Pszczoły to owady, których pracę doceniamy coraz bardziej i staramy się świadomie postępować tak, by im nie szkodzić. Te niewielkie owady są nie tylko pracowite, ale także bardzo pożyteczne, w dodatku nie atakują same z siebie. Pszczoły wymagają wsparcia, ponieważ stale zmniejszająca się ich populacja przyniesie tragiczne konsekwencje dla ludzi.
Pszczoły — co warto o nich wiedzieć?
Niewielkich rozmiarów pszczoły są owadami błonkoskrzydłymi, których przedstawiciele dorastają od 7 do 18 mm długości. Mimo iż kojarzymy je przede wszystkim z czarno-żółtymi pasami, mogą mieć różne zabarwienie — od jednolicie czarnego, po żółto-pomarańczowe. Budowa ciała pszczół jest dość krępa. W przeciwieństwie do os pszczoły są łagodnymi stworzeniami, które nie atakują bez powodu. Jeżeli jednak zdarzy się atak, żądło pszczoły posiadające niewielkie haczyki wbija się w skórę. Gdy atakująca pszczoła wyciąga je ze skóry, wyszarpuje przy okazji część własnego wnętrza i umiera.
Zarówno larwy, jak i dorosłe pszczoły, żywią się pyłkiem kwiatowym, spadzią i nektarem. Pobierając dla siebie pożywienie, pszczoły zapylają jednocześnie rośliny, które odwiedzają. Dzięki temu możliwe jest wytworzenie się owoców. Mało kto wie, że tym pracowitym owadom zawdzięczamy aż 1/3 całości żywności na świecie.
Fot. iStock
Pszczoły — miodne, murarki
W Polsce można napotkać aż 470 gatunków pszczół, ale tylko jeden gatunek — pszczoła miodna — produkuje miód, więc hodowana jest w ulach.
Pszczoła miodna
Pszczoły miodne mają charakterystyczny wygląd — ich tułów pszczoły jest brunatno-żółty i pokryty gęstymi włoskami. Pszczoły miodne żyją w rodzinie pszczelej, na której czele stoi królowa (matka), osiągająca od 17 do 22 mm długości. W hierarchii tuż pod nią znajdują się bezpłodne robotnice mierzące od 13 do 15 mm, a także trutnie, czyli samce od długości ciała od 14 do 16 mm.
W jednej rodzinie pszczół może znajdować się aż kilkadziesiąt tysięcy owadów. Królowa co prawda nie wykonuje żadnych prac, ale odpowiada za ciągłość rodziny i składa ponad 200 000 jaj rocznie. Z kolei robotnice są najbardziej liczne (nawet 80.000 osobników w jednej rodzinie) i to one pracują, przynosząc pyłek i nektar, ale również wodę. Dzięki nim powstają takie produkty jak miody, pyłki, pierzga oraz wosk. Trutnie z kolei to samce, które obrosły sławą leni, jednak również pełnią pożyteczną funkcję w ulu, zapewniając królową.
Fot. iStock/pszczoły
Pszczoła murarka
Dziko żyjące pszczoły prowadzą raczej samotny tryb. Mimo że nie dają miodu, są pożyteczne, ponieważ zapylają różne gatunki roślin, nie stwarzając przy tym zagrożenia dla człowieka. Przykładem takich dzikich pszczół jest czesto spotykana pszczoła murarka jest często spotykana murarka. Pszczoły murarki to aż 18 gatunków pszczół. Najczęściej spotykana jest murarka ogrodowa, indywidualistka żyjąca w koloniach, ale niewymieniająca informacji z innymi pszczołami. Murarki to pszczoły średniej wielkości — samce osiągają 8-10 mm, a samice 10-12 mm długości, o rdzawym ubarwieniu. Można podjąć się ich hodowli we własnym ogrodzie, stawiając specjalne domki dla murarek. Pszczoły murarki nie bronią swojego gniazda, a obecność człowieka jest temu owadowi raczej obojętna.
Fot. iStock/pszczoły
Pszczoły w ogrodzie — jak pomóc im przetrwać?
Mimo tego, że pszczoły są niezwykle ważne dla przyrody i pożyteczne z punktu widzenia ludzi, ich przyszłość jest niepewna. Szacuje się, że blisko 1 gatunkowi pszczół na 10 istniejących grozi wyginięcie. Liczebność pszczół maleje na całym świecie już od 60 lat. Najpewniej wpływ mają na to:
- choroby i pasożyty pszczół;
- niedobory składników odżywczych;
- intensyfikacja rolnictwa;
- stosowanie silnych środków chemicznych;
- likwidacja nieużytków, kwitnących łąk oraz mniejsza ilość ogródków przydomowych.
W takich sytuacjach pszczołom brakuje pokarmu oraz ochrony. Nie da się ukryć, że zmiana klimatu, która wpływa na czas kwitnienia roślin, także ogranicza dostępność pokarmu dla pszczół.
Rośliny przyjazne pszczołom
Aby pomóc pszczołom w ich pracy i wesprzeć populację, warto we własnym ogrodzie zasadzić rośliny, które będą im sprzyjały. Niezwykle istotne jest sadzenie roślin miododajnych, które są nie tylko kolorowe, ale i pachnące, przyciągające owady. W przydomowym ogrodzie sprawdzą się rośliny takie jak róże, lilie, astry, dalie, orliki, fiołki, prymulki, krokusy, rozchodniki. Przydatne pszczołom są także krzewy takie jak na przykład ligustr, czy berberys. Można sadzić drzewa i krzewy owocowe, np. porzeczki, borówki, jabłonie, grusze, wiśnie, śliwy, z których skorzystają nie tylko owady, ale także ludzie. Pszczoły, zarówno murarki jak i miodne, nie gardzą również ziołami: szałwią, melisą, bazylią, czy miętą i także lawendą. Co więcej, większość ziół i kwiatów można hodować na własnym balkonie lub tarasie, tworząc przestrzeń przyjazną pszczołom.
Fot. iStock/domek dla pszczół
Warto pomyśleć o stworzeniu poideł dla pszczół i innych owadów. Wystarczy położyć niewielki płaski pojemniczek wypełniony wodą i kamyczkami, na których będą przysiadały owady latające. Dostępne są także gotowe domki dla owadów, które mogą stać się dla nich bezpiecznym schronieniem. Bezwzględnie należy unikać stosowania środków chemicznych do zwalczania szkodliwych owadów, takich jak na przykład mszyce. Niestety chemia truje nie tylko szkodniki, ale także pszczoły i inne pożyteczne owady.
