Rak wątroby jest podstępną chorobą, która najczęściej wykrywana jest za późno. Dzieje się tak, ponieważ objawy pojawiają się najczęściej wtedy, gdy nowotwór jest już zaawansowany. Warto wiedzieć, jak rozwija się rak wątroby, w jaki sposób można go wykryć, oraz na czym polega leczenie i jakie daje rokowania?
Rak wątroby — co to jest?
Wątroba jest niezwykle ważnym organem, który odpowiada za wiele kluczowych dla organizmu funkcji. W dużym skrócie można wymienić przede wszystkim jej rolę w procesie metabolizowania substancji wchłanianych z układu pokarmowego, oczyszczanie organizmu z toksyn, a także magazynowania glikogenu, będącego źródłem energii. To nie wszystkie jej role, zatem nie dziwi, że człowiek nie jest w stanie dobrze funkcjonować bez zdrowej wątroby. Tymczasem, obok marskości wątroby, mogą pojawiać się inne, zagrażające życiu choroby wątroby. Do jednym z najgroźniejszych należy rak wątroby.
Fot. iStock/Rak wątroby
Rak wątroby może być pochodzenia pierwotnego (pochodzić z tkanek znajdujących się w wątrobie) lub rozwinąć się w efekcie przerzutów z innych narządów, w których rozwinął się nowotwór. Przerzuty do wątroby są częstsze niż rak pierwotny, z powodu jej bogatego ukrwienia, które ułatwia komórkom nowotworowym rozsiewanie. Większość guzów pierwotnych rozwija się w wątrobie marskiej, bardzo rzadko natomiast w zdrowej wątrobie (wyjątkiem jest tu niezwykle rzadko występujący rak włóknistoblaszkowy, dotykający głównie młode osoby).
Wśród pierwotnych nowotworów wątroby najczęściej spotykamy dwa jego rodzaje:
- rak wątrobowokomórkowy (ok. 90%) — rozwija się on z hepatocytów (tworzą główną masę miąższu wątroby), jako lity, unaczyniony guz, otoczony łącznotkankową torebką;
- rak wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych — pochodzi z błony śluzowej dróg żółciowych. Zazwyczaj występuje u osób powyżej 60 roku życia, częściej u kobiet niż u mężczyzn.
W Polsce rocznie diagnozuje się około 2000-3000 nowych przypadków raka wątroby.
Rak wątroby — przyczyny rozwoju choroby
Rak wątroby może mieć różne przyczyny rozwoju. W większości przypadków za rozwój nowotworów wątroby odpowiada aż w ok. 80% marskość wątroby. Do marskości dochodzi zazwyczaj w efekcie przewlekłego zapalenia wątroby, których przyczyną są infekcje wirusami zapalenia wątroby typu B i C, lub niszczenie wątroby na skutek wieloletniego nadużywania alkoholu. Gdy rozwija się marskość, zdrowy miąższ zastępowany jest nieprawidłowymi komórkami rozwijającymi się w wątrobie.
Fot. iStock
Do innych przyczyn raka wątroby należą:
- nadużywanie alkoholu;
- palenie papierosów;
- dieta sprzyjająca rozwojowi cukrzycy, insuliooporności, otyłości, stłuszczeniowej choroby wątroby;
- spożywanie produktów z pleśnią (zawierają szkodliwe dla wątroby aflatoksyny, substancje wytwarzane przez grzyby);
- nadmiar żelaza w organizmie;
- przyjmowanie hormonów sterydowych lub terapii hormonalnej opierającej się na estrogenach.
Rak wątroby — objawy
Rak wątroby objawy daje dopiero wtedy, gdy choroba jest już zaawansowana. Dzieje się tak, ponieważ wątroba posiada możliwość regeneracji, a nawet uszkodzona, dopóki może, podtrzymuje swoje funkcje. Wczesne wykrycie raka wątroby zdarza się bardzo rzadko, najczęściej podczas diagnozowana zupełnie innych chorób. Gdy pojawiają się pierwsze objawy, rak wątroby zazwyczaj rozwija się już od dłuższego czasu w organizmie.
Rak wątroby — objawy choroby:
- żółtaczka;
- nudności;
- bóle brzucha;
- wzdęcia;
- spadek masy ciała;
- ogólne zmęczenie;
- ból w prawym podżebrzu;
- guz wyczuwalny przez skórę pod prawym łukiem żebrowym;
W przypadku zaawansowanego raka wątroby mogą pojawiać się smoliste stolce i wymioty przypominające fusy, które są wynikiem krwawienia do górnego odcinka przewodu pokarmowego. U pacjentów można zaobserwować także zaburzenia krzepliwości krwi, hipoglikemię (obniżony poziom glukozy we krwi), zmniejszenie ilości albuminy we krwi, lub zaburzenia hormonalne.
Fot. iStock
Rak wątroby — diagnozowanie i leczenie
Jeśli u pacjenta pojawią się objawy, które może powodować rak wątroby, konieczna jest szczegółowa diagnostyka. W tym przypadku lekarze mają do dyspozycji zarówno badania obrazowe, jak i badania laboratoryjne. Do badań obrazowych zalicza się: badanie USG jamy brzusznej, a dla uzyskania pełnego rozpoznania, pacjent kierowany jest na tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. Lekarze mają do dyspozycji także badanie PET, które może wykazać, czy poza wątrobą obecne są guzy lub przerzuty.
Badania wykonane z krwi uzupełniają obraz choroby. Należą do nich: oznaczenie poziomu enzymów wątrobowych (ALT, ASPAT, bilirubiny, fosfatazy alkalicznej), stężenia albumin i protrombiny. Dodatkowym badaniem u osób z podejrzeniem złośliwego guza wątroby, jest badanie stężenia α-fetoproteiny (AFP), które jest zwiększone u części chorych na raka wątrobowokomórkowego. W niektórych przypadkach może być konieczna biopsja wątroby.
Leczenie raka wątroby
Podstawę leczenia stanowi chirurgiczne usunięcie guza, co możliwe jest jedynie u pacjentów we wczesnym stadium choroby. Według statystyk jedynie 30% pacjentów kwalifikuje się do operacyjnego usunięcia guza. U nielicznych pacjentów chorych na raka wątrobowokomórkowego można przeprowadzić przeszczepienie wątroby. Jeśli u pacjenta zmiany w wątrobie są mniejsze niż 2 cm, można zastosować radioablację, jako metodę alternatywną dla operacji. Istnieje także kilka innych metod leczenia raka wątroby (m.in.: chemioterapia, radioterapia, wstrzyknięcie alkoholu do guza), jednak ich zastosowanie jest uzależnione od stadium choroby.
Rak wątroby a rokowania
Ponieważ zaawansowany rak wątroby daje częste przerzuty do węzłów chłonnych, nerek, płuc, mózgu, czy kości, efekty leczenia bywają niedostateczne. Najlepsze efekty przynosi leczenie pacjentów w początkowym stadium. Przeżywalność minimum 5 lat w tym przypadku osiąga ponad 90% chorych. U chorych w stadium zaawansowanym, z przerzutami, przeżywalność wynosi ok. 10 miesięcy.
