Choroba Gravesa-Basedowa to kolejna choroba dotykająca tarczycę, wynikająca z autoagresji. U pacjentów z nierozpoznanym schorzeniem konieczna jest odpowiednia diagnostyka i zdrożenie leczenia. Choroba Gravesa-Basedowa powoduje wyraźne objawy, których nie należy ignorować.
Choroba Gravesa-Basedowa jest najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy. To schorzenie o podłożu autoimmunologicznym, które najczęściej dotyka kobiety.
Choroba Gravesa-Basedowa – przyczyny
W tym przypadku układ odpornościowy (immunologiczny) organizmu produkuje przeciwciała przeciwko TSH (hormon wydzielany przez przysadkę mózgową, wpływający na tarczycę). Na skutek tego tarczyca pracuje intensywniej i następuje nadprodukcja hormonów trójjodotyroniny (T3), tyroksyny (T4) i kalcytoniny. Nadmierne stężenie hormonów wpływa negatywnie na funkcjonowanie całego organizmu. Jedynie wdrożenie odpowiedniego leczenia może zapobiec powikłaniom tej choroby.
Choroba Gravesa-Basedowa nie ma określonej jednej konkretnej przyczyny. Endokrynolodzy wskazują to na istnienie pewnych predyspozycji genetycznych i skłonności do występowania schorzeń o podłożu autoimmunologicznym (cukrzyca typu 1, np. reumatoidalne zapalenie stawów). Badania wskazują natomiast, że wpływ na wystąpienie choroby Gravesa-Basedowa ma przewlekły stres i palenie papierosów. Nałogowi palacze są kilkukrotnie bardziej narażeni na ryzyko wystąpienia nadczynności tarczycy.
Choroba Gravesa-Basedowa – objawy
Nadprodukcja hormonów przez tarczycę negatywnie działa na pracę układu nerwowego i sercowo-naczyniowego. Objawy, które powoduje choroba Gravesa-Basedowa są wyraźne, a ich zauważenie powinno popchnąć chorego do skorzystania z konsultacji lekarskiej.
Choroba Gravesa-Basedowa – objawy:
- nadmierna potliwość i ciągłe uczuciem gorąca,
- drżenie rąk, osłabienie siły mięśniowej,
- powstanie wola – tak się dzieje u 8 na 10 chorych. Wole mimo równomiernego zwiększenia obwodu szyi nie powoduje nacisku, jest miękkie, bez wyczuwalnych guzków,
- wytrzeszcz oczu – w skrajnych przypadkach może dojść do niedomykalności powiek, wysuszenia i owrzodzeń rogówki,
- spadek samopoczucia, ciągłe rozdrażnienie i zdenerwowanie,
- problemy z koncentracją i pamięcią,
- utrudnione zasypanie,
- spadek masy ciała, pomimo zwiększonego apetytu,
- czucie kołatania i przyspieszona akcja serca,
- nawracające biegunki,
- zaburzenia cyklu menstruacyjnego,
- pogorszenie kondycji skóry, włosów i paznokci,
- zaburzenia libido.
Te objawy w wielu punktach podobne są do objawów jakie powoduje niedoczynność tarczycy. Z tą różnicą, że choroba Gravesa-Basedowa charakteryzuje się tzw. triadą merseburską, czyli jednoczesnym wystąpieniem wola tarczycy, wytrzeszczu oczu oraz tachykardii.
Fot. Nadczynność tarczycy / iStock
Choroba Gravesa-Basedowa – rozpoznanie
Nie licząc objawów, które wskazują na zaburzenia w pracy organizmu, rozpoznanie choroby opiera się na wykonaniu badań dodatkowych. Najczęściej pacjentowi zalecane jest wykonanie oznaczenia poziomu TSH, poziomu wolnych hormonów tarczycy (T3 i T4) oraz przeciwciał anty-TSHR. Choroba Gravesa-Basedowa stwierdzana jest przy wysokim stężeniu wolnej trijodotyroniny (fT3) i tyroksyny (fT4) w surowicy, podczas gdy stężenie TSH jest znacznie obniżone lub nieoznaczalne. Wysokie miano przeciwciał przeciw receptorowi dla TSH, tyreoglobulinie oraz peroksydazie tarczycowej w zasadzie przesądza diagnozę.
