Chałwa to słodki, charakterystyczny w smaku i konsystencji wyrób, który ma swoich zagorzałych fanów. Istnieje jej wiele rodzajów, ze względu na rodzaj nasion, z jakich powstaje, oraz wykorzystanych dodatków. W Polsce od wielu lat największą popularnością cieszy się chałwa produkowana z sezamu, tzw. turecka. Warto wiedzieć, co kryje w sobie ten słodki wyrób oraz jak zrobić domową, zdrowszą wersję chałwy?
Historia chałwy sięga już wczesnego średniowiecza. Chałwa jest znana co najmniej od VII w., najpierw pod postacią wyrobu ze zmielonych daktyli i mleka, a od IX wieku jej skład stawał się coraz bliższy współczesnemu.
Znana jest na całym świecie, ale szczególną popularnością cieszy się w krajach takich jak Grecja, Bałkany, Tunezja, oraz w południowo-wschodniej Azji. W Europie najbardziej rozpowszechniona jest chałwa turecka, przygotowywana z nasion sezamu.
Fot. iStock/Chałwa
Chałwa — skład, kalorie (kcal)
Słodka, tłustawa i sycąca. Taka jest chałwa, do której słabość ma wiele osób. Jej smak oraz konsystencja zależna jest od rodzaju wykorzystanych nasion — najczęściej to sezam, słonecznik, ale do jej produkcji nadają się także inne nasiona roślin oleistych. W składzie znajdziemy także niewielką ilość mydlnicy lekarskiej (jako emulgator), cukier i kwasek cytrynowy. Można dodawać do niej różne dodatki, które urozmaicą smak. Należą do nich m.in.: kakao, bakalie, wanilia, orzechy, migdały, czy wiórki kokosowe. Ponieważ chałwa produkowana jest w wielu krajach z różnych składników, jej smak jest zróżnicowany.
Chałwa — skład smakołyku w zależności od miejsca produkcji:
- na Ukrainie i w Rosji chałwa powstaje głównie z maku, słonecznika albo orzechów, często pojawiają się w niej się bakalie i olejki aromatyczne;
- chałwa turecka wytwarzana jest z ziaren sezamu;
- w Indiach chałwę przygotowuje się z gotowanej w mleku tartą marchewki z przyprawami;
- w południowej Azji w składzie chałwy znajdziemy kaszę mannę;
- Grecy do przygotowania chałwy stosują dodatek skrobi kukurydzianej.
Fot. iStock/Chałwa
Nie da się ukryć, że do minusów tego przysmaku należy kaloryczność. Chałwa w 100 g dostarcza ok. 500 – 600 kcal, co jest bardzo orientacyjne, ponieważ uzależnione od rodzaju wykorzystanych do produkcji nasion, ilości cukru, oraz dodatków uwzględnionych w składzie. Szczególnie warto przyjrzeć się chałwie dostępnej w sklepach. Im krótsza lista składników i więcej ziaren w składzie, tym zdrowszy produkt. Na pewno lepiej omijać te, które zawierają emulgatory, aromaty, barwniki, tłuszcze utwardzone lub syrop glukozowo-fruktozowy.
Chałwa sezamowa (turecka) — wartości odżywcze, przepis
Chałwa sezamowa (turecka) zawiera dużo wartościowych dla organizmu substancji. Sezam, który jest jej podstawą, obfituje w nienasycone kwasy tłuszczowe, takie jak kwas oleinowy (omega-9) i kwas linolowy (omega-3). Są one konieczne dla prawidłowej pracy układu krążenia, obniżają poziomu trójglicerydów we krwi, a co za tym idzie, ryzyko wystąpienia chorób serca. Podobnie ochronnie na układ sercowo-naczyniowy wpływają obecne w niej roślinne fitosterole.
