Rak szyjki macicy to podstępna choroba, która może rozwijać się latami bez żadnych oznak. Dlatego tak ważne jest, by kobiety miały świadomość, co przyczynia się do rozwoju raka szyjki macicy i co można zrobić, by chronić zdrowie i życie. Każda kobieta powinna wiedzieć, czym jest rak szyjki macicy, jakie objawy powoduje, w jakim wieku można zachorować, a także jak się przed nim chronić.
Rak szyjki macicy — dlaczego jest tak niebezpieczny?
Rak szyjki macicy jest nowotworem złośliwym narządu rodnego kobiety. Rozwija się w szyjce macicy, która pełni ważne funkcje. Przede wszystkim ma ona na celu utrzymanie w macicy rozwijającego się płodu, poprzez zamknięcie kanału szyjki. Poza tym dzięki szyjce macicy rośnie zabezpieczenie przed infekcjami, stanowi ona również drogę ucieczki krwi menstruacyjnej, oraz umożliwia plemnikom dotarcie do komórki jajowej. Bardzo ważną funkcję szyjka macicy pełni także podczas orgazmu.
Rak szyjki macicy jest drugim pod względem występowania nowotworem kobiet. Częściej kobiety chorują jedynie na raka piersi. Najwięcej zachorowania odnotowuje się pomiędzy 45 a 59 rokiem życia, ale nie znaczy to, że młodsze lub jeszcze starsze kobiety nie chorują. W ciągu roku na raka szyjki macicy zapada ok. 500 000 kobiet, przy czym połowa z nich umiera. Polska jest krajem, w którym śmiertelność z tego powodu jest wysoka, ponieważ kobiety często rezygnują z korzystania z badań profilaktycznych.
Rak szyjki macicy rozwija się po cichu i powoli, a gdy daje już wyraźne objawy, późna diagnoza często odbiera kobietom szansę na skuteczne leczenie.
Fot. iStock/Rak szyjki macicy
Rak szyjki macicy — czynniki ryzyka
Przyczyn rozwoju raka szyjki macicy jest kilka. Niektóre z nich szczególnie predysponują do rozwoju tej niebezpiecznej choroby.
Wirus HPV (wirus brodawczaka ludzkiego)
Wirus HPV może być niebezpieczny dla zdrowia narządu rodnego. Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez stosunek płciowy, a także w wyniku bezpośredniego kontaktu ze skórą nosiciela wirusa. Warto rozważyć dostępne szczepienia, które zmniejszają ryzyko infekcji wirusem HPV o ponad 75%.
Palenie papierosów
Palenie papierosów i wdychanie dymu nikotynowego, w którym jest dużo substancji smolistych, wpływa na rozwój wielu nowotworów.
Stosowanie doustnych hormonalnych środków antykoncepcyjnych
Stosowanie dłużej, niż 5 lat z rzędu, doustnych hormonalnych środków antykoncepcyjnych może zwiększać prawdopodobieństwo zachorowania na raka szyjki macicy.
Posiadanie wielu partnerów seksualnych
Do innych czynników ryzyka należy wcześnie rozpoczęcie współżycie, a także duża liczba partnerów seksualnych i seks bez zabezpieczeń (możliwość zakażenia HPV). Duża liczba porodów także może mieć wpływ na zwiększenie ryzyka rozwoju raka szyjki macicy.
Infekcje narządu rodnego
Przebycie infekcji intymnych, takich jak chlamydioza, rzeżączka, opryszczka, cytomegalia, również wpływa na zwiększenie ryzyka rozwoju nowotworu układu rodnego.
Fot. iStock
Rak szyjki macicy — objawy
Od samego początku kobieta może nie zauważyć, że dzieje się coś bardzo złego. Przez długi czas, wręcz przez lata, może nie być żadnych wyraźnych objawów nieprawidłowości. To właśnie z tego powodu tak ważne jest wykonywanie cytologicznego badania, które jest bezbolesne, szybkie i umożliwia rozpoznanie nawet 80% wczesnych postaci rozwijającego się raka.
Dopiero gdy kobieta choruje poważniej, rak szyjki macicy wchodzi w wyższe stadium, mogą pojawiać się niepokojące już objawy takie jak:
- krwawienia i krwiste plamienia między miesiączkami lub/i po stosunku;
- obfite, często bardzo brzydko pachnące upławy;
- odczuwanie bólu, który jest najczęściej jednym z ostatnich objawów raka szyjki macicy.
Rak szyjki macicy w zaawansowanych postaciach często nacieka na odbytnicę, pęcherz moczowy, daje także przerzuty do dalej położonych narządów lub węzłów chłonnych. Wtedy do objawów dołączają inne, niespecyficzne. Np. w przypadku nacieku na pęcherz może dojść do pojawienia się krwi w moczu, uczucie parcia na mocz, a nawet do utraty kontroli nad pęcherzem moczowym.
Rak szyjki macicy — profilaktyka
Profilaktyka raka szyjki macicy jest niezwykle ważna, ponieważ proste badania odgrywają niezwykle ważną rolę w wyłapywaniu już początkowych nieprawidłowości. Najważniejsza jest wspomniana wcześniej cytologia szyjki macicy, którą należy wykonywać regularnie, co 3 lata, a w razie wskazań wcześniej. Często także stosuje się badanie nosicielstwa wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), który predysponuje do rozwoju raka szyjki macicy. Lekarze zachęcają także do szczepienia przeciwko wirusowi HPV, ale powinny je przyjmować dziewczynki do 12 roku życia.
Jeżeli pojawiają się jakiekolwiek wątpliwości z powyższych badań, lekarz może wykonać kolonoskopię szyjki macicy, dzięki czemu może zobaczyć specjalnym mikroskopem zmiany pojawiające się na szyjce. Jeśli jest taka konieczność, może także pobrać od razu niewielkie wycinki nabłonka.
Fot. iStock
Rak szyjki macicy a dysplazja
Lekarze ginekolodzy często stwierdzają u swoich pacjentek dysplazję szyjki macicy. Dysplazja szyjki macicy określana jest mianem stanu przedrakowego i jest wynikiem infekcji wirusem HPV. Jest to nieprawidłowość w rozwoju komórek nabłonka szyjki macicy mogące prowadzić do rozwoju raka. Takie zmiany wymagają leczenia, które pozwoli kobiecie zachować zdrowie.
Rak szyjki macicy — leczenie
Lekarze dobierają metodę leczenia do indywidualnej sytuacji pacjentki i stopnia zaawansowania nowotworu. Gdy nowotwór nie jest duży (o średnicy mniejszej niż 4 cm, nieprzekraczający szyjki macicy), najlepsze wyniki daje operacyjne usunięcia guza. W bardzo wczesnych stopniach zaawansowania zazwyczaj usuwa się samą szyjkę macicy i węzły chłonne miednicy, co pozwala na donoszenie w przyszłości ciąży. Najczęściej proponuje się pacjentkom radykalne wycięcie macicy z usunięciem węzłów chłonnych miednicy.
W przypadku zaawansowanego, nieoperacyjnego stadium proponowane jest leczenie raka szyjki macicy radioterapią i chemioterapią. Im wcześniej wykryty rak szyjki macicy, tym lepsze rokowania podczas leczenia. Według statystyk w 1. stopniu zaawansowania choroby istnieje 90% szans na wyleczenie. Przy leczeniu radioterapią 3. stopnia zaawansowania, ok. 30–40% chorych przeżywa 5 lat. Pojedyncze przypadki wyleczenia zdarzają się nawet w 4. stopniu choroby.
