach może być wyzwaniem, zwłaszcza jeśli nie jesteśmy do tego przyzwyczajeni lub obawiamy się reakcji innych osób. Od czego zatem zacząć?
Rozpoznaj swoje potrzeby i wartości
Pierwszym krokiem do skutecznego stawiania granic jest zrozumienie swoich własnych potrzeb, pragnień i wartości. Świadomość tego, co jest dla ciebie ważne, ułatwi ci określenie granic w relacjach.
Ucz się mówić „nie”
Nie obawiaj się odmawiać, gdy coś przekracza twoje granice lub nie jest dla ciebie komfortowe. Uczciwe i asertywne wyrażanie swoich potrzeb jest kluczowe dla zachowania zdrowych granic w relacjach.
Bądź konsekwentna
Stawianie granic wymaga konsekwencji. Jeśli raz ustalisz granicę, trzymaj się jej. Nie pozwól, by ktoś przekraczał twoje granice bez konsekwencji.
„Granice nas definiują. Określają, czym jestem, a czym nie jestem. Granica pokazuje mi, gdzie kończę się ja, a zaczyna ktoś inny, co prowadzi mnie do poczucia własności. Granice pomagają nam zatrzymać dobro w środku, a zło na zewnątrz. Wyznaczanie granic nieuchronnie wiąże się z wzięciem odpowiedzialności za swoje wybory. Jesteś tym, który je tworzy” — Henry Cloud, „Granice: kiedy powiedzieć tak, jak powiedzieć nie, aby przejąć kontrolę nad swoim życiem”.
Praktykuj asertywność
Asertywność jest umiejętnością wyrażania siebie w sposób bezpośredni, ale nieagresywny. Ćwicz wyrażanie swoich potrzeb i granic w sposób asertywny, bez obwiniania lub atakowania innych osób.
Bądź konkretna
Kiedy określasz granice, staraj się być jasna i konkretna. Nie pozostawiaj miejsca na niejasności czy interpretacje. Wyraźnie komunikuj, co jest dla ciebie akceptowalne, a co nie.
„Granice wyłaniają się z głębi wnętrza. Wiążą się one z pozbyciem się poczucia winy i wstydu oraz zmianą przekonań na temat tego, na co zasługujemy. W miarę jak nasze myślenie o tym stanie się jaśniejsze, jaśniejsze będą także nasze granice” — Melody Beattie, „Język odpuszczania: codzienne medytacje na temat współuzależnienia”.
Ćwicz samoświadomość
Regularne zastanawianie się nad swoimi uczuciami, potrzebami i granicami, pomoże ci lepiej je rozpoznawać i skuteczniej stawiać.
Poszukaj wsparcia
Jeśli masz trudności z nauką stawiania granic, poszukaj wsparcia w przyjaciołach, rodzinie lub terapeucie. Dyskusje z innymi mogą pomóc ci zrozumieć, co jest dla ciebie ważne i jak skutecznie stawiać granice.
Pamiętaj, że stawianie granic w relacjach to proces, który wymaga praktyki i cierpliwości. Nie zawsze będzie łatwo, ale ważne jest, aby pamiętać o swoich potrzebach i dbać o siebie w relacjach z innymi.
