Ból kolan może przytrafić się każdemu, bez względu na wiek i płeć. Najczęściej wynika z niegroźnego urazu lub przeciążenia, ale może także być sygnałem poważniejszych schorzeń. Warto wiedzieć, o czym może świadczyć ból kolana przy zginaniu i chodzeniu, lub ból kolan odczuwany w nocy, przy spoczynku.
Ból kolan — przyczyny
Ból kolan może mieć wiele przyczyn. Bywa on bardzo dokuczliwy i trudno go długi czas bagatelizować. Najczęściej przytrafia się osobom uprawiającym sport i jest efektem nadmiernego obciążania stawów, które często kończy się bolesną kontuzją. Skręcenia, naciągnięcia, naderwania ścięgien i uszkodzenia chrząstki to wyjątkowo często pojawiające się problemy. U sportowców intensywnie zginających kolana, np. podczas biegania, jazdy rowerem, czy skakania, często dotyka zerwanie więzadeł stanu kolanowego. Ta kontuzja zazwyczaj jest wynikiem przeforsowania podczas treningu, słabych mięśni lub istniejących nieprawidłowości kości nóg, lub stóp.
Fot. iStock/ból kolan
Ból kolan może być efektem zapalenia ścięgien oraz kaletki maziowej, w którego przebiegu płyn gromadzi się w torebce amortyzującej staw kolanowy. Niekiedy wynika on z zaburzeń w okolicy stawów kręgosłupa na poziomie L4–L5, takich jak rwa kulszowa, czy rwa udowa. Ból kolan może być również objawem innych chorób, m.in. reumatoidalnego zapalenia stawów, dny moczanowej, boreliozy, chondrokalcynozy.
Osoby starsze, ze względu na słabsze stawy i kości, częściej podatne są na pojawianie się przykrych dolegliwości ze strony kolan. Zazwyczaj pojawia się postępująca z wiekiem choroba zwyrodnieniowa, polegająca na uszkodzeniu chrząstki stawowej.
Ból kolana przy zginaniu i kucaniu
Zwyrodnienie stawu
Ból kolana przy zginaniu i kucaniu może być objawem zwyrodnienia stawu. Jest to choroba, podczas której dochodzi do systematycznej degeneracji tkanek chrząstki, łąkotki, więzadeł. Najczęściej ujawnia się u osób w podeszłym wieku, ponieważ kolana zużywają się w sposób naturalny z upływem lat. Ryzyko rozwoju zwyrodnienia stawu podnosi nadwaga, brak ruchu, ale także wyczynowy sport, który mocno obciąża stawy.
Ból kolana przy zginaniu i kucaniu, generalnie w ruchu, jest pierwszym objawem zwyrodnienia. Wraz z pogłębianiem się problemu, rozlany, głęboko odczuwany ból towarzyszy nawet podczas odpoczynku. Następnie zauważalny staje się obrzęk stawu, sztywność z rana czy ograniczenie ruchomości stawu, oraz „trzeszczenie” w kolanie. Sztywność i ból kolan najbardziej dokucza rankiem, po wstaniu z łóżka. Choroba ta może doprowadzić do problemów z poruszaniem się, a nawet kalectwa.
Fot. iStock/ból kolan po nocy
Chondromalacja rzepki
Ból kolan przy kucaniu może być efektem chondromalacji rzepki. Polega na wystąpieniu zmian degeneracyjnych w obrębie tkanki chrzęstnej w stawie kolanowym. Z początku zwarta, ale dość elastyczna tkanka ulega stopniowemu zmiękczeniu. To zmniejsza jej wytrzymałość i skutkuje pęknięciami. Chondromalacja rzepki najczęściej wynika z przewlekłych mikrouszkodzeń występujących zazwyczaj u osób otyłych, po kontuzjach, nieprawidłowo i zbyt intensywnie wykonujących ćwiczenia. Może towarzyszyć również chorobom takim jak reumatoidalne zapalenie stawów.
Pierwszym objawem jest ból kolan przy kucaniu, odczuwany głównie w przedniej części kolana. Z początku ból odczuwany jest przy zginaniu kolana lub przy klękaniu. Gdy choroba postępuje, ból odczuwalny staje się także podczas odpoczynku.
Kolano skoczka
Kolano skoczka dotyczy zmian przeciążeniowych w obrębie więzadła właściwego rzepki w stawie kolanowym. Gdy przeciążenie trwa od dłuższego czasu, rozwija się stan zapalny, który osłabia i obniża wytrzymałość więzadła. Schorzenie diagnozowane jest najczęściej u sportowców, którzy trenują siatkówkę, koszykówkę, czy lekkoatletykę. Poza dużą liczbą wyskoków ryzyko choroby zwiększają nieprawidłowości w budowie stawu kolanowego, nadwaga, wady postawy, zła technika wykonywanych ćwiczeń.
Kolano skoczka manifestuje się przez kłujący ból odczuwany z przodu kolana, zazwyczaj w ruchu – podczas skakania, przy zginaniu, klękaniu, wchodzeniu po schodach. Towarzyszyć temu może obrzęk i niestabilność stawu kolanowego.
Fot. iStock/ból kolan
Ból kolana przy chodzeniu i bieganiu
Kolano biegacza, czyli dolegliwości dotyczące przednio bocznego obszaru kolana, nie jest tym samym, co kolano skoczka. Kolano biegacza wynika ze wzmożonego napięcia mięśniowego, które przeciąża staw kolanowy. Sytuacja ma miejsce zazwyczaj z powodu błędnej techniki biegu, zbyt szybkiego tempa lub zbyt długiego dystansu do pokonania. Problem może powodować płaskostopie, różnica w długości nóg, nieprawidłowe ustawienie miednicy. Najczęściej przy chodzeniu i bieganiu ból kolana narasta, jest ostry, w trakcie ruchu zmusza do odpoczynku. Zazwyczaj mija po treningu.
Ból kolan w nocy i w spoczynku
Ból kolan w nocy i podczas spoczynku jest bardzo dotkliwy. Często też pojawia się rano, może wynikać jednakowo z zapalnych chorób reumatycznych lub uszkodzenia mechanicznego stawu. Zazwyczaj dolegliwości zmniejszają się po rozruszaniu kończyn.
Fot. iStock/ból kolan
Ból kolan — co robić, gdy się pojawi?
Ból kolan nie zawsze wymaga pilnej kontroli lekarskiej, ale jeśli bóle pojawiają się częściej i stają się dokuczliwe, nie ma co zwlekać z wizytą u specjalisty. Niepokoić powinien ból, który nie znika samoistnie po ok. tygodniu, w dodatku towarzyszy mu gorączka, obrzęk i silne zaczerwienienie kolana. To może świadczyć o tym, że nie jest to czasowe przeciążenie, ale efekt urazu czy też choroby, i nie ma co liczyć, że problem minie sam.
By załagodzić dolegliwości, można sięgnąć doraźnie po leki czy żele przeciwbólowe i przeciwzapalne, ale nie można ich traktować jako jedyny sposób leczenia. Konkretne leczenie zależy od indywidualnego rozpoznania, do którego często potrzebne są dodatkowe badania jak RTG, USG, czy rezonans magnetyczny. Często bywa potrzebna rehabilitacja pod okiem wykwalifikowanego fizjoterapeuty, by przywrócić staw kolanowy do formy. Niektóre urazy czy zwyrodnienia mogą wymagać ingerencji chirurga. Dodatkowo ból kolan wynikający z nadwagi czy wręcz otyłości, wymaga bezwzględnej redukcji masy ciała u pacjenta.
