Tętno spoczynkowe może wiele powiedzieć o formie każdego z nas — im niższy puls w spoczynku, tym lepiej dla organizmu. Ta informacja jest pomocna dla określenia jakości pracy serca, wyłapania pewnych odchyleń, które mogą niepokoić. Warto wiedzieć jak wygląda norma tętna spoczynkowego dla osób dorosłych i dzieci. O czym świadczy tętno spoczynkowe wysokie i niskie?
Tętno spoczynkowe — co to jest?
Tętno, zwane także pulsem, jest odzwierciedleniem częstotliwości bicia serca i powstaje na skutek przepływu fali krwi przez tętnice. Z kolei tętno spoczynkowe wskazuje na ilość uderzeń serca podczas odpoczynku i jest najniższą wartością w ciągu dnia (niższą o około 20 uderzeń w porównaniu do tętna dziennego). Aby poznać jego wartość, należy zmierzyć ilość uderzeń serca w ciągu minuty, minimum po 5 minutach odpoczynku w pozycji siedzącej, najlepiej po około 10 minut po zakończeniu aktywności. Warto zrobić to z rana, tuż po przebudzeniu, zanim wstaniemy z łóżka.
Fot. iStock
Bez problemu pomiar można dokonać samodzielnie — metoda jest prosta. Przyłóż dwa palce do miejsca z przebiegającą tętnicą, najlepiej do szyjnej wewnętrznej — z boku, wyczuwalnej po obu stronach szyi, nieco poniżej żuchwy, i policz ilość uderzeń serca w ciągu 60 sekund. Możesz to zrobić także licząc uderzenia przez 15 sekund i mnożąc wynik razy 4, co pozwoli obliczyć ilość uderzeń serca na minutę. Możesz również skorzystać z ciśnieniomierza z funkcją pomiaru pulsu, wykorzystać zakładany na palec pulsoksymetr, albo noszony na nadgarstku zegarek sportowy z funkcją mierzenia pulsu.
Tętno spoczynkowe — o czym nam mówi?
Tętno spoczynkowe u dorosłych i u dzieci ma ustaloną normę, która pozwala zauważyć pewne odchylenia w górę lub dół. Mogą być one wartościową informacją o stanie zdrowia, ale nie należy traktować ich niczym wyroczni. Przeciętnie puls u osoby dorosłej wynosi 60-70 uderzeń na minutę, a im niższe tętno spoczynkowe, tym lepiej dla serca. Niższy puls to „oszczędzanie” serca, które nie musi się aż tak bardzo napracować, aby przetoczyć tę samą ilość krwi, oraz szansa na obniżenie ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia, zawału serca i udaru mózgu. Ryzyko to wzrasta, gdy serce w spoczynku uderza z częstotliwością powyżej 80 uderzeń na minutę. Najczęściej wysokie tętno spoczynkowe obserwują u siebie osoby, które unikają aktywności fizycznej, natomiast sportowcy regularnie trenujący mogą pochwalić się znacznie niższym tętnem, nawet na poziomie mniej niż 40, a niekiedy nawet 30 uderzeń na minutę. Niskie tętno oznacza lepszą wydolność serca.
Fot. iStock
Tętno spoczynkowe — norma wg wieku
Tętno spoczynkowe i jego norma u zdrowych ludzi jest zależna od wieku:
- w przypadku niemowląt norma wynosi ok. 130 uderzeń na minutę;
- u dzieci puls wynosi ok. 100 uderzeń na minutę;
- normę dla młodzieży ustalono na 85 uderzeń na minutę;
- u osób dorosłych tętno spoczynkowe i jego norma to ok. 70 uderzeń na minutę;
- u osób starszych prawidłowy puls powinien wynosić ok. 60 uderzeń na minutę.
Widać tu pewną zależność. Im organizm młodszy, tym wyższe jest tętno. Z upływem lat ilość uderzeń serca na minutę się obniża, osiągając normę o połowę niższą niż w czasach niemowlęctwa.
Fot. iStock
Tętno spoczynkowe zbyt wysokie i za niskie
W wielu przypadkach pomiar tętna spoczynkowego daje wynik zbyt wysoki, lub zbyt niski. Może być kilka różnych przyczyn tego stanu rzeczy, czego nie należy ignorować.
Zbyt wysokie tętno
Wysokie tętno spoczynkowe może być związane z przetrenowaniem, przyjmowaniem leków, odwodnieniem organizmu, infekcją lub wysoką gorączką. Na wysokie tętno wpływają także używki — palenie papierosów, picie alkoholu, dużych ilości kawy, oraz napojów pobudzających (zielona herbata, yerba mate, napoje energetyczne). Niewłaściwa dieta i brak aktywności fizycznej, również mogą znaleźć odzwierciedlenie w wyższym tętnie. Negatywny wpływ na tętno mają również sytuacje stresowe oraz przeżywanie silnych emocji, zarówno tych dobrych, jak i negatywnych. Zbyt wysokie tętno w spoczynku może powodować choroby takie jak: nadczynność tarczycy, niewydolność serca, niewydolność układu oddechowego, niedociśnienie, niedocukrzenie lub anemię.
Niskie tętno
Niskie tętno spoczynkowe jest właściwe dla sportowców. U innych osób, prowadzących bierny, niehigieniczny tryb życia może oznaczać kłopoty. Zbyt niskie tętno może wiązać się z wadami w budowie serca, chorobami metabolicznymi, wysokim ciśnieniem śródczaszkowym lub niedotlenieniem.
Zarówno zbyt wysokie, jak i zbyt niskie tętno warto mówić z lekarzem rodzinnym. Może on zlecić wykonanie potrzebnych badań lub wypisze skierowanie do odpowiedniego specjalisty.
