Zaburzenia psychiczne to problem, na który cierpi coraz więcej osób. Problemy ze zdrowiem psychicznym mogą dotyczyć każdego, bez względu na wiek, płeć, czy pochodzenie. Warto wiedzieć, czym są zaburzenia psychiczne i na czym polegają, by lepiej zrozumieć osoby nimi dotknięte.
Według statystyk już co czwarty Polak cierpi na różnego rodzaju problemy psychiczne, więc budowanie świadomości na ich temat jest niezwykle ważne.
Zaburzenia psychiczne – rodzaje
Zaburzenia psychiczne są traktowane nieco inaczej, niż choroby psychiczne, mimo ze dotykają tej samej materii i często terminy te stosowane są zamiennie. Różnica terminologiczna pomiędzy nimi nie jest do końca rozstrzygnięta, nawet przez specjalistów z tych dziedzin. Można przyjąć, że za choroby psychiczne uznaje się zaburzenia czynności centralnego układu nerwowego, powstające na skutek organicznych zmian w centralnym systemie nerwowym. Przyczyną choroby psychicznej może być uszkodzenie i dysfunkcja mózgu, wpływ substancji psychoaktywnych, przewlekły stres. Zaliczamy do nich np.: schizofrenię, chorobę afektywną jednobiegunową, chorobę afektywną dwubiegunową.
Zaburzenia psychiczne z kolei to termin stosowany na określenie układu klinicznie stwierdzalnych objawów lub zachowań połączonych w większości przypadków z cierpieniem i z zaburzeniami funkcjonowania indywidualnego. Zaburzenia psychiczne – rodzaje:
- nerwicowe związane ze stresem,
- odżywiania się,
- snu,
- seksualne (nie spowodowane zaburzeniami organicznymi ani chorobą somatyczną),
- zaburzenia związane z połogiem,
- wynikające z zażywania substancji psychoaktywnych (uzależniających),
- związane z nadużywaniem substancji nie powodujących uzależnienia (leki),
- osobowości,
- zaburzenia nawyków i impulsów,
- preferencji seksualnych.
Zaburzenia psychiczne i choroby psychiczne pogarszają standard, a także jakość codziennego życia. Często uniemożliwiają chorym normalne funkcjonowanie np. chodzenia do pracy, czy szkoły, nawiązywanie bliższych relacji. Niektóre zaburzenia lękowe mogą doprowadzić chorego do stanu, w którym nie opuści swojego domu przez dłuższy okres. Zaburzenia mogą trwać przewlekle lub epizodycznie. Poza zmianą samopoczucia i zachowania mogą powodować również objawy somatyczne.
Fot. Zaburzenia / iStock
Najczęściej występujące zaburzenia psychiczne:
Zaburzenia nastroju – np. depresja, cyklotymia. Osoba dotknięta tym zaburzeniem nie potrafi kontrolować pojawiających się emocji, co odciska na nim piętno. W okresie odczuwania euforii (manii) pojawia się ogromny optymizm, chęć do przenoszenia przysłowiowych gór, nadmierne pobudzenie, mała potrzeba snu oraz zachowania impulsywne. Podczas depresji następuje spadek samopoczucia. Pojawia się smutek, spadek energii, zmęczenie, bezsenność, chroniczne bóle, nerwowość, odczuwanie nieokreślonej pustki, myśli samobójcze.
Zaburzenia nerwicowe – według klasyfikacji ICD-10 należą do nich zaburzenia:
- lękowe – osoby takie cechują się niską samooceną i uczuwaniem lęku przed odrzuceniem. Unikają kontaktów z innymi ludźmi, uciekając w ten sposób od możliwej krytyki i odrzucenia;
- obsesyjno – kompulsywne – to inaczej nerwica natręctw. Zaburzenie to polega na występowaniu nawracających, uciążliwych myśli (obsesji) i/lub czynności (kompulsji). Chory nie może im się oprzeć, ponieważ wiąże się to z lękiem, napięciem, niepokojem i cierpieniem;
- dysocjacyjne (zaburzenia tożsamości) – pojawiają się najczęściej u osób, które doświadczyły traumy. Zaburzenia dysocjacyjne polegają na rozdzieleniu się funkcji świadomości, pamięci oraz umiejętność odbierania bodźców z otoczenia.
- zaburzenia psychiczne występujące pod postacią somatyczną oraz inne zaburzenia nerwicowe.
Schizofrenia – to przewlekła choroba psychiczna, która cechuje się nieadekwatnym przeżywaniem, odbiorem i oceną rzeczywistości. Może objawiać się obojętnością wobec ważnych wydarzeń czy spraw, lub zachowywaniem się nieadekwatnie do sytuacji. Schizofrenik stopniowo wycofuje się z życia, zaczyna być nieufny wobec innych, zamknięty w sobie i podejrzliwy. Osoba dotknięta schizofrenią zaczyna unikać kontaktów z innymi osobami, z czasem izoluje się w domu. Osoba chora wymaga najczęściej stałego leczenia. Ryzyko zachorowania na schizofrenię zwiększa się, jeśli krewni pierwszego stopnia chorują na nią.
Zaburzenia psychiczne – test do samooceny
Anonimowy test, jeśli podejrzewamy u siebie zaburzenia psychiczne, może być pomocny we wstępnej autodiagnozie. Psychotesty takie jak np. bezpłatny Test DASS 21, który przedstawia skalę Depresji, Lęku oraz Stresu, może stać się impulsem do skorzystania z pomocy specjalisty, jeśli jego wynik wskaże na istniejące problemy. Można to potraktować jako pierwszy, samodzielny krok do postawienia odpowiedniej diagnozy i podjęcia koniecznych działań.
Zaburzenia psychiczne – leczenie
Leczenie, jeśli zdiagnozowano zaburzenia psychiczne, oparte jest przede wszystkim na psychoterapii, która pozwala na zmniejszenie barier związanych z zaburzeniem. Psychoterapia powala także podbudować zdolność do zwykłego funkcjonowania w społeczeństwie. Leczenie zaburzeń psychicznych nie zawsze jest łatwe i skuteczne, ale może wiele zmienić. Oczywiście żeby takie działanie przyniosło jak najlepsze skutki, pacjent musi chcieć tego oraz wykazać zaangażowanie we współpracy z terapeutą.
