Gorączką nazywamy stan, w którym temperatura ciała jest podwyższona ponad jego fizjologiczną normę. Za taką normę uznaje się 36,6°C, jeśli temperatura jest mierzona pod pachą. O stanie podgorączkowym mówimy, jeśli gorączka nie przekracza 37,5° C; natomiast temperaturę powyżej wartości 38° C określamy już jako wysoką.
Gorączka jest najczęściej odpowiedzią na stan chorobowy. Pojawia się w przebiegu chorób infekcyjnych, zarówno o podłożu bakteryjnym, jak i wirusowym, takich jak: grypa, zapalenie oskrzeli, angina, choroby wysypkowe wieku dziecięcego i wiele innych. Może towarzyszyć różnym stanom zapalnym. Jest też objawem obecnym często przy rozmaitych zatruciach i dolegliwościach, przebiegającym z biegunką, wymiotami i bólem brzucha.
Co trzeba wiedzieć, żeby nie bać się gorączki i wiedzieć jak rozsądnie przy niej postępować? Oto kilka informacji i porad, które mogą się przydać:
1. Pamiętaj, że gorączka nie jest chorobą
Gorączka sama w sobie nie jest chorobą. Jest ona jednym z podstawowych mechanizmów obronnych człowieka. Stanowi prawidłową, fizjologiczną odpowiedź organizmu na atak czynników chorobotwórczych. Wyprodukowanie wysokiej gorączki jest pozytywną oznaką, że nasz organizm ma wystarczająco dużo siły, aby samodzielnie obronić się przez infekcją. Podwyższona temperatura ciała jest podstawowym sygnałem alarmowym, że doszło do inwazji szkodliwych mikrobów i organizm zwiera szyki do walki z wrogiem. Gorączka jest tylko objawem, który świadczy o tym, że nasz układ odpornościowy uaktywnił swoje naturalne funkcje obronne.
2. Nie obniżaj gorączki zbyt szybko
Nawet jeśli wiemy, że gorączka jest nam potrzebna, to i tak zazwyczaj budzi ona nasze zaniepokojenie i chcielibyśmy jak najszybciej jej się pozbyć. Tymczasem gwałtowne obniżenie gorączki nie zawsze przynosi korzyści dla organizmu. Szybkie i pochopne zwalczanie gorączki stanowi ingerencję w naturalne procesy obronne, co może wydłużyć czas choroby i niepotrzebnie osłabić organizm.
Wysoka temperatura ciała powoduje bowiem silną stymulację systemu immunologicznego i skutkuje wielokrotnym zwiększeniem jego aktywności. Układ odpornościowy zaczyna produkować więcej przeciwciał i komórek odpowiedzialnych za walkę z patogenami i w rezultacie zdobywa przewagę w starciu z chorobą. Ponadto w podwyższonej temperaturze szkodliwe mikroorganizmy tracą siły, wolniej się namnażają i w rezultacie szybciej słabną i giną.
Gorączka jest więc naszym sprzymierzeńcem podczas infekcji. Leczyć należy właściwą przyczynę gorączki, a nie jak najszybciej obniżać temperaturę. Zamiast więc sięgać po silne chemiczne leki przeciwgorączkowe, warto zastosować sposoby naturalne.
3. Rozgrzej się, gdy jest ci zimno
Najbardziej skuteczną metodą na naturalne pozbycie się gorączki jest doprowadzenie do silnego spocenia się. Wielu z nas jeszcze pamięta, jak nasza babcia lub mama podczas infekcji trzymała nas pod puchową kołdrą do przysłowiowych „siódmych potów”. Wraz z potami ciało się ochładza i gorączka naturalnie spada. Rozgrzanie się jest zalecane zwłaszcza wtedy, gdy w przebiegu gorączki mamy dreszcze, trzęsiemy się i jest nam zimno.
Do najbardziej skutecznych środków obniżających temperaturę są zioła o właściwościach napotnych i rozgrzewających. Należą do nich między innymi: kwiat lipy, kwiat czarnego bzu, owoce malin, ziele krwawnika, kwiat wiązówki błotnej czy też preparaty z kory wierzby. Z ziół tych najlepiej przygotować gorące napary i często je popijać. Dobrze jest także zrobić sobie gorącą herbatę z dodatkiem rozgrzewających przypraw, do których należy między innymi: imbir, cynamon, goździki, anyż gwiaździsty, kardamon. Płyny nie muszą być wrzące, ale na tyle ciepłe, aby porządnie nas rozgrzać i wypocić.
