W walce z sepsą decydujące znaczenie ma wiedza. Po pierwsze, na temat objawów, ponieważ ze względu na błyskawiczny przebieg, zwłaszcza sepsy meningokokowej, szybkie rozpoznanie jest kwestią życia i śmierci[i]. Po drugie, na temat profilaktyki, ponieważ dzięki szczepieniom zagrożeniu można zapobiegać – z okazji przypadającego 13 września Światowego Dnia Sepsy przypominają organizatorzy kampanii edukacyjnej Wyprzedź meningokoki! Liczy się czas.
Eksperci przypominają, że większa zapadalność na sepsę o podłożu bakteryjnym (pneumokokowym lub meningokokowym) ma miejsce w okresie jesienno-zimowym. Wiąże się to ze wzrostem infekcji wirusowych (np. przeziębienia, grypy), które uszkadzając nabłonek dróg oddechowych, torują drogę bakteriom[xii].
Czym jest sepsa?
Sepsa jest reakcją organizmu na zakażenie, prowadzącą do zaburzeń czynności podstawowych narządów. Dochodzi do niej, gdy organizm nie potrafi szybko i sprawnie opanować rozwoju zakażenia. Prowadzi to do uszkodzenia tkanek i organów[xiii].
Mało charakterystyczne objawy sepsy
Z początku przypomina przeziębienie lub grypę. Objawy te są powodem, dla którego jest ona często późno rozpoznawana, co ma bezpośredni wpływ na rokowanie. Jakie objawy mogą świadczyć o sepsie?[xiv]
- Gorączka lub hipotermia
(obniżenie temperatury ciała), - Przyspieszenie akcji serca (tachykardia),
- Zimne kończyny,
- Przedłużony powrót kapilarny (powrót kapilarny to czas po jakim uściśnięta opuszka palca pod paznokciem na powrót staje się różowa)
- Przyspieszony oddech,
- Bóle kończyn,
- Bóle brzucha, wymioty, czasami biegunka,
- Senność, zaburzenia świadomości,
- Krwotoczna wysypka – nie zawsze występuje i nie od razu.
ZŁY STAN OGÓLNY
W przypadku podejrzenia sepsy należy chorego jak najszybciej zawieźć do szpitala!
Eksperci podkreślają, że dzieci w Polsce w pierwszej kolejności powinny być szczepione przeciw meningokokom typu B[vii], które wywołują najwięcej przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej (występuje pod postacią sepsy i/lub sepsy z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych[viii]) zarówno w 1. roku życia (77 proc.), jak i w całym społeczeństwie (66 proc.)5. To meningokoki typu B wywołały sepsę u syna Katarzyny Michalskiej, która po tym wydarzeniu zaszczepiła przeciw tym bakteriom Maćka i drugie dziecko (przechorowanie nie daje trwałej odporności[ix]).
Szczepienia przeciw meningokokom są w Polsce zalecane, co oznacza, że są odpłatne. Szczepionka przeciw meningokokom typu B, wytworzona nowoczesną technologią odwrotnej wakcynologii, jest w Europie dostępna od 2014 roku[x]. Możliwość bezpłatnego szczepienia mają dzieci w Wielkiej Brytanii, Irlandii, we Włoszech i na Litwie[xi]. Szczepienia przeciw pozostałym bakteriom otoczkowym wywołującym sepsę, tj. pałeczce hemofilnej typu b i pneumokokom, są w Polsce obowiązkowe (kolejno od 2007 i 2017 roku), a więc bezpłatne4.
[i] https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/202939,sepsa-u-dzieci-rozpoznawanie-i-postepowanie (09.2019)
[ii] Kubler A., Adamik B., Ciszewicz-Adamiczka B., Ostrowska E., Severe sepsis in intensive care units in Poland – a point prevalence study in 2012 and 2013, Anaesthesiology Intensive Therapy, 2015, vol. 47, no 4, 315-319
[iii] www.world-sepsis-day.org (09.2019)
[iv] http://www.psse.czest.pl/oz/program-meningokoki-sepsa-pytania.pdf
[v] http://koroun.edu.pl/wp-content/uploads/2019/05/ICHM2018.pdf (09.2019)
[vi] WHO. „Health topics: Meningitis, http://www.who.int/topics/meningitis/en/ (09.2019)
[vii] Wysocki J., Inwazyjna Choroba Meningokokowa – w pytaniach i odpowiedziach [w:] Praktyka Lekarska, styczeń 2016 (126)
[viii] Konior R., Szczepienie przeciwko meningokokom. [w:] Chybicka A., Dobrzańska A., Szczapa J.,Wysocki J.,
[ix] Robakiewicz J. Wrotek A., Jackowska T, Sepsa meningokokowa – jak szybko włączyć leczenie, Analiza przypadków w pediatrii, nr 3/2019, s. 43-48
[x] https://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/przegladowe/143395,szczepionka-przeciwko-meningokokom-grupy-b
[xi] http://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/1114845,jak-samorzady-walcza-z-chorobami-zakaznymi-szczepienia.html (dostęp: lipiec 2018).
[xii] Czajka H., Szczepić czy nie szczepić dziecko po przebytej posocznicy i zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych wywołanych przez bakterię Neisseria meningitidis grupy B, Analiza przypadków w pediatrii, nr 3/2019
[xiii] pokonacsepse.pl/co_to_jest_sepsa (09.2019)
[xiv] http://www.psse.czest.pl/oz/program-meningokoki-sepsa-pytania.pdf, Pediatrics, 2002, 110(11)
