Kiszonki powstają jako efekt fermentacji mlekowej. Jest to złożony proces, w którego trakcie następuje zmiana cukrów zawartych w warzywach lub owocach na kwas mlekowy. W efekcie zmieniają one nieco swoją barwę i smak, zyskując w zamian cenne właściwości dla zdrowia.
Największą zaletą kiszonek jest obecność bakterii kwasu mlekowego, powstałego w wyniku fermentacji. Z tego powodu kiszonki są cennym probiotykiem, który wzmacnia mikroflorę jelitową, a przez to odporność. Ułatwiają trawienie i wchłanianie składników odżywczych, a dzięki błonnikowi zapobiegają zaparciom, oczyszczają organizm z toksyn, obniżają także poziom cholesterolu we krwi. Warto więc jeść je jak najczęściej, wypijając także wodę powstałą w procesie fermentacji.
Kiszonki warzywne — jak się za nie zabrać?
Mimo tego, że sama fermentacja jest procesem skomplikowanym, samo przygotowanie kiszonek jest już proste i nie wymaga wielkiego zachodu. Do kiszenia należy wybierać warzywa świeże, jędrne, nieuszkodzone, o ładnej skórce. Najlepiej, by pochodziły z uprawy ekologicznej, gdzie rośliny nie są przenawożone — zbyt duża ilość nawozów w warzywach przyspiesza ich psucie. Do tego wybieramy zdrowo wyglądający czosnek, koper i chrzan, jeśli wymaga tego przepis na konkretne kiszonki warzywne. Nie można zapominać również o przygotowaniu ewentualnych przypraw (ziele angielskie, liść laurowy, gorczyca) oraz obowiązkowym dodatku soli. Pod ręką należy mieć odpowiedniej wielkości naczynie kamionkowe, jeśli kisimy na bieżące potrzeby, lub słoiki, gdy kiszonki wstawiamy z myślą o zapasach na zimę. Zarówno kamionkę jak i słoje trzeba umyć i najlepiej wyparzyć, by uniknąć obecności szkodliwych drobnoustrojów, które mogłyby popsuć kiszonki. Dalej postępujemy tak, jak zaleca to dany przepis.
Ogórki kiszone — przepis na kiszonki warzywne
Ogórki kiszone to chyba najbardziej lubiana tradycyjna kiszonka, która od weków gości na naszych stołach. Kiszone ogórki nadają się ot tak, do przegryzienia, na kanapki, do zupy, czy do surówek. Sięgamy po nie często i wyjątkowo chętnie, co wychodzi na zdrowie. Wystarczy wspomnieć, że kiszone ogórki to skarbnica witamin z grupy B, witaminy C i A, fosforu, potasu, wapnia, sodu, żelaza, magnezu, cynku, miedzi, a także błonnika. Kiszone ogórki w 100 gramach dostarczają jedynie 11 kcal.
Ogórki kiszone — składniki:
- ogórki gruntowe,
- czosnek – 1-2 ząbki na słoik
- koper z łodygą i baldachami – 1 sztuka na słoik
- korzeń chrzanu — kilkucentymetrowy kawałek na słoik
- liście czarnej porzeczki lub wiśni (opcjonalnie)
- woda
- sól do przetworów (kamienna) – 1 łyżka na litr wody
Przygotowanie:
- Słoiki umyj, wyparz, pozostaw do obcieknięcia.
- Ogórki umyj, ułóż w słoikach pionowo tak, aby ściśle przylegały do siebie. Czosnek oraz chrzan obierz i wkładaj do każdego litrowego po 2 – 3 ząbki czosnku, kawałek chrzanu, gałązkę kopru z łodygą oraz 2 liście czarnej porzeczki lub wiśni.
- Przygotuj zalewę (mniej więcej 0,5 litra zalewy na 1 litrowy słoik): zagotuj wodę i rozpuść w niej sól (1 czubatą łyżkę soli na 1 litr wody).
- Gorącą zalewą od razu zalej ogórki w słoikach (nie powinny wystawać z zalewy) i od razu zakręć. Krawędź słoika i zakrętka muszą być suche.
- Zostaw słoiki do wystygnięcia, a następnie odłóż je do piwnicy lub innego chłodnego miejsca, bez dostępu promieni słonecznych.
Kiszona kapusta — przepis na kiszonki warzywne
Kiszona kapusta, podobnie jak kiszone ogórki to podstawa polskiej kuchni. Trudno sobie bez niej wyobrazić bigos czy pierożki z kapustą i grzybami. Jest również niezastąpiona w zdrowej zimowej surówce. Kapusta, zarówno biała, jak i czerwona, zawierają wiele cennych dla zdrowia substancji. Zawierają moc witaminy C i A, witaminy E, K, B1, B2, B6, C. Dostarczają również sporo minerałów, takich jak magnez, żelazo, potas, mangan i selen, sód, wapń, siarkę, miedź, cynk, fosfor, fluor, jod. Wg. poniższego przepisu można kisić zarówno białą jak i czerwoną kapustę.
Kapusta kiszona — składniki:
Składniki:
- 3 główki czerwonej kapusty
- 3 łyżki soli kamiennej
- 2-3 duże marchewki — opcjonalnie
Przygotowanie:
- Zdejmij z główek kapusty wierzchnie liście, wyrzuć. Kapustę przekrój na pół i drobno poszatkuj całość, wymieszaj z solą kamienną. Marchew zetrzyj na tarce lub za pomocą robota kuchennego na większe wiórki.
