Nasturcja to roślina, której nie brakuje w ogrodach, na trasach i balkonach. Od lat cieszy się powodzeniem, ponieważ nie można jej odmówić żywotności i uroku, w dodatku można ją jeść. Piękne kwiaty w rożnych odcieniach pomarańczy i czerwieni oraz okrągłe, soczyście zielone liście cieszą cały letni sezon. Jakiej pielęgnacji wymaga nasturcja i jakie odmiany najlepiej zasadzić?
Nasturcja niegdyś kojarzyła się z wiejskimi ogródkami, często wspinając się po drewnianych ogrodzeniach. Z biegiem czasu jednak przestała być kojarzona z sielskimi obrazami i zdobi tarasy oraz balkony dużych miast.
Nasturcja – charakterystyka
Do Europy nasturcja przywędrowała w XVI wieku, z Ameryki Środkowej i Południowej, gdzie jest dziko rosnącą rośliną. U nas jest uprawiana jako jednoroczna roślina, wysiewana z nasion w marcu lub kwietniu, kwitnąca aż do jesieni. Im jesień cieplejsza, tym dłużej utrzymują się kwiaty nasturcji.
Fot. iStock
Roślina ta charakteryzuje się okrągłymi ciemnozielonymi liśćmi na wąskich łodyżkach. Zazwyczaj od czerwca wśród liści pokazują się piękne kwiaty w żywych kolorach – beżu/jasnej żółci, pomarańczy, czerwieni i bordo. Są również odmiany o kwiatach dwubarwnych lub ozdobnych zielona-białych liściach. Kwiaty są typowe dla nasturcji i trudno je pomylić z innymi roślinami – mają pięć płatków i ostrogę.
Fot. iStock
Nasturcja – odmiany
W sprzedaży dostępne są liczne odmiany, które spełniają różne wymagania. Można wybierać w kilku wariantach kolorystycznych oraz wielkości i sposobu wzrostu tych roślin.
Nasturcja pnąca (większa)
Nasturcja pnąca (większa, Tropaeolum majus) wypuszcza długie i gładkie pędy, które znakomicie pną się nawet do wysokości 4 metrów po różnego typu podporach, tworząc kwiecisty parawan. Kwiaty przybierają kształt otwartego kielicha o średnicy około 7cm. Kwiaty są w kolorze żółci, pomarańczy i czerwieni. Roślina wytwarza duże, tarczowate jasnozielone liście.
Fot. iStock
Nasturcja niska/karłowa
Popularna nasturcja niska/karłowa (Tropaeolum majus nanum) osiąga wysokość od 20 do 30 centymetrów, więc sprawdzi się jako roślina balkonowa do doniczek lub wiszących pojemników. Kwiaty wyglądem przypominają kielichy i osiągają średnicę ok. 5 centymetrów. Liście są tarczowate, zielone, osiągają średnicę ok. 7 cm. Niektóre odmiany mają tarczowate, zielone liście mogą mieć łagodnie falowane brzegi i marmurkowy deseń. Do najpopularniejszych odmian należą ‘Lady Bird’, ‘Alaska’, ‘Mahogany Jewel’.
Fot. iStock
Nasturcja kanaryjska
Nasturcja kanaryjska (Tropaeolum peregrinum) zwana również nasturcją włóczęgą, to pnącze dorastające do 4 metrów wysokości, szeroko się rozrasta. Roślina dzięki czepnym liściom nadaje się do obsadzenia ścian i pergoli, po których się pnie. Jej liście są ciemnozielone, klapowane liście o okrągłych krawędziach, natomiast kwiaty są szerokie na ok 2,5 cm, o wyrazistym, jasnożółtym kolorze.
Nasturcja – uprawa, nasiona
Nasturcja jest rośliną niekłopotliwą w pielęgnacji. Służy jej podłoże mniej żyzne i przepuszczalne. W uprawie doniczkowej należy zapewnić nasturcji odpowiedni drenaż, np. stosując na dnie doniczki warstwę keramzytu. Roślina nie potrzebuje zasilania nawozami. W przypadku zbyt dużej ilości skladników odżywczych, cała siła nasturcji pójdzie w rozwój liści, kosztem pięknych kwiatów. Nasturcja lubi stanowiska słoneczne i zacienione. Roślina wymaga regularnego podlewania w czasie letnich upałów. Rośliny niedostatecznie nawodnione będą bardziej narażone na atak szkodników takich jak mszyce. Jednak podlewać należy z głową – przelewanie nasturcji spowoduje żółknięcie jej liści. Pnącym odmianom nasturcji należy zapewnić podpory dla ich długich pnącz, na których utworzą gęsty kobierzec o bardzo ładnym wyglądzie. Taka kwietna „zasłona” znakomicie sprawdzi się na balkonie nie tylko na balustradzie, ale rozpięta na sznurach czy pergoli, osłoni od sąsiadów.
Fot. iStock
Nasturcja – nasiona
Nasturcja wydaje owoce (nasiona) podobne do żebrowanych orzeszków, dojrzewające od sierpnia do września. Najpierw owoce są zielone, następnie stają się jasnobrązowe i pomarszczone. Wyłuskane nasiona po oczyszczeniu przechowuje się w papierowych torebkach, w przewiewnym miejscu. W okolicy koło połowy maja można je wysiać bezpośrednio do gruntu, gdzie po ok. 2 tygodniach kiełkują.
Nasturcja – choroby
O ile nasturcja nie ma wielkich wymagań dotyczących pielęgnacji, trzeba szczególną uwagę zwracać na to, czy nie pojawiają się na niej różne owady. Nasturcje bywają smacznym kąskiem dla mszyc, przędziorków, a w ogrodzie także dla gąsienic motyli i ślimaków. W razie wystąpienia szkodników warto najpierw zastosować naturalne sposoby walki z nimi, zanim sięgniemy po chemię, która może szkodzić nasturcji. Dotknąć ją może także mączniak prawdziwy – grzyb, który kradnie z rośliny substancje pokarmowe i wodę, prowadząc do jej obumarcia.
Nasturcja w kuchni i w medycynie ludowej
Nasturcje są jadalne – owoce, liście i kwiaty mają swoje zastosowanie w kuchni. Kwiaty i liście o zaskakującym, pikanym smaku można dodawać do kanapek i sałatek. Zmiksowane liście z orzechami i oliwą z oliwek stworzą zielone, pikantne pesto do makaronu lub na kanapki. Zielone owoce nasturcji można zamarynować jak kapary. Co więcej, roślina ma również właściwości lecznicze. Świeże liście i kwiaty nasturcji wykorzystuje się do nalewek lub maceratów. Można także zrywać i suszyć roślinę w sierpniu/wrześniu.
Fot.iStock/ sałatka z nasturcją
Nasturcja zawiera witaminę C, glikozyd gorczyczny, organiczne związki siarki oraz sole potasu. To także roślinny antybiotyk, wykazujący działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Można ją stosować wewnętrznie przy przeziębieniu i mokrym kaszlu. Nasturcja reguluje trawienie, przyspiesza metabolizm, działa moczo- i żółciopędnie. Stosowana zewnętrznie jako napar leczy trądzik i łojotok, przyspiesza gojenie się ran. Zastosowana w płukankach wzmocni wypadające włosy.