Chałwa turecka zawiera pochodzące z ziaren w mikro- i makroelementy oraz witaminy, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, oraz odpowiednią kondycję skóry, włosów i paznokci. Znajdziemy w niej wapń, selen, cynk, żelazo, magnez, miedź. Zawiera również witaminy z grupy B i witaminę E, oraz lecytynę, działającą ochronie i wspierającą na mózg. W chałwie sezamowej znajdziemy także wartościowe roślinne białko, Obecność błonnika jest ważna dla prawidłowego przebiegu trawienia.
Duża zawartość przeciwutleniaczy wpływa na ograniczenie szkodliwej działalności wolnych rodników. Dzięki temu komórki organizmu chronione są przed uszkodzeniami i przedwczesnym starzeniem. Antyoksydanty wpływają także na lepszą regenerację skóry, pozwalając na zachowanie jej w dobrej kondycji.
Fot. iStock/Chałwa sezamowa (turecka)
Domowa chałwa sezamowa — przepis
- 1 szklanka nasion sezamu
- 1 duża łyżka płynnego miodu
- garść orzechów włoskich
- szczypta soli
Przygotowanie:
Sezam zmiel na miazgę w blenderze kielichowym, przełóż do wysokiego naczynia. Dodaj sól, miód i zmiksuj. Orzechy włoskie pozbaw łupin, posiekaj i dodaj do sezamu. Zblenduj dokładnie, przełóż do małej silikonowej foremki (lub zwykłej, wyłożonej folią lub papierem do pieczenia), dobrze ugnieć i wstaw do lodówki na 2-3 godziny.
Chałwa słonecznikowa (ukraińska) — wartości odżywcze, przepis
Jej skład, a więc i właściwości, różnią się nieco od chałwy tureckiej. Chałwa słonecznikowa (ukraińska) produkowana jest ze zmielonych, prażonych ziaren słonecznika. Ziarna słonecznika są znakomitym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, przede wszystkim wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega 6, i aminokwasów. Dostarczają witaminy z grupy B, witaminę A, E (zwaną witaminą młodości) oraz D, a także minerały takie jak: cynk, żelazo, magnez, potas i wapń.
Podobnie jak w przypadku sezamu, pestki słonecznika są cennym źródłem antyoksydantów chroniących przed chorobami przewlekłymi oraz zapobiegających procesom przedwczesnego starzenia się komórek. Nasiona słonecznika dostarczają błonnik konieczny dla prawidłowej pracy układu pokarmowego. Chałwa słonecznikowa (ukraińska) wpływa na poprawę samopoczucie, wspiera układ nerwowy, korzystnie wpływa na stan skóry i kości.
Fot. iStock/Chałwa słonecznikowa (ukraińska)
Domowa chałwa słonecznikowa — przepis
- 300 g łuskanego słonecznika
- 2 łyżki miodu płynnego
- ew. aromat waniliowy
Przygotowanie:
Słonecznik upraż na złoto na suchej patelni. Zostaw do ostudzenia, następnie włóż je do misy blendera, zblenduj na gładką masę. Dodaj miód, ew. aromat i ponownie zblenduj do uzyskania jednolitej masy. Przełóż do małej silikonowej foremki (lub zwykłej, wyłożonej folią/ papierem do pieczenia) i dobrze ugnieć, wstaw do lodówki na 2-3 godziny.
Kto powinien unikać podjadania chałwy?
Trzeba wiedzieć, że chałwa nie jest produktem polecanym każdemu. Mimo swoich zalet ma wysoki indeks glikemiczny, który jest szkodliwy dla osób chorujących na cukrzycę, oraz zmagających się z otyłością. Nie powinny po nią sięgać osoby cierpiące na alergie. Ziarna sezamu to bardzo silny alergen, zaliczany do produktów często powodujących niebezpieczny dla życia wstrząs anafilaktyczny. Warto wziąć także epod uwagę, że w zakładzie produkcyjnym mogło dojść do zanieczyszczenia chałwy orzeszkami arachidowymi.
Mimo że chałwa ma wiele zalet, nawet osoby zdrowe nie powinny zajadać się nią codziennie. Zarówno chałwa turecka jak i ukraińska, to dobry sposób na okazjonalną, zdrową i sycącą słodką przekąskę.