- Kapustę wymieszaj z marchwią i wkładaj do kamiennego garnka warstwami, a każdą następną ugniataj drewnianym tłuczkiem. Na samą górę połóż deseczkę i dociąż kamieniem.
- Garnek postaw w ciepłe miejsce i co jakiś czas usuwaj nadmiar soku, który powstanie. Po kilku dniach przebij ją do samego dna kijem tak, by powstały otwory do samego dna. Nie przykrywaj jej deseczką, zostaw tak na dobę, by nadmiar gazów mógł uciec.
- Po tym czasie przykryj czystą ściereczką, ułóż deskę i kamień, kapustę przenieś w chłodniejsze miejsce na ok. 2-3 tygodnie.
- Gdy kapusta będzie już odpowiednio ukiszona, przełóż ją do wyparzonych słoików i wynieś do piwnicy lub spiżarni.
Kiszone buraki — przepis na kiszonki warzywne
Buraki czerwone (ćwikłowe) znakomicie nadają się do kiszenia, a uzyskiwany z nich kwas buraczany jest niezastąpionym specyfikiem wzmacniającym organizm zimą. Wodę buraczaną warto wypić, a kiszone buraki zjeść na surowo, lub wykorzystać je do surówek, lub zupy. Buraki są cennym źródłem witamin z grupy B, witaminy C, A, K oraz E. Zawierają minerały takie jak: potas, magnez, cynk, żelazo, fosfor, kwasu foliowy. Nie brakuje w nich także błonnika niezbędnego do funkcjonowania układu pokarmowego. Poza tym zawiera wszelkie zdrowotne właściwości, charakterystyczne dla wszystkich kiszonek.
Kiszone buraki — składniki:
- buraki,
- liście laurowe -1-2 na słoik
- ziarna pieprzu – kilka na słoik
- czosnek – 2-3 ząbki na słoik
- sól – 1 łyżka na litr wody
- woda
Przygotowanie:
- Umyj dokładnie buraki, obierz i pokrój na cienkie plastry.
- Buraki wrzuć do wyparzonych słojów i dodaj według uznania: przekrojony na pół czosnek, kilka liści laurowych, ziarna pieprzu.
- Zalej wszystko ciepłą wodą z solą (łyżka soli na litr wody), by buraki znalazły się tuż pod zalewą, słoje zakręć i znieś do piwnicy lub innego, chłodnego pomieszczenia.
Kiszony kalafior — przepis na kiszonki warzywne
Kiszonki z kalafiora, mimo iż są wyjątkowo smaczne i chrupiące, nie cieszą się wielką popularnością. A warto choć raz skusić się na ukiszenie tego warzywa, by przekonać się do jej smaku i zalet dla zdrowia. Kalafior to skarbnica błonnika, witamin z grupy B, witaminy C, K, A, kwasu foliowego, oraz minerałów takich jak: potas, wapń, magnez, a także żelazo, cynk, miedź, jod i fluor. Kiszenie nadaje mu szczególne właściwości dla organizmu, omówione wyżej.
Kiszony kalafior — składniki:
- kalafior
- baldachimy kopru -1 na słoik
- liście chrzanu lub korzeń – 1 kilkucentymetrowy kawałek korzenia lub liść na słoik
- ząbki czosnku – 2-3 ząbki na słoik
- sól kamienna – 1 łyżka na litr wody
- woda
Przygotowanie:
- Umyj kalafior (ilość zgodnie z indywidualną potrzebą) i podziel go na małe różyczki.
- Do każdego wyparzonego słoja włóż 2-3 ząbki czosnku, chrzan i koper. Włóż kalafior.
- Zalej wszystko ciepłą wodą zagotowaną z solą (łyżka soli na litr wody), by różyczki znalazły się tuż pod zalewą, słoje zakręć i znieś do piwnicy lub innego, chłodnego pomieszczenia.
Kiszona marchewka — przepis na kiszonki warzywne
Nawet marchewka znakomicie sprawdza się w roli zdrowej kiszonki. Po fermentacji nabiera przyjemnego, charakterystycznego smaku, pozostając jędrną i chrupiącą. Poza tym marchew obfituje w karotenoidy poprawiające wygląd skóry, witaminy z grupy B, witaminę A , witaminy C, E, H, K. Marchew dostarcza również minerały takie, jak: potas, wapń, sód, magnez, żelazo, siarka, miedź, fosfor, kobalt, mangan oraz błonnik.
Kiszona marchewka — składniki:
- marchew
- ząbki czosnku – 2-3 ząbki na słoik
- ziele angielskie – 3-4 kulki na słoik
- liść laurowy – 1-2 listki na słoik
- baldachim kopru -1 na słoik
Przygotowanie:
- Słoiki umyj, wyparz, pozostaw do obcieknięcia.
- Marchewki umyj, obierz, pokrój w słupki lub na talarki. Ułóż w słoikach tak, aby marchewki ściśle przylegały do siebie. Czosnek obierz i wkładaj do każdego litrowego słoika po 2 – 3 ząbki, dodaj gałązkę kopru z łodygą oraz 2 liście laurowe i 3-4 kulki ziela angielskiego.
- Przygotuj zalewę: zagotuj wodę i rozpuść w niej sól (1 łyżkę soli na 1 litr wody).
- Gorącą zalewą od razu zalej marchewki w słoikach (nie powinny wystawać z zalewy) i od razu zakręć. Krawędź słoika i zakrętka muszą być suche.
- Zostaw słoiki do wystygnięcia, a następnie odłóż je do piwnicy lub innego chłodnego miejsca, bez dostępu promieni słonecznych.