Dodatkowo zaleca się wykonanie badania USG tarczycy. Zazwyczaj przy chorobie Gravesa-Basedowa na obrazie można stwierdzić powiększenie tarczycy i widoczne na niej guzki.
Choroba Gravesa-Basedowa – leczenie
Leczenie choroby opiera się na trzech metodach: farmakologicznej, operacyjnej, lub opartej na jodzie promieniotwórczym. Rodzaj wdrożonej terapii zależy od kilku czynników – od stanu pacjenta, zaawansowania choroby, rozmiarów wola, oraz wieku.
Farmakoterapia zalecana jest w przypadku, gdy wyrównać poziom hormonów tarczycy do stanu prawidłowego. Leki tyreostatyczne hamują produkcję hormonów tarczycy. Jeśli zostały przepisane pacjentowi, należy ściśle przestrzegać zaleceń endokrynologa, ponieważ możliwe jest wystąpienie skutków ubocznych. W trakcie farmakoterapii wykonuje się badania krwi, by kontrolować ilość leukocytów.
Jod promieniotwórczy. Leczenie radioizotopowe przeprowadza się przy użyciu jodu radioaktywnego I-131. Promieniowanie jodu stopniowo niszczy komórki tarczycy, co prowadzi do zmniejszenia jej wielkości i zmniejszenia wydzielania hormonów tarczycowych. Na efekt terapii jodem promieniotwórczym oczekuje się około 6 miesięcy. Metodę tę stosuje się w przypadku, gdy farmakoterapia nie przynosi pożądanych efektów. Skutkiem ubocznym tego rodzaju leczenia może być rozwój niedoczynności tarczycy. Terapia jodem jest przeciwwskazana kobietom ciężarnym i karmiącym piersią.
Leczenie operacyjne. Jeśli choroba Gravesa-Basedowa nadal jest trudna opanowana, a leczenie zachowawcze nie przynosi skutku, stosuje się leczenie operacyjne. W zależności od konkretnego stanu pacjenta, chirurg wykonuje częściowe lub całkowite usunięcie tarczycy.
Choroba Gravesa-Basedowa od momentu postawienia diagnozy wymaga stałej opieki endokrynologa i leczenia, które może trwać długo. Nawet po osiągnięciu stanu równowagi hormonalnej pacjent musi stale kontrolować swój stan u endokrynologa.
Choroba Gravesa-Basedowa – dieta
Dieta może wesprzeć pacjenta, jeśli choroba Gravesa-Basedowa została u niego zdiagnozowana. Warto odwiedzić dietetyka, który ułoży odpowiedni jadłospis pod indywidualne potrzeby pacjenta. Istnieją ogólne wskazania dietetyczne dla osób cierpiących na te chorobę, jednak ich samodzielne zastosowanie może nie być tak skuteczne jak kierowanie się radami specjalisty.
Choroba Gravesa-Basedowa – dieta, ogólne zasady:
- posiłki powinny zapewniać odpowiednią dla pacjenta kaloryczność, by uniknąć nadmiernego chudnięcia. Nie powinno brakować białka zwierzęcego, które jest dobrym źródłem energii dla organizmu. Białko znajdziemy w mięsie (cielęcina, drób, wołowina, ryby), oraz produktach mlecznych (kefiry, jogurty, mleko);
- należy zadbać o odpowiednią ilość witaminy D. Jest ona niezwykle istotna w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Witamina D hamuje reakcję autoimmunologiczną, która odpowiada za wystąpienie chorób takich jak choroba Gravesa-Basedowa. Poza promieniami słonecznymi, które aktywują wytwarzanie witaminy D w skórze, znajdziemy ją w tranie i rybach morskich;
- nie powinno zabraknąć także selenu, który bierze udział w przekształcaniu tyroksyny (T4) do
trójjodotyroniny (T3) jak również hamuje hormony tarczycy. Selen można znaleźć w rybach morskich i owocach morza, nasionach roślin strączkowych, drożdżach, mięsie z indyka i wołowinie; - dieta powinna być lekkostrawna, ze względu na często występujące biegunki, oraz bogata w antyoksydanty, które działają przeciwutleniająco i przeciwzapalnie. W antyoksydanty bogate są świeże warzywa i owoce.
Należy pamiętać, że zarówno różnego typu niedobory, jak i nadmiar w diecie mogą zaszkodzić. Dieta nie zastąpi leczenia i powinna być skonsultowana z lekarzem endokrynologiem lub dietetykiem.
