Jak ogromny wpływ na nasze dorosłe życie ma dzieciństwo, uświadamiamy sobie zazwyczaj dopiero wtedy, gdy z jakimś problemem trafiamy do gabinetu terapeuty. Warto poznać wczesnodziecięce schematy, wzory zachowań z czasów gdy jeszcze byliśmy całkowicie zależni od naszych rodziców czy opiekunów. Przyjmując określone postawy zapewnialiśmy sobie wówczas „przetrwanie”. Dziś te wzorce stanowią utrwalone schematy, to co „siedzi w nas” od dzieciństwa, ale z czego nie zdajemy sobie sprawy, dopóki nie zaczniemy analizować swoich dorosłych problemów.
Najczęściej powtarzane schematy:
1. Porzucanie/Niestabilność więzi
Czyli nasze wewnętrzne przekonanie, że nikt inny nie jest w stanie dać nam wsparcia ani stworzyć z nami trwałej więzi. Postrzegamy innych jako emocjonalnie niestabilnych i nieprzewidywalnych. Wierzymy, że bliskość jest na chwilę, a bliska osoba i tak odejdzie. Wpływa to negatywnie na nasze życie uczuciowe.
2. Podejrzliwość/Krzywdzenie
Przekonanie o tym, że inni i tak zawsze będą nas ranić, upokarzać, krzywdzić zdradą, kłamstwem. Zakładanie, że manipulują lub wykorzystują nas do swoich celów. Utrudnia wszelkie relacje międzyludzkie.
3. Niepełnowartościowość /Wstyd
Czyli poczucie, że jest się złym, niechcianym , gorszym, nieistotnym i pomijanym przez innych. Może przejawiać się nadwrażliwością na krytykę, odrzucenie i obwinianie. Sprawia, że ciągle porównujemy się się i czujemy niepewnie wśród innych.
4. Izolacja społeczna
Poczucie, że jest się tak różnym od reszty świata, że się „nie pasuje”, nie należy do żadnej grupy czy społeczności. Jest to częsty schemat występujący wtedy, kiedy środowisko rodzinne dziecka podkopuje jego pewność siebie, nadmiernie chroni lub nie potrafi zachęcić dziecka do kompletnego funkcjonowania poza rodziną( – „Beze mnie nie dasz sobie rady”).
5. Zależność/Niekompetencja
Przekonanie, że nie jesteśmy w stanie dźwignąć swoich codziennych obowiązków samodzielnie, bez pomocy ze strony innych (np. zadbać o siebie, podejmować właściwych decyzji). Zwykle manifestuje się bezradnością i rezygnacją,a przede wszystkim męczącym obie strony uzależnieniem od drugiej osoby.
6. Uwikłanie/Nierozwinięte „ja”
Zwykle przejawia się nadmiernym emocjonalnym zaangażowaniem. Chcemy być bardzo blisko z jedną, wybraną osobą, lub kilkoma (zwykle rodzicami) osobami. Wiążę się z silnym wewnętrznym przekonaniem, że bez tak bliskiego związku przynajmniej jedna ze stron nie da sobie rady, nie przetrwa. Typem takiej relacji jest ba przykład „maminsyńtwo”
7. Skazanie na niepowodzenie
Wewnętrzne przekonanie o tym, że mimo wysiłku zawsze poniosę porażkę, że jestem kimś nieudolnym, przynajmniej w porównaniu ze swoimi kolegami (w kwestii szkoły, kariery, sukcesów sportowych itp.). Myślenie o sobie w kategoriach „głupi, niedorzeczny, beztalencie, ignorant”.
8. Roszczenia/Wyolbrzymione „ja”
Przekonanie, że jestem kimś lepszym niż inni, w związku z tym posiadam specjalne prawa i przywileje. Nie ograniczają mnie zasady i normy społeczne. Domagam się, żądam tego, na co akurat mam ochotę. Skupiam się wyłącznie na swoich potrzebach.
9. Samopoświęcenie
Czyli przesadne skupienie się na zaspokajaniu potrzeb innych ludzi, kosztem własnego szczęścia i spełnienia. Czasami taki schemat prowadzi do poczucia że własne potrzeby nie są odpowiednio zaspokojone i rodzi pretensje w stosunku do tych, którymi się opiekujemy.
10. Nastawienie na karanie
Przekonanie o tym, że za każdy błąd powinniśmy zostać ukarani, ale także karać innych. Wiąże się z niecierpliwością i brakiem tolerancji.
11. Stłumienie uczuć
Tłamszenie w sobie spontanicznych zachowań i emocji, ze strachu przed dezaprobatą lub utratą kontroli nad sobą.
Jak uwolnić się od tych schematów? Ogromną role odgrywa tu nasza samoświadomość i chęć pracy nas sobą. Wzorce przyjęte w dzieciństwie wpływają na nasze życiowe wybory, determinują nasze życie uczuciowe i relacje z ludźmi, warto jak najszybciej zdać sobie z tego sprawę.
Źródło: pstps.pl