Jeśli już uda nam się wywołać poty, koniecznie trzeba pozostać wtedy w ciepłym łóżku i nie dopuścić do wyziębienia się ciała. Lepiej zmienić przepoconą piżamę na suchą niż odkryć się i szybko ochłodzić.
Jeśli jednak podczas gorączki jest nam bardzo gorąco, mamy suchą i rozgrzaną skórę lub silnie się pocimy, postępowanie będzie odwrotne:
4. Ochłódź rozgrzany organizm
W przypadku, gdy przy gorączce jesteśmy rozpaleni, skóra jest ciepła i zaczerwieniona, chce nam się pić, mamy suche usta, wargi i gardło, musimy łagodnie i stopniowo ochładzać rozgrzany organizm. Najlepiej jest przykładać zimne okłady do czoła, na kark i pachwiny. Można nawet przygotować sobie chłodną kąpiel całego ciała, lecz trzeba pilnować, aby woda miała najwyżej 1-2°C mniej niż temperatura ciała. Zbyt duża różnica temperatur może spowodować gwałtowną reakcję organizmu i nieprzyjemny szok dla rozgrzanego ciała.
Nie sięgamy wtedy po rozgrzewające napary, lecz pijemy dużo płynów o działaniu ochładzającym, jak np. herbata z cytryną, zielona herbata, woda z cytryną, sok gruszkowy, inne soki owocowe, sok pomidorowy. Działanie chłodzące i nawilżające na wysuszone śluzówki będą miały również soczyste owoce, jak np. gruszka, melon, czy arbuz.
5. Pij dużo i często
W obu przypadkach, zarówno jak jest nam zimno, jak i gorąco, nie możemy zapominać o regularnym nawadnianiu organizmu. W czasie gorączki tracimy przez skórę więcej płynów niż normalnie, więc trzeba je regularnie i systematycznie uzupełniać. Nawadnianie jest szczególnie ważne u dzieci, ale niezbędne również u dorosłych. W przeciwnym razie grozi nam ryzyko odwodnienia się. Aby nie doprowadzić do tego groźnego stanu, trzeba przyjmować płyny niezależnie od tego, czy mamy pragnienie, czy w ogóle nie chce nam się pić.
Dobrze jest popijać płyn małymi łykami, stopniowo nawadniając organizm. Ważne, aby sięgać po picie jak najczęściej. Najlepsza do picia jest zwykła woda, w temperaturze pokojowej. Doskonale sprawdzą się również wspomniane powyżej ziołowe napary, które same w sobie już stanowią lekarstwo na gorączkę i objawy infekcyjne.
6. Sięgnij po leki homeopatyczne
Są one bezpiecznymi i skutecznymi lekami, które pozwalają na naturalne zwalczenie gorączki. Co ważne, pomagają one nie tylko obniżyć temperaturę, lecz działają także na inne, towarzyszące infekcji objawy. Dobiera się je indywidualnie dla danego pacjenta, w zależności od rodzaju gorączki, symptomów dodatkowych i sposobu reagowania danej osoby podczas choroby.
W przypadku, gdy gorączka jest wysoka, pojawia się nagle, szybko rośnie i najczęściej jest wynikiem wcześniejszego przemarznięcia lub przewiania na zimnie, skutecznym lekiem będzie Aconitum napellus. Chory potrzebujący tego leku ma silne pragnienie, chętnie pije zimną wodę, ma rozpaloną, suchą, zaczerwienioną skórę. Objawy są gwałtowne, intensywne i narastają wieczorem i w nocy. Z kolei lek Belladonna przyda się jeśli wysokiej i nagłej gorączce towarzyszy silne wysuszenie śluzówek gardła, ust i warg. Może temu towarzyszyć suchy kaszel, pragnienie, pobudzenie i nadwrażliwość zmysłów. Chory często się poci, jego skóra jest zaczerwieniona, wilgotna i wrażliwa na dotyk.
Natomiast po lek Ferrum phosphoricum warto sięgnąć zaraz na samym początku infekcji, gdy gorączka dopiero się zaczyna, a następnie utrzymuje się na stałym, lecz niezbyt wysokim poziomie. Chory jest blady i osłabiony, ma podkrążone oczy, może mu dokuczać suchy kaszel lub pokasływanie.
W sytuacji, gdy w przebiegu gorączki występują silne dreszcze, bóle mięśniowe, głowy, oczodołów oraz silne osłabienie warto sięgnąć po Eupatorium perfoliatum oraz Gelsemium sempervirens.
