Cyklotymia jest przewlekłą chorobą, która częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Powoduje ona zaburzenia nastroju, którym towarzyszą naprzemienne okresy subdepresji oraz hipomanii. Z racji objawów cyklotymia przypomina łagodniejszą wersję choroby afektywnej dwubiegunowej. Jakie przyczyny może mieć cyklotymia, na czym polegają objawy i w jaki sposób można liczyć to zaburzenie.
Czym jest cyklotymia?
Cyklotymia to zaburzenie afektywne, w którym występują nieustanne wahania nastroju w postaci łagodnych epizodów subdepresji i hipomanii, pojawiające się naprzemiennie, nie zawsze w związku z wydarzeniami w życiu. Pomiędzy poszczególnymi epizodami zaburzeń pojawiają się okresy stabilnego, wyrównanego nastroju. Objawy, które towarzyszą cyklotymii, zazwyczaj nie zmuszają do podjęcia decyzji o leczeniu, choć bywają zauważalne i dokuczliwe. Gdy dochodzi do ich zaostrzenia, chory może zacząć gorzej funkcjonować, co już skłania do poszukania pomocy. By można było mówić o cyklotymii, objawy muszą utrzymywać się co najmniej dwa lata, z występowaniem okresów subdepresji i hipomanii, podzielonych okresami prawidłowego samopoczucia.
Zazwyczaj objawy łączące się z cyklotymią pojawiają się między 20. a 30. rokiem życia i dotyka około 5% ludzi. Występowanie cyklotymii zwiększa ryzyko rozwoju choroby afektywnej dwubiegunowej w przyszłości. Statystyki pokazują też, że problem częściej dotyczy kobiet, niż mężczyzn.
- Zobacz również: Od depresji po euforię i z powrotem. Choroba afektywna dwubiegunowa nie jest łatwa do okiełznania
Przyczyny rozwoju cyklotymii
Cyklotymia najczęściej występuje u osób obciążonych genetycznie chorobami afektywnymi (np. chorobą afektywną dwubiegunową). Inną przyczyną pojawienia się cyklotymii może być upośledzenie wydzielanie neuroprzekaźników takich jak noradrenalina, dopamina, serotonina. Ich nieprawidłowa ilość może powodować zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego i powodować objawy hipomanii. Wpływ na pojawienie się cyklotymii może mieć również nieprawidłowe funkcjonowanie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza i nadmierne wydzielanie hormonu stresu, kortyzolu, który z kolei może wywoływać i nasilać objawy subdepresji. Istnieje również powiązanie wystąpienia cyklotymii z traumatycznymi wydarzeniami oraz funkcjonowaniem w długotrwałym stresie.
Fot. iStock/Cyklotymia
Jakie objawy powoduje cyklotymia?
Cyklotymia powoduje objawy dwóch skrajnych względem siebie stanów. Hipomania sprawia, że chory jest pobudzony, cały czas coś robi, ma niepożytą energię i odczuwa wręcz euforię. Osoba w hipomanii odbierana jest przez otoczenie jako dusza towarzystwa, bo jego zachowania nadal pozostają w granicach dopuszczalnego zachowania.
Do objawów hipomanii w cyklotymii zaliczamy również m.in.:
- mniejszą potrzebę snu;
- większe pobudzenie;
- problemy z koncentracją;
- przeświadczenie o swojej wyjątkowości;
- galopadę myśli;
- tendencję do gadatliwości.
W stanach obniżonego nastroju (subdepresji) u chorych obserwuje się odczuwanie smutku, przygnębienia i utraty chęci życia.
Do innych objawów subdepresji zaliczamy:
- zaburzenia snu;
- rozkojarzenie;
- zmniejszony stopień aktywności;
- uczucie przewlekłego zmęczenia;
- tendencje do płaczu;
- zahamowanie odczuwania radości;
- myśli dotyczące poczucia winy;
- poczucie braku sensu, beznadziei.
Cyklotymia — na czym polega leczenie tego zaburzenia?
Przed podjęciem leczenia konieczne jest zgłoszenie się do lekarza psychiatry, który postawi właściwą diagnozę. Należy pamiętać, że ze względu na specyficzne objawy cyklotymia może być mylona z innymi zaburzeniami i chorobami psychicznymi, np. z: dystymią, zaburzeniami osobowości typu borderline, chorobą afektywną dwubiegunową, czy schizofrenią. Wykluczyć należy również inne możliwe choroby somatyczne, oraz nadużywanie substancji psychoaktywnych. Skorzystanie z pomocy specjalisty jest ważne nie tylko ze względu na objawy, ale także dlatego, że nieleczona cyklotymia może prowadzić do rozwoju choroby afektywnej dwubiegunowej.
Leczenie cyklotymii polega na wprowadzeniu psychoterapii oraz odpowiednich leków. Szczególnej ostrożności wymaga dobór leków, gdyż źle dobrane leczenie antydepresantami może prowadzić do ujawnienia się objawów nadmiernie wzmożonego samopoczucia. W przypadku zaostrzenia objawów do leczenia można włączyć leki normotymiczne (stabilizatory afektu). Psychoterapia najczęściej obejmuje psychoterapię poznawczo-behawioralną, ale możliwe jest prowadzenie terapii grupowej czy poznawczej. Równie ważne jest wyposażenie chorego w techniki samokontroli nastroju, co pomoże utrzymać osiągniętą w leczeniu równowagę emocjonalną.