7. Ogranicz jedzenie
W czasie gorączki z reguły nie mamy apetytu. Jest to jak najbardziej normalne i nie należy zmuszać się do jedzenia. Priorytetem organizmu jest wówczas walka z chorobą i na to potrzebuje on sporo energii. Nie powinien więc tracić jej dodatkowo na trawienie.
Jeśli jednak, pomimo choroby, apetyt nam dopisuje, dobrze jest przygotować sobie raczej lekkostrawne i pożywne posiłki. Podczas infekcji sprawdzi się np. ciepła owsianka, kasza jaglana, ryż, gotowane warzywa, ciepłe i lekkie zupy. Gdy dokucza nam gorączka z uczuciem zimna i dreszczami, warto do tych dań dodać rozgrzewających przypraw – imbiru, cynamonu, chili, kolendry, pieprzu.
8. Nawilżaj powietrze w pomieszczeniach
Pomieszczenie, w którym przebywa osoba z gorączką nie powinno być zbyt duszne i przegrzane. Optymalna temperatura to około 21°C – 22°C. Wskazane jest także, aby powietrze było stale nawilżane za pomocą nawilżaczy na grzejnikach. Można również powiesić na kaloryferze mokry ręcznik. Chory powinien przebywać w cieple i nie narażać się na bezpośrednie ochłodzenie, lecz pokój musi być regularnie wietrzony, szczególnie przed snem.
9. W porę skontaktuj się z lekarzem
Są również takie sytuacje, w których gorączka powinna nas zaniepokoić. Jest tak np. wówczas, gdy wysoka temperatura utrzymuje się dłużej niż kilka dni i nic nie przynosi poprawy stanu pacjenta, a nawet dochodzi do jego pogorszenia. Podobnie ma się rzecz w przypadku osób starszych i osłabionych, osób w złym stanie ogólnym oraz niemowląt i małych dzieci, u których wysoka gorączka może szybko doprowadzić do odwodnienia i konieczności hospitalizacji.
Gorączka powinna nas również niepokoić, jeśli może wskazywać na jakąś poważną chorobę, jeśli ma charakter nawracający oraz gdy pojawiają się inne, niepokojące objawy, a temperatura cały czas narasta lub utrzymuje się na wysokim poziomie. W takich przypadkach należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem w celu podjęcia dalszych kroków diagnostycznych i terapeutycznych.
10. Pozwól sobie zregenerować się po chorobie
Gorączka z reguły pozostawia po sobie osłabienie. Zmęczony walką z chorobą organizm potrzebuje odpoczynku. Nawet jeśli już wracamy do siebie i czujemy się lepiej, nie oznacza to jeszcze, że jesteśmy całkowicie zdrowi. Jeśli nie pozwolimy sobie na prawidłową regenerację i odnowienie sił witalnych, zaprosimy do siebie kolejną infekcję. Dlatego w okresie powrotu do zdrowia trzeba szczególnie troskliwie o siebie zadbać.
Potrzebujemy w tym czasie właściwego odżywiania się, ciepła, odpoczynku i snu. Niezbędne jest również wzmocnienie nadwątlonej odporności. Korzystnie na odporność i ogólną dobrą kondycję wpływa właściwa dieta: potrawy ciepłe, gotowane, z dużą ilością przypraw, zupy, warzywa korzeniowe, kasze, płatki owsiane, wzmacniające herbaty ziołowe.
Wskazane są także preparaty roślinne o działaniu immunostymulującym, np. z jeżówki, aloesu lub różeńca. Nie zapominajmy także o minerałach i witaminach – komórki układu odpornościowego potrzebują witaminy D, C, A, cynku i selenu. W okresie rekonwalescencji przydadzą nam się również leki homeopatyczne, które pozwolą nam szybciej wrócić do formy. China rubra pomoże odzyskać siły po przebytej gorączce, a Kalium phosphoricum doprowadzi organizm do równowagi i doda nam energii.
Niewskazane jest, aby bezpośrednio po chorobie wracać od razu do pracy i codziennej aktywności. Jeśli zbyt szybko powrócimy do normalnego trybu życia, może się okazać, że choroba wkrótce znowu nas dopadnie, gdyż nie pozwoliliśmy sobie na właściwą regenerację.
Przeczytaj także:
Duch a odporność – naturalne metody dbania o siebie jesienią
Autorka: farmaceutka Magda Wojcichowska
